Η συζήτηση για την αναδιάρθρωση του χρέους έχει ήδη ανοίξει 
Τη συνέντευξη πήρεο Παύλος ΚλαυδιανόςΈχουμε αποκομίσει την εντύπωση πως το ζήτημα του χρέους ξαναμπαίνει με μεγαλύτερη οξύτητα στο τραπέζι. Είναι έτσι;Ναι. Υποτίθεται ότι αυτό είναι και το κρίσιμο θέμα από εδώ και πέρα, δεδομένου ότι όλες οι πλευρές, παραδόξως, δείχνουν να μεταθέτουν την προσοχή από τις αξιολογήσεις στο χρέος, σαν να είναι δεδομένη η ολοκλήρωση των αξιολογήσεων. Γεγονός παράδοξο, γιατί ακόμα τη Δευτέρα θα έχουμε την οριστικοποίηση της πρώτης αξιολόγησης. Μέχρι τώρα βέβαια αυτό που έχουμε είναι σχόλια ότι είναι μάλλον δεδομένη η απόδοση των 2,8 δισ. Σε σημείο τέτοιο που έχει ξεχαστεί το ενδεχόμενο να δοθούν σε δύο δόσεις.
Αυτό γιατί συμβαίνει. Υπάρχει ερμηνεία;Στη Σύνοδο του ΔΝΤ ήταν γνωστό εξαρχής ότι ένα από τα μεγάλα θέματα θα είναι η υπόθεση του ελληνικού χρέους, καθώς σε αυτή τη Σύνοδο αντανακλάται και εκφράζεται η μεγάλη διαφορά, που εξακολουθεί να υπάρχει, ανάμεσα στη γραμμή του ΔΝΤ και της Ευρωζώνης και κυρίως του Βερολίνου, όσον αφορά τη διευθέτηση του θέματος χρέους γενικά στην Ευρωζώνη. Να θυμίσω κάτι. Αυτή την εβδομάδα πολλά πρακτορεία ειδήσεων επισήμαναν ότι λόγω του Brexit έχει πέσει η ισοτιμία της στερλίνας με το δολάριο, φθάνοντας στο χαμηλότερο σημείο εδώ και 31 χρόνια. Από το 1985, δηλαδή, που ήταν η χρονιά που έγινε η περιβόητη συναλλαγματική συμφωνία εξισορρόπησης των συναλλαγματικών ισοτιμιών, ανάμεσα στα τότε ισχυρά νομίσματα των G5. Τότε το δολάριο ήταν στα ύψη, σαν συνέπεια της νομισματικής πολιτικής του Βόλκερ, γεγονός που είχε δημιουργήσει τεράστιο έλλειμμα στο ισοζύγιο των συναλλαγών της Αμερικής. Με τη συμφωνία στην ουσία αποφασίστηκε να φθηνύνει το δολάριο και να ακριβύνουν τα άλλα νομίσματα, ώστε να εξισορροπηθεί η συναλλαγματική ισοτιμία πάνω στην οποία στηρίζονταν διεθνείς εμπορικές συναλλαγές. Τότε αυτή η διαφορά ήταν ανάμεσα στην Αμερική και τους υπόλοιπους. Τώρα είναι ανάμεσα στη Γερμανία και τους υπόλοιπους μέσα στην Ευρωζώνη. Η πίεση που ασκεί το ΔΝΤ είναι να υπάρξει μια εξισορρόπηση στα ισοζύγια των συναλλαγών εντός της Ευρωζώνης και λίγο πολύ αυτή η πίεση είναι που βρίσκεται πίσω από την επιμονή του ΔΝΤ σε σχέση με το ελληνικό χρέος, απέναντι στη Γερμανία.
Διαγραφή κρατικών χρεών;Φεύγουμε, λοιπόν, από το ελληνικό πρόβλημα και πάμε σε ένα βαθύτερο ευρωπαϊκό. Ο Μοσκοβισί, μάλιστα, μίλησε για μια παγκόσμια συμφωνία για το χρέος.Αν αφορά ευρύτερα την Ευρώπη, σημαίνει ότι είναι παγκόσμιο πρόβλημα. Υπάρχει, βέβαια, και μια άλλη αναφορά που γίνεται από το ΔΝΤ και στην οποία δεν δόθηκε αρκετή προσοχή. Αναφερόμενη στην υπόθεση υπερχρέωσης κρατών, υποστηρίζει πως θα πρέπει να αντιμετωπιστεί σε τελευταία ανάλυση ακόμα και με διαγραφή χρέους, αν δεν υπάρχει άλλη λύση. Είναι η πρώτη φορά που τίθεται κάτι τέτοιο από το ΔΝΤ.
Επομένως, δεν είναι και τόσο εύκολο η Γερμανία να ξεφύγει από την πίεση αυτή τη φορά.
Ναι, αλλά ταυτόχρονα βρίσκεται σε ένα πολιτικό αδιέξοδο, γιατί αποκλείεται να το δεχθεί αυτό. Τουλάχιστον όχι πριν τις εκλογές.
Ο υποβόσκων συμβιβασμόςΕίναι πιθανό να οδηγηθούμε σε ένα συμβιβασμό, που θα ξεφεύγει από το βραχυπρόθεσμο πλαίσιο;Συνήθως πάντα ένας συμβιβασμός είναι αυτό που υποβόσκει. Σε μια συνάντηση όπως αυτή του ΔΝΤ είναι δεδομένο ότι κάθε πλευρά, ακριβώς επειδή απευθύνεται από αυτό τον υψηλό θώκο στο ακροατήριό της, εμμένει στη θέση της. Ήταν δεδομένο ότι και το ΔΝΤ θα παρέμενε στη θέση του και το Βερολίνο κτλ κτλ. Σε τέτοιες συναντήσεις ποτέ δεν έχουν υπάρξει επιτόπου συμβιβασμοί. Οι συμβιβασμοί έρχονται μετά και στα όρια των διαπραγματεύσεων, όπου ο καθένας δίνει κάτι, αφού πάρει αυτό που θέλει.
Ο Μοσκοβισί, αντίθετα με τη θέση του Τόμσεν για αποχώρηση του ΔΝΤ, μίλησε για απαραίτητη παραμονή του ΔΝΤ σαν στοιχείο εξασφάλισης πολλών μελών της ΕΕ. Είναι και αυτό μια πίεση προς τη Γερμανία.Επαναλαμβάνει αυτό που θεωρεί ως δεδομένο το γερμανικό κοινοβούλιο, όπως και της Φιλανδίας, της Ολλανδίας κτλ. Βέβαια, ο Μοσκοβισί ανέφερε και κάτι ακόμα που θεωρείται δεδομένο και προκύπτει από τη συμφωνία της 24ης Μαΐου, ότι την απάντηση για το ζήτημα του ελληνικού χρέους θα πρέπει να την περιμένουμε στο τέλος του ’16. Στην ουσία αυτό που δεν πρέπει να ξεχάσουμε είναι ότι με αυτόν τον εκκωφαντικό τρόπο έχει ήδη ανοίξει η συζήτηση για την αναδιάρθρωση του χρέους, και μάλιστα σε διεθνές επίπεδο. Δεν μπορεί να φύγει, δηλαδή, από το τραπέζι.
Η λύση στο τέλος του δρόμουΑκόμα και αν πάει μετά το ’17, όπως υποστηρίζει ο Σόιμπλε;Η πιο λογική λύση που μπορεί να περιμένει κανείς, είναι ότι με κάποιο τρόπο θα ανοίξει η διαδικασία διαπραγμάτευσης για το μοντέλο που θα προτείνει ο ESM και με αυτό τον τρόπο να δοθεί ένα σήμα στις αγορές ότι ναι μεν δεν υπάρχει ακόμα λύση, αλλά αυτή θα βρεθεί στο τέλος του διαδρόμου. Αυτό θα επιτρέψει, εφόσον έχουν γίνει οι αξιολογήσεις, στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να λάβει τις αποφάσεις της σχετικά με το πρόγραμμα της ποσοτικής χαλάρωσης. Αξίζει να σημειώσουμε μια παρατήρηση ενός αξιωματούχου του ΔΝΤ ότι η μη συμμετοχή του Ταμείου ακόμα στο ελληνικό πρόγραμμα δεν πρέπει να θεωρείται ότι εμποδίζει την ΕΚΤ να πάρει τις αποφάσεις της για το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Αυτό δεν υπήρχε κανένας λόγος να αναφερθεί από ένα αξιωματούχο του ΔΝΤ, αν δεν ήταν μια επισήμανση ότι η λύση υπάρχει, αλλά είναι έμμεση και μπορεί να προέλθει μέσα από την ΕΚΤ. Στην ουσία ο ένας ρίχνει την ευθύνη στον άλλο.
Χωρίς χαλάρωσηΕίπες ήδη ότι στο αυριανό Γιούρογκρουπ αναμένεται να δοθεί η δόση. Αυτό δίνει τη δυνατότητα μιας πιο χαλαρής διαπραγμάτευσης και για τα επόμενα;Δεν θα το έλεγα, γιατί ΔΝΤ και Βερολίνο, ενώ διαφωνούν για το χρέος, συμφωνούν, όπως και ο Μοσκοβισί, ότι η δεύτερη αξιολόγηση θα πρέπει να ολοκληρωθεί ως έχει και χωρίς αναδιπλώσεις.
Υπάρχει περίπτωση να δεχθούν η κυβέρνηση να περάσει ρυθμίσεις για τα δημοσιονομικά, όπως πάγωμα χρεών των Ταμείων, δημιουργία ακατάσχετου λογαριασμού κτλ;Η εντολή που έχει το επιτελείο της τρόικας όσον αφορά τα δημοσιονομικά είναι το τελικό αποτέλεσμα να μην ξεφεύγει από το συμφωνημένο όριο. Αν, δηλαδή, οι παρεμβάσεις είναι μέσα στα δημοσιονομικά όρια, δεν τους πολυενδιαφέρει. Το βασικό, όμως, που δεν ξεχνούν να επαναλαμβάνουν διαρκώς είναι ότι η δεύτερη αξιολόγηση έχει κυρίως θέματα «μεταρρυθμίσεων», για τα εργασιακά κτλ. Στα κείμενα, βέβαια, του ΔΝΤ οι «μεταρρυθμίσεις» θέτονται υπό τον όρο ότι θα ευνοούν την ανάπτυξη της οικονομίας. Βέβαια, αυτή νοείται διαφορετικά από τον καθένα, ανάλογα από την πλευρά που προσεγγίζει το ζήτημα. Αλλά για πρώτη φορά θέτονται τέτοιες έννοιες.
Η στάση της ΝΔΒλέπουμε ότι για όλα αυτά τα ζητήματα, όπως και για το χρέος, η ΝΔ δεν παρεμβαίνει.Ακολουθεί εκείνη την τακτική που ακολουθούσε και ο ΣΥΡΙΖΑ παλαιότερα, και κάθε αντιπολίτευση προς την κυβέρνηση. Αυτή της λογικής ότι για αυτόν που είναι στη γωνία, στη δύσκολη θέση, δεν χρειάζεται να κάνεις κάτι, απλά περιμένεις να πέσει. Επίσης, όσο λιγότερο μιλάει η ΝΔ για το πρόγραμμά της, τόσο λιγότερο βάζει σε προβληματική θέση τη σχέση της με τους υποστηρικτές της. Μην ξεχνάμε ότι η ΝΔ εισήγαγε μαζί με το ΠΑΣΟΚ τα μνημόνια και ο άξονας της πολιτικής της συνεχίζει να είναι η υποστήριξή τους. Για το θέμα του χρέους η ΝΔ έχει αλλάξει θέση και υποστηρίζει την ύπαρξη πλεονασμάτων της τάξης του 2%, όπως και η κυβέρνηση πριν από αυτήν και που είναι προϋπόθεση για το πώς θα καταλήξει η αναδιάρθρωση του χρέους. Αν λοιπόν επέμενε σε αυτό, θα έπρεπε να εξηγήσει γιατί υποστηρίζει το ίδιο με την κυβέρνηση. Από την άλλη, μπορεί να φοβάται και το ενδεχόμενο η κυβέρνηση να καταφέρει κάτι στο ζήτημα του χρέους, γεγονός που δεν θα ήταν και το καλύτερο για τη ΝΔ.