Η νέα πολιτική είναι κάτι πολύ περισσότερο από διαμαρτυρία, αλλά είναι και κάτι πολύ περισσότερο από τον κοινοβουλευτισμό.
Της Χίλαρι Γουέινραϊτ Σαν να ήθελαν να αντικρούσουν άμεσα το μάντρα που απορρίπτει το Momentum
1 ως «σκέτη διαμαρτυρία», χιλιάδες υποστηρικτές του δήλωσαν συμμετοχή στο φεστιβάλ «The World Transformed»
2 (Ο μετασχηματισμένος κόσμος), προκειμένου να περάσουν τέσσερις μέρες στο Λίβερπουλ, γιορτάζοντας και διακινώντας νέες επινοητικές πολιτικές -από καινούργια μοντέλα δημοτικής διακυβέρνησης μέχρι στρατηγικές για μια δημοκρατική οικονομία. Όσοι απορρίπτουν τα κινήματα «από τα κάτω», που στρέφονται προς τον Κόρμπυν αναζητώντας πολιτική φωνή, επειδή τα θεωρούν «ανίκανα να υπερβούν τη διαμαρτυρία», αποκαλύπτουν πόσο ανενημέρωτοι είναι, κλεισμένοι στο προστατευμένο οχυρό του Ουεστμίνστερ. Μοιάζουν ανίκανοι να καταλάβουν πόσο έχει αλλάξει τα τελευταία 30 χρόνια η πολιτική έξω από την ελίτ του Γουεστμίνστερ, ιδίως στο χώρο της Αριστεράς.
Οι πρωτοβουλίες πολλών γενιών γυναικών, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του '70, αποτελούν παράδειγμα για την κατεύθυνση αυτής της αλλαγής και για το τι μπορεί να σημάνει στο μέλλον. Όσοι χαρακτηρίζουν δεκαετίες φεμινιστικής δράσης ως απλή «διαμαρτυρία», αγνοούν παντελώς πόσο και πώς ο φεμινισμός άλλαξε στο εδώ και τώρα τη ζωή εκατομμυρίων γυναικών. Εννοείται πως διαμαρτυρήθηκαν και απηύθυναν αιτήματα στην κυβέρνηση. Το κρίσιμο, ωστόσο, ήταν ότι οι γυναίκες οργανώθηκαν, ώστε να βρουν συλλογικές λύσεις στο παρόν μέσα από την αμοιβαιότητα και τη συνεργασία -προκειμένου να προσφέρουν φροντίδα για τα παιδιά, να δημιουργήσουν κέντρα για εκείνες που είχαν βρεθεί αντιμέτωπες με την ενδοοικογενειακή βία ή το βιασμό, να πετύχουν αλλαγές στις παροχές υγείας, έτσι ώστε η φροντίδα να αναγνωρίσει τη γνώση των ίδιων των γυναικών για τα σώματά τους Αυτές οι πρωτοβουλίες υπήρξαν λοιπόν η βάση, ώστε αριστερά τοπικά συμβούλια να χρησιμοποιήσουν δημόσιους πόρους και να στηρίξουν αυτή την de facto εξάπλωση των κοινωνικών υπηρεσιών, ανταποκρινόμενα στις πρωτοβουλίες βάσης των γυναικών. Με άλλα λόγια, η «νέα πολιτική» είναι κάτι πολύ περισσότερο από πολιτική με τη στενή κομματική-πολιτική ή/και κοινοβουλευτική έννοια. Ανοίγεται σε μια νέα σχέση μεταξύ των εκλογικών πολιτικών του Εργατικού Κόμματος και της αμοιβαιότητα και αλληλεγγύης στην καθημερινή ζωή, στην κοινότητα και στο χώρο εργασίας.
Ο Τζέρεμυ Κόρμπυν ήρθε για να εκπροσωπήσει αυτό το άνοιγμα της πολιτικής στη Βρετανία. Αυτό, εξάλλου, έκανε σε όλη τη ζωή του, τόσο σε σχέση με τις κοινότητες και τις πρωτοβουλίες στην εκλογική του περιφέρεια, το Βόρειο Ίσλινγκτον, όσο και σε εθνικό επίπεδο, ως εκπρόσωπος της Αριστεράς και της αριστερής πτέρυγας του Εργατικού Κόμματος, συνεργαζόμενος με εθνικά και διεθνή κοινωνικά κινήματα. Αυτό το αισθάνονται οι νέοι.
«Η πρώτη καμπάνια του Κόρμπυν για την ηγεσία των Εργατικών ήταν η μόνη που έθεσε στο επίκεντρο τη νέα πολιτική» λέει ο Άσερ, ένας εθελοντής του Momentum, που αμέσως μετά προσθέτει μια επιφύλαξη ως προς το να εστιάζει κανείς υπερβολικά στον αρχηγό των Εργατικών. «Εξοργίζομαι όταν οι άνθρωποι μιλούν για τη νέα πολιτική σαν να πρόκειται για ένα φαν κλαμπ του Τζέρεμυ. Δεν είναι και δεν ήταν ποτέ ζήτημα ενός μόνο ανθρώπου». Ένας άλλος εθελοντής, ο Άνταμ, προσθέτει ότι ο Κόρμπυν είναι «το πρόσωπο-βιτρίνα της νέας πολιτικής», ωστόσο «δεν την ελέγχει».
Δογματική αφοσίωση Από την ίδρυσή του, ως Συνέδριο εργατικής αντιπροσώπευσης, το Εργατικό Κόμμα είχε σχέση με την αλληλεγγύη και την αμοιβαιότητα στην καθημερινή ζωή της εργατικής τάξης. Ήταν μια σχέση αντιπροσώπευσης -κατά κύριο λόγο των συνδικάτων. Πάντοτε, όμως, περιοριζόταν από την πίστη του κοινοβουλευτικού Εργατικού Κόμματος όχι απλά στη Βουλή αλλά σ’ αυτό που ο Ραλφ Μίλιμπαντ όρισε ως «κοινοβουλευτισμό» -τη «δογματική αφοσίωση στο κοινοβουλευτικό σύστημα». Όπως το διατύπωσε: «Οι ηγέτες του Εργατικού Κόμματος απέρριπταν πάντοτε κάθε είδους πολιτική δράση (όπως την δράση με πολιτικούς στόχους στις βιομηχανίες) η οποία υπερέβαινε το πλαίσιο και τις συμβάσεις του κοινοβουλευτικού συστήματος. Το Εργατικό Κόμμα δεν υπήρξε απλώς ένα κοινοβουλευτικό κόμμα· υπήρξε ένα κόμμα βαθιά εμποτισμένο από τον κοινοβουλευτισμό».
Η έμφαση στην αφοσίωση των Εργατικών στο κοινοβουλευτικό σύστημα, ως ένα σταθερό σημείο αναφοράς και καθοριστικό παράγοντα της πολιτικής τους νοοτροπίας, συνιστά υποταγή στην ηθική εξουσία του βρετανικού κράτους -με άλλα λόγια, στο «στέμμα στη Βουλή». Είναι άξιο επισήμανσης εδώ ότι το ιδρυτικό μανιφέστο του κόμματος δεν περιέχει στην ουσία καμία δέσμευση για συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, που θα εκδημοκρατίσουν το βρετανικό κράτος. Αντίθετα, διαβεβαιώνει, καθησυχαστικά και με ζήλο, ότι όλες οι πολιτικές δημόσιας ιδιοκτησίας και αναδιανομής του μανιφέστου θα επιτευχθούν με τα μέσα της κοινοβουλευτικής κυβέρνησης, με τον τρόπο του Γουέστμινστερ.
Εδώ ο ρόλος του βρετανικού άγραφου συντάγματος είναι κυρίαρχος και συνδέεται με τον ισχυρό συμβολισμό του μονάρχη ως μονάδας, στην οποία ορκίζονται πίστη οι βουλευτές -διαφοροποιούμενοι από τη δημοκρατική ευρωπαϊκή σύμβαση ενός όρκου στον λαό. Η σημασία αυτού του όρκου στο στέμμα σημαίνει ότι μεταξύ των εκλογών η εξουσία βρίσκεται εντός του κοινοβουλίου, κι αυτό δεν αφορά απλώς τους νόμους που φτιάχνει ή συμφωνεί, αλλά τον τρόπο με τον οποίο σχετίζεται με την εκτελεστική εξουσία του κράτους. Όποιος υπαινίσσεται ότι η εξουσία εδράζεται οπουδήποτε αλλού, απευθύνει στην πραγματικότητα μια πρόκληση προς την εξουσία του κράτους.
Υπ' αυτή την έννοια, οι αλλαγές στην επανεκλογή των βουλευτών, η μη κοινοβουλευτική εκλογή του αρχηγού και ο έλεγχος που ασκεί η συνδιάσκεψη του κόμματος επί της πολιτικής βρίσκονται σε αντιπαράθεση με τη μακρά βρετανική παράδοση της εξουσίας από τα πάνω. Εξ ου και οι υπερβολικές αντιδράσεις σε κάθε πρόκληση, όπως συνέβη τους τελευταίους μήνες όταν ο Κόρμπυν παρέμεινε σταθερός, πιστός στην κατά κύριο λόγο υπερ-κοινοβουλευτική εκλογή του, ενάντια στην πλειοψηφία του κοινοβουλευτικού Εργατικού Κόμματος.
Η διαρκής προσκόλληση στον κοινοβουλευτισμό ήταν προφανής στις δηλώσεις των επικριτών του Κόρμπυν: «Διαθέτει μεγάλη ακεραιότητα. Μοιραζόμαστε τις αξίες του. Αλλά…» -και εδώ ο ομιλητής υιοθετεί έναν σχεδόν σεβαστικό τόνο, σαν να θέλει να δώσει έμφαση στη σοβαρότητά του- «… το Εργατικό Κόμμα είναι, στο τέλος τέλος, ένα κοινοβουλευτικό κόμμα και ο ηγέτης του πρέπει να έχει την εμπιστοσύνη του κοινοβουλευτικού Εργατικού Κόμματος».
Υπερ-κοινοβουλευτική εκλογή Αυτό που σοκάρει στον αυτάρεσκο δογματισμό που εκφράζει η παραπάνω πρόταση είναι η απόρριψη της συντριπτικής πλειοψηφίας που εξέλεξε τον Κόρμπυν. Η έννοια του μέλους και τα εκατοντάδες ή χιλιάδες απλά μέλη των συνδικάτων είναι σαν να μην υπάρχουν. Πράγματι, οι περισσότεροι βουλευτές μοιάζουν ειλικρινά αποσυντονισμένοι και βαθιά εκνευρισμένοι από την ελάχιστη σημασία που δόθηκε στις επιθυμίες τους. Εξ ου και η ανικανότητά τους να κατανοήσουν την επιμονή του Κόρμπυν στην εντολή με την οποία εκλέχτηκε αλλά και τους λόγους που το δικό τους αντάρτικο δεν τον οδήγησε να παραιτηθεί, όπως ίσως θα έκανε αν ήταν ένας απλός μεμονωμένος βουλευτής και όχι κάποιος που αναφέρεται σε ένα κίνημα, και στην πραγματικότητα δημιουργήθηκε από αυτό.
Τα καινούργια νεαρά μέλη και υποστηρικτές, αντιθέτως, κατανοούν τη σημασία που έχει ο σεβασμός του Κόρμπυν στην εντολή που έλαβε. Γι’ αυτούς η αφοσίωσή του δεν είναι απλώς ζήτημα δημοκρατικών τύπων: τα μέλη τον ψήφισαν και οι βουλευτές δεν μπορούν να τον αναγκάσουν να παραιτηθεί. Στην πραγματικότητα, για να παραθέσουμε την Έμιλυ, μια ακόμη εθελόντρια του Momentum, πρόκειται επίσης γι’ «αυτό που ο Τζέρεμυ εννοεί όταν μιλά για “πολιτική με τη δύναμη του λαού”. Σημαίνει τόσα πολλά. Δεν είναι καλό ένας ηγέτης να μιλά εν ονόματι του λαού, το ζητούμενο είναι να ενδυναμώνει αυτόν το λαό, ώστε να μιλήσει για τον εαυτό του. Στην ουσία, το ζήτημα είναι η δημιουργία ενός οχήματος για το αναξιοποίητο δυναμικό των κοινοτήτων έτσι ώστε συλλογικά να οργανώσουν και να διεξαγάγουν την αντίστασή τους».
Με παρόμοιο τρόπο βλέπουν το άνοιγμα από τον Κόρμπυν των «Ερωτήσεων στον Πρωθυπουργό» σε ερωτήσεις από το κοινό ως μια αρχή για μια «πολιτική με τη δύναμη του λαού». Η Έμιλυ συμπεραίνει ότι ο Κόρμπυν αντιλαμβάνεται τη νέα πολιτική ως προώθηση λύσεων από τα κάτω... δίνοντας στους καθημερινούς ανθρώπους μια ευκαιρία να αναλάβουν την ευθύνη των αλλαγών που συμβαίνουν στη ζωή τους».
Σε κάθε τοπική κοινότητα, όταν πάρεις το πολιτικό σου βλέμμα από τα τελευταία καμώματα του Γουέστμινστερ, υπάρχουν παραδείγματα ανθρώπων που παίρνουν τέτοιες συλλογικές ευθύνες, όπως και ανθρώπων που χρησιμοποιούν τη δημιουργικότητά τους για να χτίσουν εναλλακτικές στη ρημαγμένη γη της βρετανικής λιτότητας. Το Momentum θα παίξει κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη αυτής της πολιτικής με τη δύναμη του λαού, κυρίως σε τοπικό επίπεδο, όπου τα μέλη του συμμετέχουν σε μια μεγάλη ποικιλία τοπικών πρωτοβουλιών.
Οι δομές και η νοοτροπία του πρέπει να ανταποκρίνονται πάντα στις ανάγκες, να αποτελούν ένα απόθεμα και μια πηγή στήριξης. Στη δική μου κοινότητα, στο Momentum του Χάκνεϋ, προσπαθούμε να εξασφαλίσουμε ότι στις συναντήσεις μας θα περιλαμβάνεται πάντα μια συζήτηση με τις τοπικές πρωτοβουλίες -όπως τις καταλήψεις άδειων δημόσιων κτιρίων από τις Sisters Uncut, οι οποίες προσπαθούν να δημιουργήσουν και να κερδίσουν την υποστήριξη των τοπικών συμβουλίων για ένα κέντρο για τις γυναίκες που υφίστανται ενδοοικογενειακή βία.
Συζητάμε μαζί τους για το πώς μπορεί το Momentum να τις στηρίξει, να χτίσει την κοινωνική τους βάση, τις συμμαχίες τους και τον πολιτικό τους αντίκτυπο. Εστιάζουμε στην προώθηση των λύσεων από τα κάτω και παράλληλα στην πολιτική εκπαίδευση των νέων, που είναι ενθουσιασμένοι με τη νέα πολιτική και συμμετέχουν στην προεκλογική εκστρατεία του Εργατικού Κόμματος, ανοίγοντας τις τοπικές κομματικές δομές προς τις δημιουργικές πρωτοβουλίες που υπάρχουν γύρω τους. Οι δικοί μας θεσμοί χτίζονται για να διευκολύνουν αυτήν τη διπλή στρατηγική, που έχει σκοπό να ανοιχτεί έξω από το Εργατικό Κόμμα και ταυτοχρόνως να δουλέψει στο εσωτερικό του. Στη συντονιστική μας επιτροπή, έχουμε αφενός ένα σύνδεσμο με το Εργατικό Κόμμα και αφετέρου έναν σύνδεσμό με την κοινότητα και τα κοινωνικά κινήματα.
Παλιοί θεσμοί, νέες λύσεις Είναι σημαντικό επίσης να μην περιφρονήσουμε τους παλιότερους θεσμούς του εργατικού κινήματος, θεωρώντας πως έχουν χτιστεί εξολοκλήρου από τα πάνω, λες και η Θάτσερ δεν πέτυχε μόνο να καταστρέψει τις παλιές βιομηχανίες, όπου είχε δύναμη το εργατικό κίνημα, αλλά και τις ίδιες τις οργανώσεις του. Όπως δείχνει η εμπειρία του Ντέιβυ Χόππερ από την αναβίωση της Μεγάλης Γιορτής των Ανθρακωρύχων του Ντάρεμ, ως πυρήνα μια νέας συλλογικής δύναμης, οι άνθρωποι που έδωσαν ένα μεγάλο μέρος της ζωής τους για να χτίσουν και να συντηρήσουν τους παλιούς θεσμούς του εργατικού κινήματος, είναι ικανοί και να μετασχηματίσουν το περιεχόμενo και την εμβέλεια αυτών των θεσμών. Κάτι παρόμοιο μπορεί να δει κανείς στο Μπάρνσλεϋ, όπου οι Γυναίκες Ενάντια στο Κλείσιμο των Λατομείων, με τη βοήθεια του τοπικού παραρτήματος της Ενωμένης Κοινότητας, μετέτρεψαν τα ευρύχωρα παλιά γραφεία του συνδικάτου των ανθρακωρύχων του Γιόρκσαϊρ σε έναν κόμβο για τοπικές πρωτοβουλίες και εκστρατείες.
Με όλους αυτούς τους τρόπους, το «στέμμα στο κοινοβούλιο» αντιμετωπίζει κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή διαμαρτυρία. Μόνο ο χρόνος θα δείξει αν αυτή η από τα κάτω οργανωσιακή δημιουργικότητα μπορεί να είναι βιώσιμη, αλλά, στο βαθμό που η υλική και ανθρώπινη βιωσιμότητα και η αυτοοργάνωση χτίζονται βάσει των σκοπών τους, έχει αρκετά καλές πιθανότητες. Το ζήτημα δεν είναι οι αποφάσεις στα χαρτιά -όπως λέει η εθελόντρια του Momentum Κέιτυ, η παλιά πολιτική «έχει εμμονή με τις αιτήσεις»-, είναι η δημιουργία στο παρόν λύσεων που θα έχουν διάρκεια, ενώ ταυτοχρόνως θα προαναγγέλλουν και θα προετοιμάζουν το τέλος των πολιτικών λιτότητας. Η Κέιτυ προσθέτει ότι πρόκειται για μια «πιο ανοιχτή, χωρίς αποκλεισμούς πολιτική», που κινητοποιεί «ανθρώπους που συνήθως δεν συμμετέχουν».
Αυτό είναι πολύ βασικό, αν θέλουμε να χτίσουμε τη λαϊκή αυτοπεποίθηση που θα εκλέξει μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία των Εργατικών. Και λέω υπό την ηγεσία των Εργατικών, όχι μόνο επειδή χρειάζεται μια προοδευτική συμμαχία -όχι ένας συνασπισμός- για να νικήσουμε τους Τόρις. Αλλά και επειδή μια τέτοια συμμαχία δεν μπορεί να περιοριστεί αποκλειστικά σε εκλογικές πολιτικές. Θα κινδυνεύει σ’ αυτή την περίπτωση να υποκύψει στον «κοινοβουλευτισμό» που απορρέει από κάθε ρουτίνα, κάθε τελετουργικό, κάθε φιλοδοξία που καλλιεργείται στο Παλάτι του Γουέστμινστερ. Πρέπει, όπως ακριβώς το Momentum, να έχει ως οδηγό τους λαϊκούς αγώνες, μια πολιτική με τη δύναμη του λαού.
Ευχαριστώ τον Σαντιάγο Μπελ-Μπράντφορντ για τη βοήθειά του. Μετάφραση από το redpepper: Έφη Γιαννοπούλου Σημειώσεις:
- Το Momentum είναι μια αριστερή πολιτική οργάνωση που ιδρύθηκε το 2015 από τον Τζον Λάνσμαν, τέσσερις εβδομάδες μετά την εκλογή του Τζέρεμυ Κόρμπυν στην ηγεσία των Εργατικών. Αυτοπροσδιορίζεται ως ένα κίνημα βάσης υποστηρικτικό του Κόρμπυν και της εκλογικής νίκης του Εργατικού Κόμματος.
- To Φεστιβάλ The World Transformed 2016 έλαβε χώρα από τις 24 ως τις 27 του περασμένου Σεπτεμβρίου και ήταν μια γιορτή πολιτικής, τέχνης, πολιτισμού, μουσικής και κοινοτικής ζωής με περισσότερους από 4.000 συμμετέχοντες από ποικίλα κοινωνικά κινήματα.