Είναι πολιτικός ο χειρισμός των δανειστών
Ο Νίκος Ξυδάκης, κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ, κάνει τον απολογισμό του κυβερνητικού έργου για τη χρονιά που πέρασε και σχολιάζει την πορεία της διαπραγμάτευσης προκειμένου να κλείσει η δεύτερη αξιολόγηση. Ακόμα κάνει λόγο για την αναγκαιότητα μιας νέας εθνικής σύνθεσης, καθώς η κοινωνία του 2017 διαφέρει σημαντικά από την κοινωνία του 2012.
Τη συνέντευξη πήρεη Ιωάννα Δρόσου Την προηγούμενη βδομάδα, πρώτο θέμα στην πολιτική επικαιρότητα ήταν η επιστολή Τσακαλώτου. Αυτή, αν και καθυστερημένα, δόθηκε στη δημοσιότητα και δέχθηκε έντονη κριτική ως προς το περιεχόμενό της …H επιστολή δόθηκε εγκαίρως στη δημοσιότητα. Από εκεί και πέρα, η κίνηση να δοθεί το βοήθημα από το πλεόνασμα και να ανασταλεί η αύξηση του ΦΠΑ ήταν ορθή. Και ο κόσμος την εισέπραξε σαν μια ελάχιστη ανάσα, μετά από τόσες θυσίες. Παράλληλα, στηρίχθηκε από το κοινοβούλιο, το ένα από τα 2/3 των βουλευτών και το άλλο ομόφωνα. Αυτός που αντέδρασε ήταν ο κ. Σόιμπλε, με δυο-τρεις δορυφόρους την Εσθονία, τη Σλοβακία και τη Φιλανδία καταϊδρωμένη, καθώς αντιμετωπίζει προβλήματα η ίδια. Πρόκειται για αντίδραση πολιτικής τιμωρίας, με στόχο να υπενθυμίσει στην Ελλάδα ότι βρίσκεται υπό επιτροπεία και ότι ο κ. Σόιμπλε είναι ο υπερπρωθυπουργός της ευρωζώνης, στον οποίο όλοι υποτάσσονται.
Στην επιστολή, δεσμεύεται η κυβέρνηση πως αν χρειαστεί να ξαναπάρει τέτοιες πρωτοβουλίες, αυτό θα συμβεί ύστερα από συνεννόηση με τους δανειστές. Αυτό δεν είναι υποχώρηση; Είναι τακτική αναδίπλωση. Η κυβέρνηση σταθμίζει τα ρίσκα ενόψει της αξιολόγησης και της επιθυμίας της να μπει σε μια κανονικότητα - γιατί η οικονομία δείχνει ότι μπορεί να ανακάμψει- και με την επιστολή δηλώνει ότι δεσμεύεται από το πρόγραμμα και θα τηρήσει την εφαρμογή του, ενώ του χρόνου θα συνεννοηθεί με τους θεσμούς για το πώς θα αξιοποιήσει το πλεόνασμα. Δοκιμάζονται οι αντοχές της συμφωνίας. Ο στόχος δεν είναι απλώς να δώσεις ένα βοήθημα 600 εκατομμυρίων, αλλά να μπορέσεις να βγεις από την παγίδα της στασιμότητας και της αβεβαιότητας. Ο κ. Σόιμπλε θέλει να κρατήσει όμηρο την Ελλάδα για να την κουνά ως αντιπαράδειγμα στην Ιταλία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και τη Γαλλία, της οποίας τον προϋπολογισμό χρησιμοποιεί ως μοχλό ομηρίας.
Μένει η πολιτική απόφαση για το κλείσιμο της αξιολόγησηςΕπειδή αυτή τη χρονιά υπάρχουν απανωτές εκλογικές αναμετρήσεις σε ευρωπαϊκές χώρες, θα μπορούσε κανείς να εκτιμήσει ότι ήταν η ευκαιρία της Ελλάδας να κλείσει γρήγορα η δεύτερη αξιολόγηση, ώστε να μην υπάρχει ως εκκρεμότητα;Σημασία έχει να γίνει σωστά μια διαχείριση ζημιών, για να βγούμε από τη στενωπό με τις λιγότερες δυνατές βλάβες, εξασφαλίζοντας προϋποθέσεις ανόρθωσης. Να κερδίσουμε χρόνο μέσα στο ραγδαία μεταβαλλόμενο γεωπολιτικά περιβάλλον από την Μέση Ανατολή και την Τουρκία έως και την φυγοκεντριζόμενη Ευρώπη, με αδιευκρίνιστο ακόμα τον ρόλο που θα παίξουν οι ΗΠΑ.
Να θυμίσω πως και το 2012 είχε εκλογές η Γερμανία και πάλι την ίδια στάση κράτησε απέναντι στην Ελλάδα. Από το 2010, σε κάθε αξιολόγηση οι δανειστές δείχνουν το σκληρό τους πρόσωπο, ακόμα και με παραβίαση των συμφωνημένων. Είναι, λοιπόν, πολιτικός ο χειρισμός των δανειστών.
Μπορεί να αντέξει η κυβέρνηση ένα νέο εκβιασμό, όπως αυτόν που έζησε το 2015;Δεν είναι θέμα αν μπορεί να το αντέξει, αλλά αν ο ελληνικός λαός μπορεί να ανεχθεί μια ακραία ταπείνωση.
Με τα δεδομένα που υπάρχουν, θεωρείς ότι θα κλείσει η αξιολόγηση;Τεχνικά έχει κλείσει, η πολιτική απόφαση απομένει.
Αν δεν κλείσει, πάμε σε εκλογές;Η βούληση της κυβέρνησης είναι να κλείσει η αξιολόγηση. Και η πρακτική της: Έχει εφαρμόσει στο ακέραιο το πρόγραμμα, και έχει κάνει τα πάντα για να αρθεί το κλίμα της δημοσιονομικής αβεβαιότητας. Αν το σχέδιο του κ. Σόιμπλε είναι να σύρει τη χώρα, με ένα νέο εκβιασμό, σε εκλογές, είναι κάτι που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί από ολόκληρο το πολιτικό σύστημα. Τότε η κυβέρνηση και ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να μιλήσουμε με μια άλλη γλώσσα, για μια νέα σύνθεση, δηλαδή να ξαναδούμε τις κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες. Στο εξωτερικό η πολιτική των συμμαχιών άγγιξε το optimum, δεδομένων των συσχετισμών. Στο εσωτερικό υπάρχει ένα παιχνίδι διχασμού, το οποίο δεν θα πρέπει να υπηρετήσει η Αριστερά. Οι ατομικές λύσεις είναι κατανοητές, αλλά κανείς δεν μπορεί να σωθεί μόνος του όταν όλοι γύρω του βουλιάζουν.
Ποιος διαφαίνεται να είναι ο ρόλος του ΔΝΤ;Προσπάθησε να διασώσει ένα ρόλο, ιδίως ο αυτοδικαιωνόμενος Τόμσεν, εκμεταλλευόμενο το κενό κατά τη μετάβαση εξουσίας στις ΗΠΑ. Δεν ξέρουμε ακριβώς ποια θα είναι η στάση του Τραμπ, ως προς το τι θέλει να κάνει στην Ευρώπη, αν θα εντείνει μια τάση απόσυρσης από τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Εικάζουμε ότι δεν θα αποσυρθεί από τη Μέση Ανατολή και τη νέα γεωγραφία, όπως διαμορφώνεται. Και αυτό ίσως να είναι συμφέρον για εμάς, που είμαστε η πιο σταθερή χώρα στη ΝΑ Μεσόγειο.
Για μια νέα εθνική σύνθεσηΠώς κρίνεις τη στάση της αξιωματικής αντιπολίτευσης αυτή την δύσκολη περίοδο;Αντικατοπτρίζει την αδυναμία της Δεξιάς να φανταστεί τον εαυτό της εκτός εξουσίας. Θεωρούν ότι το ελληνικό κράτος είναι μαγαζί δικής τους ιδιοκτησίας. Τους το αφαίρεσε το ΠΑΣΟΚ για μεγάλο διάστημα της μεταπολίτευσης και όταν λύγισε το ΠΑΣΟΚ, υπό το βάρος της κρίσης, το οδήγησαν σε συγκυβέρνηση. Τώρα νομίζουν ότι το καινούριο πολιτικό σκηνικό είναι μια έκτακτη διαταραχή, ένα αφύσικο φαινόμενο. Δεν έχουν αντιληφθεί τις μεγάλες ιστορικές προκλήσεις και εκεί βρίσκεται ο ρόλος της Αριστεράς: να επιχειρήσει –μετά τη γενναιότητα και την τόλμη που έδειξε από το 2012 μέχρι σήμερα- ένα νέο τόλμημα για μια νέα εθνική σύνθεση. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε δεν μπορεί να τα σηκώσει στους ώμους της μόνο μια παράταξη, ούτε καν του 30%.
Τι προτείνεις;Χρειάζονται μεγαλύτερες συναινέσεις. Έχουμε μια κοινωνία που δεν βγαίνει μόνο λαβωμένη, αλλά και μετασχηματισμένη, αλλαγμένη, λόγω της δημογραφικής απομείωσης, της διαρροής παραγωγικών ανθρώπων από τη χώρα και κυρίως ψυχοκοινωνικά: έχουμε ευρέα στρώματα και λαϊκές τάξεις που αισθάνονται ηττημένες και ορφανές. Η Αριστερά πρέπει να ανακατασκευάσει σχέσεις με αυτά τα μετασχηματιζόμενα στρώματα, με τόλμη και ειλικρινή αυτοκριτική. Άλλωστε αυτά τα στρώματα την οδήγησαν στην ευθύνη της ανάληψης της εξουσίας. Και να δει στο εσωτερικό της χώρας για κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες· ο, σε δεδομένη στιγμή, βολικός εταίρος μπορεί να μεταλλαχθεί σε βουλιμικό. Η Αριστερά δεν μπορεί να είναι ο εκτελεστής του προγράμματος Σόιμπλε, ούτε να αποσπαστεί από τις λαχτάρες και τις προσδοκίες της ελληνικής κοινωνίας, ούτε όμως να μείνει ίδια. Είναι υποχρεωμένη να αλλάξει.
Εννοείς πολιτικές ή κοινωνικές συμμαχίες;Οι πολιτικές συμμαχίες είναι σημαντικές, αλλά αυτό που προηγείται είναι να ξανακατανοήσει την κοινωνία. Δεν είναι ίδια η κοινωνία του 2012 με αυτή του 2017. Πρέπει να βγει έξω και να συζητήσει. Να είμαστε εκεί και να υφιστάμεθα την κριτική, με ταπεινοφροσύνη και ενσυναίσθηση. Μόνο ακούγοντας τους ανθρώπους θα μάθουμε και θα γίνουμε πιο αποτελεσματικοί. Νομίζω ότι κλειστήκαμε σε ένα μπούνκερ, όπου βομβαρδιζόμενοι από τους δανειστές και τις έξωθεν πιέσεις κινδυνεύουμε να χάσουμε την επαφή με τους δικούς μας ανθρώπους. Οι Έλληνες όλοι μαζί ή πολλοί μαζί είναι πολύ δυνατοί. Διαιρεμένοι και κατακερματισμένοι, όπως το έχουμε δει στον 20ο αιώνα με τον Διχασμό και τον Εμφύλιο, είμαστε η πιο εύκολη λεία για τον κάθε Σόιμπλε. Η Αριστερά, λοιπόν, θα πρέπει να είναι η πρώτη που θα θέσει πειστικά τη νέα εθνική σύνθεση, με επιχειρήματα και με γνήσια διάθεση να ακούσει και να δώσει χώρο.
Αδυναμία αποτελεσματικής επικοινωνίαςΑς γυρίσουμε στην πολιτική επικαιρότητα. Ένας απολογισμός του κυβερνητικού και κοινοβουλευτικού έργου για τη χρονιά που πέρασε θα ήταν θετικός ή όχι;Με δεδομένη την ασφυκτική κηδεμονία του μνημονίου επί του νομοθετικού σώματος, θεωρώ ότι δεν είναι αρνητικός ο απολογισμός. Ψηφίστηκαν νόμοι ή διατάξεις, που κάνουν τη ζωή των πολιτών πιο ανεκτή και δίκαιη. Δυστυχώς, όμως, αυτά δεν έχουν γίνει γνωστά στον κόσμο. Ενδεικτικά αναφέρω την παροχή πρωτοβάθμιας υγείας στους ανασφάλιστους, τις φορολογικές ελαφρύνσεις στους πιο αδύναμους, τη σωστή λειτουργία της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, την ενίσχυση σε έμψυχο δυναμικό και υλικό στην υγεία και την παιδεία. Κατά τη γνώμη μου, είναι αδυναμία της κυβέρνησης που δεν μπόρεσε να επικοινωνήσει όσα έκανε, παρότι είναι άθλος το ότι κατάφερε να αξιοποιήσει κάθε ευρωπαϊκό πόρο και κάθε ευρώ του προϋπολογισμού.
Στις έρευνες κοινής γνώμης, η απογοήτευση που καταγράφεται όσον αφορά το κυβερνητικό έργο είναι πολύ υψηλή. Είναι μόνο θέμα επικοινωνίας;Το γενικό περιβάλλον είναι βαρύ και δυσμενές, λόγω των μέτρων λιτότητας, αλλά και της επιβάρυνσης της φορολογίας. Όμως, επιμένω πως στα ειδικά ζητήματα έχουμε αδυναμία αποτελεσματικής επικοινωνίας. Η κυβέρνηση δεν πρέπει να είναι αλαζονική ή να φτιάχνει ψεύτικες εικόνες, αλλά να περιγράφει με ακρίβεια και ειλικρίνεια όσα κάνει, όσα είναι ανακουφιστικά για πολλούς ανθρώπους, ιδιαίτερα για τα θύματα της κρίσης.
Τα ΜΜΕ, από όπου ενημερώνεται ο περισσότερος κόσμος, πάντως, δεν παρουσιάζουν οποιαδήποτε τέτοια κίνηση, ενώ περιορίζονται μονάχα στην αντικυβερνητική προπαγάνδα. Με αυτό το δεδομένα, τι περιθώρια αποτελεσματικής επικοινωνίας υπάρχουν;Η κυβέρνηση είναι απομονωμένη επικοινωνιακά και βαλλόμενη από όλο το μιντιακό σύστημα. Τα συστήματα των μίντια, η διαπλοκή, η εχθρότητα της ολιγαρχίας είναι δεδομένα, γι’ αυτό θα έπρεπε να έχουν συνυπολογιστεί. Σαφώς δεν μπορείς να αλλάξεις την κακοπιστία ή την κακοβουλία, αλλά έπρεπε να μην έχουν γίνει αβλεψίες και παραλείψεις. Για παράδειγμα, οι χειρισμοί στην τακτοποίηση του επικοινωνιακού τοπίου δεν τελεσφόρησαν. Εκ του αποτελέσματος κρίνοντας, ούτε ευταξία και ευνομία επιβλήθηκε, και η κυβέρνηση εισέπραξε και πολιτικό κόστος. Γενικά, η κυβέρνηση πρέπει να επικοινωνεί γρήγορα, καθαρά, με απλό και εύληπτο τρόπο και κωδικοποιημένα όλες της τις υλοποιήσεις, ώστε να καταλαβαίνει και ο κόσμος ότι υπάρχουν περιθώρια πολιτικής, πέραν του μνημονιακού πλαισίου.
Η προσπάθεια για ευταξία και ευνομία στο τηλεοπτικό πεδίο, που ανάφερες, έχει ανασταλεί ύστερα από την απόφαση του ΣτΕ, η οποία δεν έχει ακόμα καθαρογραφεί. Αυτό σημαίνει πως δεν θα ακολουθήσουν νέες προσπάθειες;Δεν νομίζω. Πάντως χάθηκε το momentum και η επιτάχυνση που υπήρχε. Και αυτό είναι αναμενόμενο. Όταν μια νομοθετική πρωτοβουλία γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να πρέπει να αποφανθεί ένα δικαστήριο, τότε χάνεται όλη η πολιτική δυναμική. Θα πρέπει η κυβέρνηση να το ξαναπιάσει από την αρχή και να το κάνει γρήγορα.
Πιο στοχαστικοί και προσεκτικοί
Πιστεύεις ότι η κυβέρνηση μαθαίνει από τα λάθη της;Σε μεγάλο βαθμό ναι. Αλλά θα έπρεπε να είμαστε πρώτον πιο στοχαστικοί και προσεκτικοί όταν ξεκινάμε κάτι, ώστε να ελαχιστοποιούμε την πιθανότητα ατυχήματος, και δεύτερον να είμαστε ταχύτεροι. Δεν έχουμε τον φυσιολογικό πολιτικό χρόνο, βρισκόμαστε στην υπερεπιτάχυνση της κρίσης. Γι’ αυτό πρέπει να προβλέπονται οι εμπλοκές και ταυτόχρονα να προετοιμάζονται πάντα οδοί διαφυγής, ώστε να διορθώνεται η πορεία ακαριαία. Είναι στοιχείο πολιτικής ευφυίας να αναγνωρίζεις το λάθος και να επανορθώνεις αμέσως και όχι να προσπαθείς να το κουκουλώνεις.
Ένα ακόμα μείζον ζήτημα για την κυβέρνηση είναι το προσφυγικό. Φαίνεται πως έχουν γίνει λάθη και σε αυτό τον τομέα. Αυτά διορθώνονται;Φυσικά. Στο προσφυγικό κερδίσαμε διπλωματικό κεφάλαιο. Η χώρα ήταν κατασυκοφαντημένη λόγω της κρίσης, και με το προσφυγικό ο λαός έκανε ένα δώρο στον εαυτό του. Έδειξε ότι είναι συμπονετικός, ψύχραιμος, πρακτικός και δεν μεμψιμοιρεί. Από εκεί και πέρα, το πρόβλημα που έχουμε να διαχειριστούμε δεν είναι πολύ μεγάλο. Μπορεί η χώρα να διαχειριστεί 50.000 ανθ��ώπους, η Αυστρία των 6 εκατομμυρίων υποδέχτηκε 120.000. Και έχουμε πετύχει αρκετά προς αυτή την κατεύθυνση. Πιστεύω ότι θα μπορούσαν να γίνουν πολλά περισσότερα αλλά δυστυχώς έχω την αίσθηση ότι μεγάλο μέρος του 2016 κύλησε με διαχειριστική ολιγωρία. Μετά την ψήφιση του νόμου μπορούσαμε να είμαστε υποδειγματικοί στην υποδοχή και διαχείριση των ανθρώπων, όπως και στην ενσωμάτωση όσων θα μείνουν. Έχουμε τη στήριξη της κοινωνίας, αλλά και τη συμπαράσταση της δημοκρατικής διεθνούς κοινής γνώμης.
Να επιμείνουμε στην αποστρατιωτικοποίηση της ΚύπρουΤο κυπριακό βρίσκεται, παρά τα πισωγυρίσματα, στην τελική ευθεία για επίλυση. Ποια πρέπει να είναι η στάση της Ελλάδας;Να επιμείνουμε στην αποστρατιωτικοποίηση του νησιού. Δεν μπορούμε να μιλάμε για ελεύθερο κρατικό μόρφωμα με παρουσία ισχυρών στρατιωτικών δυνάμεων από τον λεγόμενο εγγυητή, οι οποίες είναι δυνάμεις εισβολής και κατοχής. Θα πρέπει το χρονοδιάγραμμα να είναι σαφές και σύντομο, όπως ήταν η αποχώρηση των Σοβιετικών από το Αφγανιστάν: εκατό χιλιάδες σε δέκα μήνες το 1988. Δεύτερον, δεν πρέπει να αναλάβουμε δεσμεύσεις σε μια διάσκεψη που δεν θα περιλαμβάνει όλα τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας. Το υπουργείο Εσωτερικών οφείλει να έχει ανιχνεύσει το έδαφος και να ετοιμάσει ομαλές οδούς διαφυγής, να μη φτάσουμε σε μια διμερή μεταξύ του πρωθυπουργού και του Ερντογάν χωρίς προετοιμασία, ούτε σε μια πολυμερή χωρίς τη συμμετοχή όλων των μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας. Η Αθήνα θα πρέπει να προσέξει πολύ σε αυτό το σημείο. Δεν υπάρχει λόγος για βιασύνη και επίσπευση, ιδίως στο παρόν ρευστό γεωπολιτικό τοπίο, όπου η πάροδος του χρόνου φαίνεται να αποβαίνει ευνοϊκή για τα εθνικά συμφέροντα.
Ο εύκολος υπερπατριωτισμός και η πατριδοκαπηλία
Είναι ακόμα σε ισχύ η συμφωνία μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας, παρότι η Τουρκία έχει εξαπολύσει πογκρόμ εναντίον σε όποιον διαφωνεί με τον Ερντογάν. Το υπουργείο Εξωτερικών δεν έχει πάρει θέση, ενώ η Ευρώπη απλώς εκφράζει την ανησυχία της χωρίς να παίρνει μέτρα. Τι πρέπει να γίνει;Η ελληνική κυβέρνηση έχει εκδηλώσει την ανησυχία της για την καταπάτηση των δικαιωμάτων, σε διάφορους τόνους. Δεν γίνεται, όμως, να καταδικάσει συλλήβδην τη γείτονα χώρα, από τη στιγμή που έγινε απόπειρα πραξικοπήματος. Είναι εύκολο να λες μεγάλα λόγια. Καλύτερο είναι να λες λιγότερα και να κάνεις περισσότερα. Μια τέτοια δοκιμασία θα είναι η εξέταση της αίτησης έκδοσης των 8 αξιωματικών στον Άρειο Πάγο. Η ελληνική δικαιοσύνη πρέπει να δείξει ορθοφροσύνη και πίστη στον δικαιικό πολιτισμό της Δύσης και της Ελλάδας.
Η κυβέρνηση μόνο φειδωλή δεν είναι απέναντι στις διάφορες δηλώσεις του Ερντογάν περί συνθήκης Λωζάνης…Σε περιόδους κρίσης ο εύκολος υπερπατριωτισμός και η πατριδοκαπηλία είναι καταφύγιο για πολλούς φανατικούς. Θυμίζω ότι οι μεγαλύτερες εθνικές τραγωδίες έγιναν από τους υπερπατριώτες, οδηγώντας τη χώρα σε απώλειες εδαφών και εθνική ήττα. Είναι μια περίοδος στην οποία η Ελλάδα βρίσκεται ταυτόχρονα σε οικονομική περιδίνηση και σε περιβάλλον γενικευμένης γεωπολιτικής αστάθειας από τα παράλια της Μικράς Ασίας μέχρι τα βάθη της Μεσοποταμίας. Τόσο ασταθής η περιοχή έχει να υπάρξει από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Γι’ αυτό, ξαναλέω, πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί. Σαφώς πρέπει να είμαστε σθεναροί και αυστηροί, αλλά ταυτόχρονα με χαμηλούς τόνους και με εναλλακτικές οδούς διαφυγής. Να μην ενδώσουμε ούτε στις σειρήνες της πατριδοκαπηλίας ούτε στις σειρήνες του ενδοτισμού και της υποταγής. Καθήκον της δημοκρατικής αριστεράς είναι να κρατήσει την εθνική κυριαρχία, αλλά και την ειρήνη και την ασφάλεια στην περιοχή.