Το κλειδί για τη λύση προβλημάτων που ανέκυψαν με τον «Καλλικράτη»
Συζητάμε με την Μαρία Θελερίτη για τη σχέση κράτους και τοπικής αυτοδιοίκησης, όπως και για τα προβλήματα που ανέκυψαν λόγω της κακοκαιρίας. Ακόμα η βουλεύτρια απαντά στις κατηγορίες για ρουσφετολογικές τροπολογίες και για προσλήψεις «από την πίσω πόρτα».
Τη συνέντευξη πήρε η Ιωάννα Δρόσου Δεν είναι λίγες οι φορές που η τοπική αυτοδιοίκηση ρίχνει τις ευθύνες στο κράτος για δικές της αρμοδιότητες και τούμπαλιν. Γιατί είναι δύσκολη η συνεργασία μεταξύ κράτους και τοπικής αυτοδιοίκησης;Πράγματι, η σχέση κράτους και τοπικής αυτοδιοίκησης παρουσιάζει αρκετά προβλήματα. Μάλιστα σε αρκετές περιπτώσεις θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ακανθώδης. Πιστεύω πως ο κύριος λόγος αυτής της δυσκολίας προκύπτει ως συνέπεια ενός πολύ απτού δεδομένου: οι αρμοδιότητες των δύο πλευρών δεν είναι αποσαφηνισμένες πλήρως, παρά τον μεγάλο όγκο της νομοθεσίας. Όπως διαπιστώσαμε και τις τελευταίες μέρες, με αφορμή την δριμεία κακοκαιρία, η αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων μεταξύ των διαφορετικών επιπέδων διοίκησης δημιουργεί εμπόδια και στην εύρυθμη λειτουργία της κρατικής μηχανής, αλλά και στην αποτελεσματικότητα της αυτοδιοίκησης. Με βάση τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης και του ΥΠΕΣ, το ζήτημα των αρμοδιοτήτων της κεντρικής διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης Α’ και Β’ βαθμού είναι από τα κεντρικά ζητήματα με τα οποία θα ασχοληθεί και τα οποία στοχεύει να επιλύσει η σχεδιαζόμενη μεταρρύθμιση που επεξεργάζεται το ΥΠΕΣ.
Στρατηγικός στόχος της μεταρρύθμισης θα πρέπει να είναι η δημιουργία ενός δημοκρατικά διαρθρωμένου πολιτικού – διοικητικού συστήματος σε τρία επίπεδα (Κεντρικό Κράτος – Περιφέρειες – Δήμοι), με αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων στο κατώτατο επίπεδο και εγγύτερα στους πολίτες (γυναίκες και άνδρες), και με επιμέρους στόχους τη δημιουργία ενός Επιτελικού Κράτους και τη διασφάλιση Πολυεπίπεδης Διακυβέρνησης και Διαβαθμιδικής Συνεργασίας. Για να επιτευχθούν ωστόσο αυτοί οι στόχοι αναγκαία προϋπόθεση είναι να καθοριστούν εκ νέου, να επανασχεδιαστούν οι αρμοδιότητες με τρόπο που θα διασφαλίζει και πως το κεντρικό κράτος δεν θα είναι συγκεντρωτικό, αλλά και πως δεν θα «αποστραγγίζονται» στο θεσμικό και πρακτικό επίπεδο της καθημερινότητας οι δήμοι. Όπως καταλαβαίνετε, πρόκειται για έναν πολύ δύσκολο στόχο για την επίτευξη του οποίου απαιτείται καταρχάς χρόνος και κατά δεύτερον στενή και ουσιαστική συνεργασία μεταξύ των συναρμόδιων υπουργείων, αλλά βέβαια και μεταξύ της αυτοδιοίκησης, των περιφερειών και δήμων.
Η μεταρρύθμιση του ΚαλλικράτηΠάντως τα τελευταία χρόνια οι προϋπολογισμοί των δήμων έχουν περιοριστεί σημαντικά, ενώ η μεταρρύθμιση του Καλλικράτη ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί, δύο χρόνια μετά την ανακοίνωσή της. Γιατί καθυστερεί;Μετά το 2010 οι δήμοι απώλεσαν περίπου το 60% των πόρων τους. Από την άλλη, θα ήθελα να τονίσω ένα δεδομένο που αποσιωπάται επιμελώς: η κυβέρνηση τήρησε τη δέσμευσή της για την απόδοση των πόρων που είχαν παρακρατηθεί έως το τέλος του 2016.
Βέβαια, το πρόβλημα παραμένει και η λύση του θα προκύψει με τη σχεδιαζόμενη μεταρρύθμιση. Δεν θα έλεγα πως έχει καθυστερήσει, καθώς τα εμπλεκόμενα μέρη είναι πολλά και δεν περιορίζονται μόνο στο ΥΠΕΣ. Η 25μελής Επιτροπή για την επαναθεσμοποίηση του Καλλικράτη που έχουμε ψηφίσει, στην οποία μετέχουν υπηρεσιακοί παράγοντες του ΥΠΕΣ, εκπρόσωποι της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης (ΕΝΠΕ, ΚΕΔΕ) και εμπειρογνώμονες, συνεδριάζει σε τακτική βάση και συντόμως αναμένουμε τα πορίσματά της. Πάντως αν θέλουμε να πάμε σε μια ριζοσπαστική μεταρρύθμιση, το κομμάτι των αρμοδιοτήτων πρέπει να το δούμε σε διυπουργικό επίπεδο. Νομίζω πως εκεί βρίσκεται το κλειδί για τη λύση αρκετών προβλημάτων που ανέκυψαν με τον «Καλλικράτη».
Αγαστή συνεργασία δεν υπάρχει ούτε μεταξύ κράτους και δήμων, όπως φάνηκε με το προσφυγικό ζήτημα, με αποτέλεσμα την περασμένη βδομάδα να δούμε και ακραίες σκηνές με τους πρόσφυγες να ζουν μέσα στο χιόνι.Πράγματι έτσι είναι. Όμως για να μην αναφερόμαστε μόνο στα αρνητικά δεδομένα, θα πρέπει να μην ξεχνάμε πως πολλοί δήμοι της χώρας έδειξαν εμπράκτως την αλληλεγγύη τους στους πρόσφυγες, παρέχοντας και χώρους στέγασης και υλικά αγαθά. Επίσης, εξαρχής το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής επιδίωξε την συνεργασία και με την ΚΕΔΕ και με τους δήμους, παρά το γεγονός ότι η συνεργασία αυτή σε πολλές περιπτώσεις δεν ευοδώθηκε. Παράλληλα, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το γεγονός ότι από τη πλευρά της κεντρικής διοίκησης υπήρξε σημαντική καθυστέρηση στην ολοκλήρωση των δομών φιλοξενίας, ενώ δεν εξαντλήθηκαν όλα τα περιθώρια προκειμένου να οικοδομηθούν ουσιαστικές σχέσεις με τις τοπικές κοινωνίες, οι οποίες στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων αντέδρασαν με καταπληκτικά αντανακλαστικά, μπαίνοντας μπροστά και σηκώνοντας ένα τεράστιο βάρος προκειμένου να υποστηρίξουν τον προσφυγικό πληθυσμό.
Όπως δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως είναι ευθύνη της πολιτείας να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει τις τοπικές κοινωνίες, ώστε να αποφεύγονται ρατσιστικές αντιδράσεις που υποκινούνται από φόβο και άγνοια. Μέχρι τώρα, οι πολιτικές της κυβέρνησης αφορούσαν την προσωρινή εγκατάσταση. Είναι πλέον καιρός ο προσανατολισμός των ασκούμενων πολιτικών να στραφεί στους 60.000 πρόσφυγες που θα παραμείνουν στη χώρα, ώστε να ενταχθούν στην τοπική κοινωνία. Και στο πεδίο της κοινωνικής ένταξης υπάρχει έλλειμμα και σοβαρές αδυναμίες. Αυτό το έλλειμμα αξιοποίησαν ορισμένοι δήμοι, οι οποίοι θέλησαν να αποφύγουν την τριβή με την τοπική κοινωνία, και επέλεξαν να αποκλείσουν τους πρόσφυγες από τις περιοχές τους. Αν όμως δοθούν κίνητρα στις τοπικές κοινωνίες, το κλίμα θα αντιστραφεί. Για παράδειγμα, δεν υπάρχει κανένας λόγος να πηγαίνει κέτερινγκ από τη μια άκρη της χώρας στην άλλη. Αντιθέτως θα πρέπει να ενισχύεται η τοπική οικονομία και να διαμορφωθούν οι όροι και οι προϋποθέσεις για κοινωνική αποδοχή και συναίνεση.
Να επιμείνουμε στο διάλογοΤο συνέδριο της ΚΕΔΕ αποφάσισε πως έχει «πολιτικό μέτωπο ενάντια στην κυβέρνηση». Πώς θα γεφυρωθούν αυτές οι σχέσεις, όταν το κλίμα είναι τόσο τεταμένο, με στόχο την πολιτική αντιπαράθεση σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο;Είναι αλήθεια πως πολλές δημοτικές αρχές που πρόσκεινται στα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν επιλέξει να αντιπαρατεθούν πολιτικά με την κυβέρνηση. Όμως, εμείς πρέπει να επιμείνουμε στο διάλογο, παρά τις δυσκολίες. Σε αυτήν την κατεύθυνση πρέπει να συνεχίσουμε, χωρίς να υποχωρούμε στην πολιτική που θέλουμε να χαράξουμε. Σαφώς κάθε μεταρρύθμιση μπορεί να φέρνει συγκρούσεις. Γι’ αυτό, παράλληλα με τη μεταρρύθμιση, θα πρέπει να σχεδιαστεί ένα πρόγραμμα υποστήριξης και εργαλεία για την υλοποίησή της.
Η αντιπαράθεση δεν γίνεται πάντα με πολιτικούς όρους. Τροπολογία που κατέθεσες με άλλους βουλευτές και αφορούσε τη διαγραφή προστίμων σε δημοτικές παρατάξεις που δεν κατέθεσαν έγκαιρα πόθεν έσχες, με υπαιτιότητα του υπουργείου Εσωτερικών, στις τελευταίες αυτοδιοικητικές εκλογές, χαρακτηρίστηκε «ρουσφετολογική».Καταρχάς θα πρέπει να αποφεύγεται η πρακτική της κατάθεσης τροπολογιών για μια σειρά ζητήματα. Όμως, είναι κοινός τόπος πως στο τέλος του χρόνου πάντα υπάρχει ένα μεγάλο μέρος τροπολογιών που κατά βάση αφορούν το κλείσιμο εκκρεμοτήτων πριν αλλάξει η χρονιά. Γι’ αυτό και ο μεγάλος αριθμός τροπολογιών στο τελευταίο νομοσχέδιο του 2016, που βέβαια απείχε παρασάγγας από τις 101 τροπολογίες που είχε καταθέσει η ΝΔ το 2014. Αν δεν είχαν ψηφιστεί αυτές οι τροπολογίες, κάποιοι πολίτες δεν θα μπορούσαν να πληρωθούν ή θα είχαν λήξει αρκετές συμβάσεις εργαζομένων σε δομές κοινωνικής αλληλεγγύης.
Όσον αφορά τη συγκεκριμένη τροπολογία: Μία μέρα πριν την ημερομηνία των εκλογών πρέπει κάθε παράταξη να δημοσιεύσει τα οικονομικά της στοιχεία στην κεντρική βάση του ΥΠΕΣ. Στις τελευταίες εκλογές αυτή η βάση δεν λειτούργησε, με αποτέλεσμα να επιβληθούν υψηλά πρόστιμα. Με την τροπολογία αυτή, που ψηφίστηκε και από το ΚΚΕ, διαγράφονται αυτά τα πρόστιμα. Να τονίσω πως τα πρόστιμα είχαν επιβληθεί σε μικρές παρατάξεις που δεν είναι καλά οργανωμένες, και μέχρι τελευταία στιγμή προσπαθούν να συμπληρώσουν ψηφοδέλτια για να συμμετάσχουν στις εκλογές. Αυτές οι παρατάξεις, μάλιστα, είχαν μηδενικά ποσά προεκλογικής καμπάνιας και τους επιβλήθηκαν πρόστιμα χιλιάδων ευρώ. Δεν θα ήταν άδικο να αναγκαστούν να τα πληρώσουν, ενώ δεν ήταν δική τους υπαιτιότητα που δεν δημοσίευσαν τα οικονομικά τους στοιχεία;
Έντονη ήταν η αντίδραση της αξιωματικής αντιπολίτευσης στις ανανεώσεις συμβάσεων, ενώ συνεχίζονται οι επιθέσεις για «προσλήψεις από την πίσω πόρτα». Πώς απαντάς σε αυτό;Σαφώς δεν πρέπει να συνεχιστεί το απαράδεκτο καθεστώς συμβάσεων, και θα πρέπει να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για να μη δημιουργήσουμε μια νέα γενιά συμβασιούχων. Όμως όσο ισχύει ο περιορισμός στις προσλήψεις και προκειμένου να μην υπολειτουργούν υπηρεσίες και δομές, η μόνη λύση είναι η ανανέωση των συμβάσεων. Οι νόμοι για την κινητικότητα και τη δημιουργία οργανογραμμάτων προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την υποστελέχωση και να εντοπίσουν ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό. Πρέπει η εφαρμογή τους να επισπευσθεί, ώστε να καλυφθούν με προσλήψεις οι κενές θέσεις, να επαναλειτουργήσει το κράτος και οι δομές του και να βελτιωθεί η καθημερινότητα των γυναικών και ανδρών πολιτών, σύμφωνα και με την προτεραιότητα της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ.
•