Στις 2 Φεβρουαρίου η Αριστερά αποχαιρέτησε έναν από τους μεγάλους αγωνιστές της, τον Πάνο Δημητρίου, που από 16 χρονών αφοσιώθηκε στο κίνημα. Έζησε μια πολυτάραχη και δύσκολη ζωή, χωρίς όμως να μετανιώσει στιγμή, όπως δήλωνε ο ίδιος, για τις επιλογές του.
«Εάν μεταφερθώ νοερά σε εκείνη την εποχή και ίσχυαν οι ίδιες πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες, θα το έκανα πάλι. Δεν μετανιώνω για την πορεία που ακολούθησα», είχε απαντήσει σε συνέντευξή του στην Αυγή το 2010 στη Μ. Πλήκα, όταν τον ρώτησε αν θα ξαναπροσπαθούσε να φέρει τον κομμουνισμό.
Η πορεία τουΠέρασε τα παιδικά του χρόνια στην περιοχή της Καμάρας Θεσσαλονίκης, σε μια γειτονιά μεροκαματιάρηδων. Η οικογένειά του ανήκε στην λεγόμενη εργατική τάξη και απέναντι από το σπίτι του έμενε ένας καπνεργάτης που ήταν δραστήριο στέλεχος του ΚΚΕ. Κάθε που επρόκειτο να ξεσπάσει κάποια απεργία και κάθε παραμονή Πρωτομαγιάς, εμφανίζονταν στο σπίτι τού καπνεργάτη άνδρες της Ασφάλειας και τον έσερναν προληπτικά στα αστυνομικά τμήματα, ενώ η μητέρα του έτρεχε να του πάει μια αλλαξιά εσώρουχα και ένα κομμάτι ψωμί. Αυτές οι σκληρές εικόνες, όπως εξομολογείται και στο βιβλίο του, «Εκ βαθέων», του έφερναν στον νου τη Μάνα του Μαξίμ Γκόργκι και επηρέασαν τη σκέψη και τον τρόπο που έβλεπε τα πράγματα γύρω του. Το 1933, στα 16 του χρόνια, οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ «και μέχρι το τέλος της ζωής του παρέμεινε πιστός στις ιδέες του για δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη», όπως αναφέρει η αποχαιρετιστήριος ανακοίνωση της Νομαρχιακής Επιτροπής Α’ Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ.
Το 1938, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά, συνελήφθη από την ασφάλεια Θεσσαλονίκης, βασανίστηκε και αρνήθηκε να υπογράψει δήλωση, με αποτέλεσμα να εξοριστεί στη Φολέγανδρο. Στην εξορία γνωρίστηκε με μια άλλη μεγάλη μορφή του κινήματος, το συνομήλικό του Μπάμπη Δρακόπουλο, και γνώρισε σε βάθος τη θεωρία του μαρξισμού-λενινισμού. Ο τόπος εξορίας στάθηκε πανεπιστήμιο για τον Πάνο Δημητρίου. Εκεί έμαθε γαλλικά και λίγα γερμανικά, ενώ ανέπτυξε τις θεωρητικές του γνώσεις για την αριστερά και όχι μόνο. Με την είσοδο των Γερμανών στην Ελλάδα δραπέτευσε και εντάχθηκε στην Εθνική Αντίσταση μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ.
Ο Πάνος Δημητρίου ήταν από εκείνους που διέγνωσαν τα αδιέξοδα και τις αντιφάσεις του κινήματος, το οποίο ακολουθούσε με δογματικό τρόπο την πολιτική του ΚΚΣΕ και της ΕΣΣΔ. Κατά συνέπεια, μαζί με τους Μήτσο Παρτσαλίδη και Ζήση Ζωγράφο, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην κρίση και τη διάσπαση του ΚΚΕ το 1968 στη 12η Ολομέλεια. Η παράνομη εκπομπή στον ραδιοφωνικό σταθμό «Φωνή της Αλήθειας» με το μήνυμα των τριών, που σήμανε και τη διάσπαση, ήταν μια αυθόρμητη αντίδραση, που οργανώθηκε λίγο πριν επιστρέψουν από τη Βουδαπέστη, όπου πραγματοποιήθηκε η 12η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, στο Βουκουρέστι, όπως περιγράφει στη συνέντευξη της Αυγής. Ενώ σημείωνε κατηγορηματικά ότι δεν υπήρξε καμία προσυνεννόηση με τα στελέχη που βρίσκονταν στην Ελλάδα. «Το ρήγμα ήταν ιδεολογικό, πολιτικό, συναισθηματικό, ό,τι θέλεις», απάντησε για το λόγο της διάσπασης.
Στη συνέχεια ηγήθηκε της ανανεωτικής πτέρυγας, αρχικά στο εξωτερικό και μετά την επάνοδό του στην Ελλάδα, το 1974, μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ Εσωτερικού, ως μέλος της Κ.Ε. και του Ε.Ε. Παρέμεινε ενεργός στο χώρο της Αριστεράς και τα επόμενα χρόνια ως μέλος του Συνασπισμού.
Η πολιτική και το συναίσθημαΈνα από τα κύρια χαρακτηριστικά της πολιτικής του σκέψης ήταν ο ρόλος του συναισθήματος στην ιδεολογία, τονίζοντας ότι αυτή η θέση μάλιστα ήταν η μεγάλη προσφορά της Ανανεωτικής Αριστεράς. «Η ζωή μού το έδειξε ότι δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Κυρίαρχο στοιχείο ήταν για μένα η ιδεολογία, αλλά αυτή διαμορφώθηκε μέσα από το συναίσθημα και τις ανθρώπινες σχέσεις (…) Η Ανανεωτική Αριστερά προσέφερε πολλά. Έκανε τις κομμουνιστικές ιδέες πιο ανθρώπινες. Έβαλε το συναίσθημα στον πολιτικό της λόγο. Και στον βαθμό που μπόρεσε να επιδράσει πολιτικά και ιδεολογικά, μπόλιασε την κοινωνία με αυτές. Νομίζω ότι σε όλη τη διάρκεια της ύπαρξής της είχε ενώσει τη θεωρία, την πολιτική με το συναίσθημα».
Τον αγωνιστή Πάνο Δημητρίου αποχαιρέτησαν συγγενείς, σύντροφοι και φίλοι την Παρασκευή στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου, στη Θέρμη Θεσσαλονίκης. Φόρο τιμής, δια παρουσίας και ανακοινώσεων, του απέδωσαν ο ΣΥΡΙΖΑ, η ΔΗΜΑΡ, η Εταιρεία Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων (ΕΔΙΑ) 1940-1974 και άλλοι συναγωνιστές του.
•