Στις 24 Μαΐου εκδικάζεται στο Συμβούλιο της Επικρατείας η προσφυγή του Δήμου Πάρου και της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου εναντίον της έγκρισης της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων για τη δημιουργία αιολικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος σε Πάρο, Νάξο, Τήνο και Άνδρο. Οι σταθμοί θα έχουν συνολική ισχύ 218,5 MW. Ο Δήμος και η Περιφέρεια υποστηρίζουν ότι δεν τηρήθηκε η προβλεπόμενη διαδικασία και δεν εξασφαλίσθηκε η σύμφωνη γνώμη των δημοτικών αρχών. Οι άδειες είχαν καταρχήν δοθεί το 2010, ενώ οι περιβαλλοντικές μελέτες εγκρίθηκαν Δεκέμβριο του 2014. Εντάσσονται στο πλαίσιο ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ), με στόχο να επιτευχθεί η διασύνδεση των νησιών με την ηπειρωτική χώρα, να παύσουν να λειτουργούν τα ρυπογόνα εργοστάσια παραγωγής ρεύματος και τα νησιά να αποκτήσουν ενεργειακή αυτάρκεια. Πρόκειται, ωστόσο, για «αιολικά πάρκα» βιομηχανικού τύπου και η επικείμενη υλοποίηση της επένδυσης έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις και αναστάτωση στις τοπικές κοινωνίες.
Πρωτόγνωρες κινητοποιήσειςΣτην Πάρο το κίνημα εναντίον της εγκατάστασης των ανεμογεννητριών οργανώνεται δυναμικά, κυρίως από το 2016, με όρους που πρώτη φορά συναντώνται στο νησί και οι αντιδράσεις κλιμακώνονται. Χαρακτηριστική ήταν φέτος η παρέμβαση στο καρναβάλι του παραδοσιακού οικισμού της Μάρπησσας, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, με σύνθημα «Δεν σας αφήνουμε να θάψετε το νησί μας», που δημιούργησε αίσθηση και εκτός νησιού.
Ο Δήμος, οι τοπικές οργανώσεις και σύλλογοι, οι φορείς, οι τοπικές κομματικές οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΚΕ, εκκλησιαστικοί φορείς, κάτοικοι οργανωμένοι και αυθόρμητες συσσωματώσεις υπογραμμίζουν με κάθε τρόπο ότι η υλοποίηση της σχεδιαζόμενης εγκατάστασης θα προκαλέσει πολλαπλά περιβαλλοντικά, οικονομικά αλλά και κοινωνικά προβλήματα, με πολύ σοβαρές επιπτώσεις στον τουρισμό που αποτελεί την κύρια πλουτοπαραγωγική πηγή του νησιού, και αμφισβητούν ότι θα μπορούσαν να προκύψουν οφέλη για την προστασία του περιβάλλοντος.
Οι βουλευτές Κυκλάδων του ΣΥΡΙΖΑ υποστήριξαν το 2016 σχετική παρέμβαση του Δήμου Πάρου στον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ενώ αρχές Δεκεμβρίου βουλευτές του ΚΚΕ κατέθεσαν ερώτηση σχετικά με την εγκατάσταση των συγκεκριμένων αιολικών σταθμών στις Κυκλάδες, η οποία δεν έχει απαντηθεί. Όπως, εξάλλου, τόνισε και ο βουλευτής Κυκλάδων του ΣΥΡΙΖΑ, Ν. Συρμαλένιος, σε επιτροπή της Βουλής στις 9 Μαρτίου, τα γιγάντια αιολικά πάρκα δεν έχουν θέση στα νησιά και ζήτησε να μάθει εάν θα χρησιμοποιηθούν και άλλες ΑΠΕ εκτός από την αιολική ενέργεια (ενδεχομένως κυματική, ηλιακή, γεωθερμία κ.λπ), που έχουν δυνατότητες ανάπτυξης και σε νησιωτικές περιοχές.
Στις 8 Μαρτίου 2017 συγκροτήθηκε Επιτροπή Αγώνα στην Πάρο για να διεκδικήσει την ακύρωση των αποφάσεων για την εγκατάσταση των αιολικών πάρκων, απαιτώντας νέο ενεργειακό σχεδιασμό για την παροχή επαρκούς, ασφαλούς και φτηνής ηλεκτρικής ενέργειας. Η Επιτροπή αγώνα αποβλέπει να οργανώσει τις δράσεις, με τη συμμετοχή εκπροσώπων απ’ όλους τους φορείς του νησιού για ευρύτερη ενημέρωση αλλά και άμεσες, δυναμικές ενέργειες, όποτε χρειαστεί. Συντονισμός προωθείται επίσης και με τα άλλα τρία νησιά που αφορά η συγκεκριμένη επένδυση.
Εκτός μικροκλίμακαςΉδη λειτουργούν σήμερα στο νησί τέσσερις ανεμογεννήτριες, που έχει εγκαταστήσει η ΔΕΗ, με ισχύ 3 MW και προβλέπεται να εγκατασταθούν τριάντα οκτώ νέες, πολύ μεγαλύτερες, με συνολική ισχύ 72 MW. Οι αιολικοί σταθμοί θα αναπτυχθούν από μεγάλο επιχειρηματικό όμιλο, ξεπερνώντας πέρα από κάθε όριο την κλίμακα του νησιού, αλλοιώνοντας καταστροφικά το γεωφυσικό και δομημένο ιστορικό περιβάλλον με τρόπο μη αναστρέψιμο. Οι νέες ανεμογεννήτριες θα έχουν ύψος πάνω από 100 μέτρα, θα χρειαστούν περίπου οκτώ στρέμματα για την καθεμιά, ενώ για την τοποθέτηση και την εξυπηρέτηση της εγκατάστασης θα απαιτηθεί η κατασκευή δρόμων πλάτους οκτώ μέτρων και συνολικού μήκους δεκαπέντε χιλιομέτρων πάνω στα βουνά. Επιπλέον θα εγκατασταθούν κολώνες μεταφοράς και θα χτισθούν οι ανάλογοι υποσταθμοί υποστήριξης του έργου. Η επένδυση φαντάζει στους κατοίκους εφιαλτική και η καθυστέρηση της γενικευμένης αντίδρασής τους, προφανώς οφείλεται στο γεγονός ότι η εγκατάσταση των ανεμογεννητριών φαινόταν σε όλους απίθανη.
Θα πρέπει να τονίσουμε τα αυτονόητα. Το συγκεκριμένο αιολικό πάρκο στην Πάρο, όπως και στα άλλα τρία νησιά των Κυκλάδων, κινείται σαφώς εκτός της μικροκλίμακας του χώρου και επηρεάζει συνολικά τις Κυκλάδες και κάθε νησί ξεχωριστά. Ξεπερνά τα όρια και αντίστοιχων πάρκων που λειτουργούν σε ορισμένα νησιά, όχι χωρίς αντιδράσεις. Από κάποιες πλευρές υποστηρίζεται ότι η εγκατάσταση αιολικών πάρκων είναι αναγκαία, καθώς θα μειώσει και το κόστος της ενέργειας για όλους, ενώ σήμερα οι καταναλωτές επιβαρύνονται με εισφορές αλληλεγγύης για τα νησιά και για την ανάπτυξη των ΑΠΕ. Όμως, η ενέργεια είναι κοινωνικό αγαθό όσο κι αν επιδιώκεται από ορισμένους να αποτελέσει απλώς επενδυτικό εγχείρημα.
Το ιδιαίτερα ευαίσθητο οικοσύστημα των Κυκλάδων, ο περιορισμένος χώρος των νησιών καθώς και η πυκνή ανθρώπινη παρουσία αιώνων αποτελούν μοναδικό πλούτο και απαιτούν ήπιες μορφές ανάπτυξης. Οι Κυκλάδες δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται με όρους ηπειρωτικής χώρας ή μεγάλων νησιών.
Βιώσιμες εναλλακτικέςΔυνατότητες ανάπτυξης της νησιωτικής ενεργειακής πολιτικής χωρίς καταστροφικές συνέπειες, με όρους κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής υπάρχουν, όπως οι πλωτές ανεμογεννήτριες μακριά από τις ακτές που παράγουν έργο αφαλατώσεων και ηλεκτρική ενέργεια και έχουν προταθεί από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Οι κατασκευές αυτές δεν είναι μόνιμες και θα μπορούσαν να τύχουν ευρωπαϊκής χρηματοδότησης, όπως τονίστηκε σε σύσκεψη της Περιφέρειας στο υπουργείο Ναυτιλίας για τη συγκρότηση Επιτροπής Νησιωτικής Πολιτικής στις αρχές Φεβρουαρίου 2017. Ανάλογες προτάσεις βρίσκονται σε εξέλιξη στη Σίφνο από τη Συνεταιριστική Εταιρία Σίφνου με στόχο την ενεργειακή αυτονομία του νησιού μέσω σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που θα αποτελείται από ένα αιολικό πάρκο και ένα αναστρέψιμο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο.
Οι τοπικές κοινωνίες θα πρέπει να ενημερωθούν με αξιόπιστο τρόπο και για τις δυνατότητες και τους περιορισμούς των ΑΠΕ και την εγκατάσταση αιολικών πάρκων σε ακατοίκητες νησίδες, όπως έχει ήδη γίνει στη νησίδα Άγιος Γεώργιος. Εκεί το κόστος είναι υψηλότερο για τον επενδυτή βέβαια. Οι ίδιοι οι κάτοικοι θα πρέπει να αυτοοργανωθούν συνεταιριστικά πέρα από τη λογική «πετάω τα σκουπίδια στην αυλή του γείτονα», καθώς η πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής είναι αμείλικτη. Θα πρέπει, όμως, και η κυβέρνηση να επιτύχει την ουσιαστική κατοχύρωση της νησιωτικότητας, χωρίς πελατειακούς όρους και θα πρέπει όλοι να αγωνιζόμαστε, ώστε η ενέργεια να αποτελεί κοινωνικό αγαθό.
Μαρία Σπηλιωτοπούλου