Αντιφατική η εικόνα από το μέτωπο των διαπραγματεύσεων για τη δεύτερη αξιολόγηση. Οι συζητήσεις με τους εκπροσώπους των δανειστών δεν προχώρησαν ουσιαστικά τα ζητήματα και οι διαβουλεύσεις αναμένεται να συνεχιστούν μέσω τηλεδιασκέψεων την επόμενη εβδομάδα. Ταυτόχρονα, όμως, η ελληνική πλευρά προωθεί τα προκαθορισμένα και συμφωνημένα νομοσχέδια προς ψήφιση.
Η προσπάθεια εν τούτοις από τους δανειστές να αποδοθεί το μη παραγωγικό κλίμα στις συζητήσεις στην απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να δώσει το βοήθημα στους συνταξιούχους και να αναστείλει την αύξηση του ΦΠΑ στα νησιά, δεν είναι καθόλου πειστική. Εξάλλου, τα τηλεγραφήματα από το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες που αναφέρουν ότι τώρα η αξιολόγηση πιθανά θα φθάσει έως τον Απρίλιο, αποκρύβουν ότι οι ίδιες εκτιμήσεις αναφέρονταν σε ρεπορτάζ ήδη από την επαύριο της συνεδρίασης του Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου.
Χωρίς επίσημες πληροφορίεςΛίγες, εν τω μεταξύ, ήταν οι συγκεκριμένες πληροφορίες για το πραγματικό περιεχόμενο των συζητήσεων Τσίπρα - Μέρκελ, όπως και για τις υπόλοιπες επαφές που είχε στις Βρυξέλλες και στο Βερολίνο ο πρωθυπουργός. Επομένως, κάθε συμπέρασμα για το αποτέλεσμα της προσπάθειας του Έλληνα πρωθυπουργού να θέσει με πολιτικό τρόπο το ζήτημα του κλεισίματος της δεύτερης αξιολόγησης είναι παρακινδυνευμένο, καθώς ποτέ δεν ανακοινώνονται τα αποτελέσματα μιας τέτοιας συζήτησης, ακόμα και όταν υπάρχουν. Ωστόσο, ο αντικυβερνητικός τύπος στις ηλεκτρονικές του εκδόσεις έσπευδε να ανακοινώσει ότι η πολιτική διαπραγμάτευση του Αλέξη Τσίπρα απέτυχε.
Σε μια ημιεπίσημη ενημέρωση από την πλευρά της κυβέρνησης συμπεριλαμβάνονται ορισμένα σημεία όσων τέθηκαν στη συνάντηση. Σχετικά με τις διαπραγματεύσεις η ανακοίνωση αφιερώνει τρία σημεία. Συγκεκριμένα, ο πρωθυπουργός:
Πρώτον, στη διάρκεια της συνάντησής του με την Γερμανίδα Καγκελάριο, ανέλυσε στην ¶νγκελα Μέρκελ τις θετικές επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας. Και επισήμανε τη μεγάλη σημασία που έχει η έγκαιρη ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης, η εφαρμογή των βραχυπρόθεσμων μέτρων για το χρέος και η ένταξη στην ποσοτική χαλάρωση (QE). Δεύτερον, εξέφρασε στην Καγκελάριο τον προβληματισμό του για τη στάση που κρατά το ΔΝΤ στη διαπραγμάτευση. Καθώς και για την πιθανή επιθυμία τού Ταμείου να αποχωρήσει από το ελληνικό πρόγραμμα. Τρίτον, επισήμανε στη συζήτηση ότι η καθυστέρηση της απόφασης του ΔΝΤ σχετικά με τη συμμετοχή του στο ελληνικό πρόγραμμα -δεδομένης της πολιτικής αλλαγής στις ΗΠΑ, που μπορεί να επηρεάσει τις ισορροπίες- δημιουργεί ανησυχίες για την έγκαιρη ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Το προσφυγικό, το Κυπριακό και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις ήταν ακόμα τα σημεία που τέθηκαν. Ειδικά για το προσφυγικό το ενημερωτικό σημείωμα αναφέρει ότι «ο Αλέξης Τσίπρας ανέλυσε τη μεγάλη προσπάθεια που γίνεται στο προσφυγικό ζήτημα, σημειώνοντας ξανά ότι είναι κρίσιμο να διατηρηθεί η συμφωνία ΕΕ - Τουρκίας, ταυτόχρονα όμως ότι και άλλα κράτη της ΕΕ οφείλουν να αναλάβουν την ευθύνη που τους αναλογεί τόσο άμεσα, σε επίπεδο μετεγκατάστασης και παροχής στελεχών, όσο και μακροπρόθεσμα».
Δύσκολες συζητήσεις, εριστικές δηλώσεις ΣόιμπλεΝωρίτερα, πριν από το γεύμα, σε δηλώσεις τους έδωσαν, ωστόσο, ένα περίγραμμα των θέσεών τους. «Πράγματι δεν ήταν πάντα εύκολες οι συζητήσεις μας, αλλά στις δύσκολες στιγμές διαμορφώνονται σταθερές σχέσεις», παραδέχθηκε ο πρωθυπουργός, «οι σχέσεις μας διακρίνονται από την ευθύτητα και τη σταθερότητά τους», συμπλήρωσε. Και η κ. Μέρκελ επίσης επεσήμανε το καλό κλίμα με τον Έλληνα πρωθυπουργό μολονότι παρατήρησε ότι ορισμένες φορές «οι συζητήσεις δεν ήταν εύκολες, αλλά ήταν ειλικρινείς». Υπαινισσόμενος το αδιέξοδο της αξιολόγησης, ο πρωθυπουργός τόνισε την ανάγκη να μην ξανακυλήσει η Ελλάδα στην αβεβαιότητα και με γενναίες αποφάσεις να δοθεί το σχετικό μήνυμα στους επενδυτές ότι η από μέρος της κρίσης, έγινε μέρος της λύσης. Η κ. Μέρκελ ξεκαθάρισε, ωστόσο, ότι εδώ «δεν είναι ο τόπος που λαμβάνονται οι αποφάσεις, οι διαβουλεύσεις γίνονται με τους τρεις θεσμούς και το Eurogroup.
Ως τώρα, τουλάχιστον, μοιάζει να είναι αληθές ότι οι αποφάσεις για τις διαπραγματεύσεις παίρνονται αλλού. Μετά την παρέμβαση του κ. Σόιμπλε στο Eurogroup που πέτυχε το πάγωμα της απόφασης για τα βραχυπρόθεσμα μέτρα του χρέους, επανήλθε και σχολίασε την έκθεση των θεσμών για τα μέτρα ενίσχυσης των συνταξιούχων μέσω του εκπροσώπου του Ντένις Κόλμπεργκ ότι η έκθεση είναι προκαταρκτική και είναι αρκετά επικριτική.
Όμως, η παρέμβαση Σόιμπλε έχει προκαλέσει μεγάλη αναταραχή στους κόλπους της ευρωζώνης και αντιπαράθεσης, με τη Γαλλία να ασκεί πολύ σκληρή κριτική τόσο στον κ. Σόιμπλε, όσο και στον κ. Ντάισεμπλουμ. Αντιπαράθεση με αρκετές ομοιότητες με αυτήν του Ιουλίου του 2015, όταν αποκρούστηκε η πρόταση Σόιμπλε για το Grexit, γι’ αυτό και διαμορφώνεται η εκτίμηση ότι στο επόμενο Eurogroup ή στο Euroworking Group θα αναζητηθεί και θα εξευρεθεί μια κάποια λύση για να συνεχίσουν οι διαπραγματεύσεις.
Ούτε εκβιασμοί, ούτε καπρίτσιαΜε μια δήλωσή του ο Αλέξης Τσίπρας, που έγινε κυρίως για να απαντήσει στο ερώτημα αν σχεδιάζονται πολιτικές εξελίξεις, σημείωσε πως ό,τι και αν αποφασίσει να κάνει το ΔΝΤ, το σίγουρο είναι ότι νέα μέτρα, μετά τη λήξη του προγράμματος, είναι οικονομικά και κοινωνικά καταστροφικά και δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτά. «Σε μια τόσο δύσκολη συγκυρία, δεν χωρούν ούτε εκβιασμοί, ούτε καπρίτσια, ούτε παιχνίδια. Όλοι στο τέλος της ημέρας θα αναλάβουν τις ευθύνες τους», πρόσθεσε.
Οι δύο όψεις της έκθεσης της Τράπεζας Ελλάδος
Η ελληνική οικονομία διαπερνάται από μια θετική δυναμική, που έχει διαμορφωθεί και αντανακλάται στις θετικές δημοσιονομικές εξελίξεις, τη βελτίωση των αποτελεσμάτων των τραπεζών και φυσικά στη θετική εξέλιξη του ΑΕΠ, της πραγματικής οικονομίας. Αυτό είναι το συμπέρασμα της Ενδιάμεσης Έκθεσης Νομισματικής Πολιτικής για το 2016, που κατατέθηκε στη Βουλή την Παρασκευή.
Έσπευδε, όμως ο διοικητής ταυτόχρονα να προειδοποιήσει ότι «αυτή η πρόοδος δεν πρέπει επ’ ουδενί να σταματήσει», απευθυνόμενος τόσο στην ελληνική κυβέρνηση όσο και τους δανειστές, καθώς η διαπραγμάτευση για τη δεύτερη αξιολόγηση βρίσκεται στο μέσον και σε πολύ λεπτό σημείο. Ο κ. Στουρνάρας δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στο ζήτημα του βοηθήματος προς τους συνταξιούχους και να ασκήσει, αν και προσεκτικά, κριτική στην ελληνική πλευρά.
Αναλύοντας τα διαθέσιμα στοιχεία η Έκθεση θα σημειώσει ότι η συγκεκριμένη εξέλιξη «σηματοδοτεί την επάνοδο της οικονομίας σε ανοδική τροχιά», γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το 2016 θα επιτευχθεί οριακή αύξηση (+0,01%) του ΑΕΠ, ενώ ως τώρα όλες οι επίσημες προβλέψεις αναφέρουν ότι θα μειωθεί κατά 0,3%. Για το 2017 προβλέπεται ρυθμός ανάπτυξης 2,5%, ο οποίος εκτιμάται ότι θα επιταχυνθεί στο 3% τα έτη 2018 και 2019, βασιζόμενος στην άνοδο των επενδύσεων, της κατανάλωσης και των εξαγωγών.
Η Έκθεση παραθέτει λεπτομερώς τις διαρθρωτικές βελτιώσεις που έχουν επιτευχθεί από την αρχή της κρίσης και συμπεραίνει ότι όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα να ενισχυθεί το αναπτυξιακό δυναμικό της ελληνικής οικονομίας μακροπρόθεσμα, μέσω της ταχύτερης ανόδου της παραγωγικότητας της εργασίας και της αύξησης της απασχόλησης. Αυτή η εκτίμηση, ως φαίνεται, είναι και η βάση στην οποία στηρίζεται η θετική πρόβλεψη για τις επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας το 2018 και το 2019 κατά 3%.
Όπως ήδη σημειώσαμε, η έκθεση προειδοποιεί ότι παρά τις θετικές ενδείξεις που καταγράφονται, εξακολουθούν να υπάρχουν κίνδυνοι για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Ο σημαντικότερος και αμεσότερος κίνδυνος κατά την Έκθεση είναι η μη έγκαιρη κατάληξη των διαπραγματεύσεων για την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης, δεδομένων των εθνικών εκλογικών αναμετρήσεων σε μία σειρά από χώρες-μέλη της ευρωζώνης στο άμεσο μέλλον.
Ο κ. Στουρνάρας, ωστόσο, δεν παραλείπει να αναφερθεί και στο βοήθημα των 616 εκατ. ευρώ και να ευθυγραμμιστεί, ως ένα βαθμό, με τις απόψεις των επικριτών της κυβέρνησης. Είναι εντούτοις αστήρικτη η άποψη που διατυπώνει ότι η επίτευξη του δημοσιονομικού αποτελέσματος του 2016 υπόκειται σε επισφάλειες όπου συνδέονται με τις παρεμβάσεις, που διαμορφώνουν κλίμα «δημοσιονομικής χαλάρωσης ύψους περίπου 0,4% του ΑΕΠ» που εξήγγειλε η κυβέρνηση! Μάλιστα, παρατηρεί, χωρίς όμως να το στηρίζει, ότι οι παρεμβάσεις αυτές «μειώνουν σημαντικά το εκτιμούμενο περιθώριο ασφαλείας στην επίτευξη του στόχου το 2016»
Ο κ. Στουρνάρας, παρ’ όλα αυτά, επαναφέρει την άποψή του, και αυτό είναι θετικό, ότι παράλληλα με εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος, «είναι εφικτή η μείωση του δημοσιονομικού στόχου από το 2018 και έπειτα σε πρωτογενές πλεόνασμα, 2,0% του ΑΕΠ (από 3,5%), εάν συνδυαστεί με ήπια μέτρα ελάφρυνσης του χρέους».
Παύλος Κλαυδιανός