Είναι γνωστή η φράση του Γεωργίου Παπανδρέου, «ευημερούν οι αριθμοί και υποφέρουν οι άνθρωποι», που ειπώθηκε αντιπολιτευτικά για την οικονομική πολιτική της δεξιάς. Ποιος θα φαντάζονταν, όμως, ότι θα έρχονταν και η στιγμή να υποφέρουν και οι αριθμοί, προκειμένου να ασκηθεί αντιπολίτευση από την σημερινή δεξιά, ελλείψει θέσεων και προγράμματος.
Μιλάμε για το μπαράζ δημοσκοπήσεων, που έχει εξαπολυθεί μετά το τέλος του καλοκαιριού και αφού η κυβέρνηση είχε προσπεράσει τον κάβο της πρώτης αξιολόγησης, πριν αυτό ξεκινήσει. Ένα μπαράζ δημοσκοπήσεων, που επιχειρεί να εμφανίσει την κυβέρνηση σε δημοσκοπική κατάρρευση και άρα έχει δίκαιο ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης να ζητάει εκλογές κάθε βδομάδα.
Τηλεοπτικό προϊόνΠέρα από τα γνωστά για τις κραυγαλέες μέχρις υποψίας, αποτυχίες των δημοσκοπήσεων στο δημοψήφισμα του Ιούλη και τις εκλογές του Σεπτέμβρη 2015, θα μπορούσε κανείς να κάνει και άλλες επισημάνσεις. Οι δημοσκοπήσεις έχουν εξελιχτεί σε ένα τηλεοπτικό προϊόν, που στοχεύει στην γρήγορη και εύκολη δημιουργία εντυπώσεων. Στα πεταχτά το μάτι του τηλεθεατή θα δει ποιος είναι πρώτος και πόσο μπροστά είναι από το δεύτερο. Καμία σημασία στα υπόλοιπα κόμματα -ουκ ολίγα την σήμερον ημέραν- και καμία σημασία στο … αν βγαίνουν τα νούμερα.
Ας πάρουμε μία από αυτές της δημοσκοπήσεις π.χ. την πρόσφατη, που παρουσίασε ο γνωστός για την «αντικειμενικότητα» του τηλεοπτικός σταθμός Σκάϊ. Τα ευρήματα του δημοσκόπου (γνωστός δεξιός πανεπιστημιακός) είναι ότι 13,5% είναι αποχή και 6,5% άκυρο-λευκό (άγνωστο τι από τα δύο). Άρα, λοιπόν, έχουμε ένα 80% των εγγεγραμμένων, επί των οποίων ο καλός μας δημοσκόπος (ΠΑΜΑΚ) υπολογίζει τα ποσοστά των κομμάτων μαζί με το 20,5%, που λέει «δεν γνωρίζω δεν απαντώ». Αυτά θα τα συγκρίνουμε, προφανώς, με τα ποσοστά που κατέγραψαν τα κόμματα στις εκλογές, πριν ένα χρόνο, στις οποίες η συμμετοχή ήταν μόλις 56%. Από πουθενά δεν προκύπτει τι θα συμβεί με το 20,5% που «δεν γνωρίζει, δεν απαντά». Θα ψηφίσει; Το μεγαλύτερο μέρος του; το μικρότερο; Από πουθενά δεν προκύπτει. Όμως, το εκλογικό ποσοστό κάθε κόμματος είναι το πηλίκο του αριθμού ψήφων που λαμβάνει δια του αριθμού των εγκύρως ψηφισάντων. Πώς θα βρούμε το ποσοστό χωρίς τον αριθμό των ψηφισάντων ;
Η πρώτη ματιά στο συνολικό πίνακα ποσοστών έχει μια περίεργη σύμπτωση. Το άθροισμά των «δεν ξέρω, δεν απαντώ» και του ποσοστού του ΣΥΡΙΖΑ είναι περίπου όσο η περσινή εκλογική καταγραφή του ΣΥΡΙΖΑ και το ποσοστό της ΝΔ είναι στα περσινά της εκλογικά επίπεδα. Δηλαδή, προσπάθεια να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι η ΝΔ κρατάει τις δυνάμεις της και ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ψήφων του ΣΥΡΙΖΑ έφυγε προς άγνωστη κατεύθυνση. Με μια μικρή διαφορά, όμως. Η περσινή εκλογική καταγραφή των κομμάτων ήταν με βάση ένα 56% περίπου έγκυρα ψηφοδέλτια, ενώ η καλή μας δημοσκόπηση αναφέρεται σε μια συμμετοχή 80%. Μοιραία οδηγούμαστε να δούμε σε τι αντιστοιχεί το περσινό εκλογικό αποτέλεσμα, στην περίπτωση ψήφου από το 80% του συνόλου των εγγεγραμμένων.
Υποφέρουν οι αριθμοίΣτον παραπάνω πίνακα έχουμε στην πρώτη στήλη τα εκλογικά ποσοστά των κομμάτων τον Σεπτέμβρη 2015, στη δεύτερη την αντιστοιχία των περσινών ψήφων των κομμάτων σε συμμετοχή 80% του συνόλου των εγγεγραμμένων και στη τρίτη αυτά που δίνει η δημοσκόπηση.
Τότε έκπληκτοι διαπιστώνουμε ότι η ΧΑ έχει άλμα από το 4,8 στο 7,5, το ΚΚΕ από το 3,8 στο 5,5 το άθροισμα ΛΑΕ + ΠΛ.ΕΛ. είναι σχεδόν διπλάσιο από την περσινή καταγραφή αυτών των δυνάμεων σε συνεργασία, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ τριπλασιάζει τις δυνάμεις τις και τα λοιπά κόμματα σχεδόν… τις τετραπλασιάζουν.
Πιο συγκεκριμένα μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι η ΧΑ π.χ. σε συμμετοχή 56% πέρσι έχει ποσοστό 7%, ενώ στη δημοσκόπηση με συμμετοχή 80% έχει 7,5%. Τόσοι πολλοί ήταν οι ψηφοφόροι της ΧΑ, που δεν ψήφισαν πέρσι ή τόσο πολύ αυξήθηκαν φέτος;
Τέλος, αν δούμε τα δύο μεγαλύτερα κόμματα, ανακαλύπτουμε πως ο ΣΥΡΙΖΑ χάνει ένα στους τρεις ψηφοφόρους του, ενώ η ΝΔ βελτιώνει την επίδοσή της κατά 50% του περσινού της ποσοστού. Γίνεται η δύναμή της μιάμιση φορά μεγαλύτερη από πέρσι. Πότε συνέβη αυτό και δεν το πήραμε χαμπάρι;
Όλα αυτά τα τραγελαφικά συμβαίνουν γιατί οι δημοσκοπήσεις, όλες οι δημοσκοπήσεις έχουν μεγάλο πρόβλημα, όταν εμφανίζεται το φαινόμενο της αποχής των πολιτών από τις εκλογές. Από το 2004 και μετά έχουμε μια σταθερή πτώση της συμμετοχής.
Οι δημοσκοπήσεις δεν μπορούν να προβλέψουν την συμμετοχή. Είχαν καλύτερη τύχη όταν η συμμετοχή ήταν υψηλή και δεν άλλαζε διαρκώς . Ποσοστό κόμματος σημαίνει ψήφοι δια ψηφίσαντες. Αν έχει πρόβλημα ο παρονομαστής πάει περίπατο το κλάσμα και το ποσοστό. Οι δημοσκόποι κάνουν ότι δεν το καταλαβαίνουν αυτό . Και έτσι υποφέρουν και οι αριθμοί. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε όλη την Ευρώπη οι δημοσκοπήσεις πέφτουν έξω στις ευρωεκλογές. Ακριβώς γιατί οι ευρωεκλογές έχουν χαμηλή και όχι σταθερή συμμετοχή.
Το συμπέρασμα είναι απλό. Με όλα αυτά τα προβλήματα από τη μια και τους πολίτες να μην έχουν στο μυαλό τους εκλογές (κανείς δεν παίρνει στα σοβαρά τα περί του αντιθέτου), πόση σημασία να δώσει κάνεις στις δημοσκοπήσεις;
Κώστας Βογιατζής Υ.Γ: Όμως ας δούμε και κάποια εσωτερικά στοιχεία της συγκεκριμένης δημοσκόπησης. Σε σχέση με την αντίστοιχη δημοσκόπηση προ μηνός μας πληροφορεί λοιπόν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ χάνει 1,5 εκατοστιαίες μονάδες (προφανώς λόγω της κακής του πολιτικής) και η ΝΔ κερδίζει 1 μονάδα (μήπως λόγω των εξαγγελιών Μητσοτάκη στην Θεσσαλονίκη που κανείς δεν θυμάται;). Καλά αυτά . Αλλά η Ένωση Κεντρώων γιατί χάνει 1,5 εκατοστιαίες μονάδες και πηγαίνει από το 3,5 στο 2; Μήπως επειδή αποχώρησε ο Καλλιάνος;