Η βιομηχανική επανάσταση, ορόσημο στην ιστορία της ανθρωπότητας, άλλαξε τον τρόπο λειτουργίας και ανάπτυξης της οικονομίας σε παγκόσμιο επίπεδο και είχε αντίκτυπο πέραν της οικονομίας στη δομή της κοινωνίας και στον πολιτισμό. Κύριο χαρακτηριστικό της βιομηχανικής επανάστασης ήταν η ανάπτυξη και η εφαρμογή τεχνικών καινοτομιών, δηλαδή η εκτεταμένη χρήση νέων τεχνικών μέσων σε πολλούς κλάδους της οικονομίας.
Στη σημερινή εποχή η εκρηκτική ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας είναι ένα φαινόμενο που άρχισε στην δεκαετία του ‘80 με τους μικροϋπολογιστές και συνεχίζεται έως σήμερα, με τελευταίο επίτευγμα την Τεχνική Νοημοσύνη. Η διασύνδεση όλων των ανθρώπων του πλανήτη μέσω ενός κοινού ψηφιακού δικτύου οδηγεί σε ριζικές αλλαγές, οι οποίες μπορούν να συγκριθούν μόνο με αυτές που επέφερε η βιομηχανική επανάσταση.
Η ισχύς του ατμού και η ηλεκτρική ενέργεια ήταν καινοτομίες που στην εποχή της βιομηχανικής επανάστασης επέδρασαν σε όλους τους κλάδους της οικονομίας και χαρακτηρίσθηκαν ως «τεχνολογίες γενικής χρήσης».
Τα όρια της ψηφιακής τεχνολογίαςΣτη σημερινή εποχή η ψηφιακή τεχνολογία, λόγω της αντίστοιχης ιδιότητάς της να χρησιμοποιείται σε όλους τους κλάδους της οικονομίας, θεωρείται ότι ανήκει στις τεχνολογίες γενικής χρήσης. Κύριο χαρακτηριστικό της ψηφιακής τεχνολογίας είναι ότι βελτιώνεται με την πάροδο του χρόνου, χρησιμοποιείται παγκοσμίως και οδηγεί σε ανάπτυξη καινοτομιών.
Οι ψηφιακές τεχνολογίες δεν περιορίζονται μόνο στον τομέα παροχής πληροφορίας/επικοινωνίας, αλλά διεισδύουν σε όλους τους τομείς και κλάδους της οικονομίας, από τον πρωτογενή τομέα, τη μεταποίηση, τις υπηρεσίες μεταφορών – τουρισμού – υγείας – εκπαίδευσης, μέχρι τη χρήση εναλλακτικών νομισμάτων (bit coin).
Το επίτευγμα της γρήγορης και με ασφάλεια διασυνδεσιμότητας μεταξύ παραγωγών καταναλωτών, επιχειρήσεων και Υπηρεσιών Δημόσιου Τομέα, ενισχύει την παραγωγικότητα και οδηγεί στην ανάπτυξη. Στις σύγχρονες βιομηχανικές μονάδες ο σχεδιασμός των προϊόντων, ο προγραμματισμός και η παραγωγή, έως την ολιστική ανάλυση, γίνονται ψηφιακά. Δεν υπάρχει πεδίο της ανθρώπινης δραστηριότητας (κοινωνικό – οικονομικό – πολιτιστικό ) στο οποίο η ψηφιακή τεχνολογία να μην εφαρμόζεται.
Εκπαίδευση στα σχολείαΗ υιοθέτηση της ψηφιακής οικονομίας από τους πολίτες, τους επιχειρηματίες και τον κρατικό μηχανισμό της χώρας μας, είναι μονόδρομος στην πορεία της ανάπτυξης, στην αύξηση της απασχόλησης και της παραγωγικότητας. Οι νέοι, οι εργαζόμενοι, αλλά και οι άνεργοι που επιθυμούν να εισέλθουν στην αγορά εργασίας, χρειάζονται ψηφιακές δεξιότητες. Η εισαγωγή της ψηφιακής εκπαίδευσης στα σχολεία, θα προετοιμάσει τους νέους για το νέο ψηφιακό περιβάλλον, στο οποίο καλούνται να ζήσουν. Οι ραγδαίες εξελίξεις στο μέτωπο της ψηφιακής οικονομίας, επηρεάζουν την απασχόληση και την κατανομή του εισοδήματος.
Τεχνολογία και αγορά εργασίαςΗ ψηφιακή τεχνολογία δημιουργεί φθηνά υποκατάστατα της ανθρώπινης εργασίας. Σχεδόν όλες οι εργασίες θα απαιτούν ψηφιακές δεξιότητες. Πολλά παραδοσιακά επαγγέλματα θα παραμερισθούν, πολλές θέσεις εργασίας καθίστανται απαρχαιωμένες ή ακόμη και περιττές. Αυτές οι εξελίξεις δεν οδηγούν απαραίτητα μόνο στη μείωση των θέσεων εργασίας αλλά και σε αναδόμηση της απασχόλησης, δηλαδή στην δημιουργία νέων και διαφορετικών εργασιών.
Η ψηφιακή τεχνολογία δεν επιδρά μόνο στην αγορά εργασίας, αλλά και στην κατανομή του εισοδήματος. Τα επιτεύγματα της ψηφιακής τεχνολογίας συντελούν σε πιο άνιση κατανομή του πλούτου και του εισοδήματος. Σε πρόσφατες μελέτες έχει παρατηρηθεί ότι οι μέσοι μισθοί δεν ακολουθούν την αύξηση της παραγωγικότητας που επιφέρει η διάδοση της ψηφιακής οικονομίας, αλλά αντιθέτως μειώνονται. Ο νέος πλούτος που δημιουργείται στην οικονομία κατανέμεται ασύμμετρα, συγκεντρώνεται μεγαλύτερο ποσοστό πλούτου σε μικρότερο αριθμό ανθρώπων απ’ ότι παλαιότερα. Σύμφωνα με έκθεση της Ε.Ε. η αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας και η μετάβαση από αγορές σε μία ψηφιακή ενιαία αγορά μπορεί να επιτύχει πρόσθετη ανάπτυξη, έως και 250 δισ. ευρώ και να δημιουργηθούν εκατοντάδες χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας στα επόμενα χρόνια.
Δυστυχώς η χώρα μας έχει χαμηλή ψηφιακή επίδοση. Βρίσκεται στην 26η θέση από τις 28 χώρες της Ε.Ε. Οι νέες τεχνολογίες, ως κινητήρια δύναμη της οικονομικής ανάπτυξης, απαιτούν νέες οργανωτικές δομές, νέες δεξιότητες και νέους θεσμούς.
Η χώρα μας χρειάζεται να εκσυγχρονίσει τις ηλεκτρονικές της υποδομές, να ενθαρρύνει την ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών και να διασφαλίσει την ποιότητα των προσφερομένων υπηρεσιών, στους τελικούς χρήστες/καταναλωτές.
Η έγκαιρη και επιτυχής μετάβαση στην ψηφιακή εποχή, θα κρίνει πολλά για την μελλοντική πορεία της χώρας μας σε οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο.
Νίκος Τζουγανάτος, οικονομολόγος