Το ντοκιμαντέρ μικρού μήκους της ελληνίδας φοιτήτριας, Δάφνης Ματζιαράκη, βραβεύτηκε με Όσκαρ από την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών. Στα περίπου 21 λεπτά διαρκείας του, το ντοκιμαντέρ «4.1 Miles» παρουσιάζει μια μέρα από την ζωή του πληρώματος ενός σκάφους του Λιμενικού Σώματος στη Λέσβο.
Η δημιουργός Δάφνη Ματζιαράκη έχει δουλέψει ως δημοσιογράφος στην «Καθημερινή» και το ραδιόφωνο του «Σκάι», όπου παρουσίαζε την εκπομπή «EuRaNEt», όπου ασχολούνταν με ευρωπαϊκά θέματα, ενώ έκανε συχνά ανταποκρίσεις με την ίδια θεματολογία. Αυτό τον καιρό φοιτεί στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϋ, το οποίο είχε αναλάβει την παραγωγή της ταινίας. Δεν είναι η πρώτη φορά που ξεχωρίζει το εν λόγω ντοκιμαντέρ, καθώς είχε ήδη διακριθεί στο Φοιτητικό Διαγωνισμό Κινηματογράφου, που διοργανώνει η Ακαδημία, πέρυσι τον Σεπτέμβριο, πριν αποσπάσει το Όσκαρ φέτος.
Τα 4.1 μίλια είναι η απόσταση που διανύουν οι πρόσφυγες από τα τουρκικά παράλια ως τις ακτές της Λέσβου, μια θαλάσσια ζώνη που έχει σφραγιστεί ως χώρος-ορόσημο της μεγαλύτερης ανθρωπιστικής κρίσης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το ντοκιμαντέρ γυρίστηκε στη Λέσβο με πρωταγωνιστή, κατά κύριο λόγο, τον κυβερνήτη του σκάφους ΠΛΣ 602, Κυριάκο Παπαδόπουλο. Ο καπετάνιος και το πλήρωμα του σκάφους κατάφεραν να διασώσουν εκατοντάδες ανθρώπους, όμως ανέσυραν από την θάλσσσα και αρκετούς νεκρούς, ανάμεσά τους και μικρά παιδιά. Όσο βρισκόταν στο σκάφος, η φοιτήτρια και σκηνοθέτιδα του ντοκιμαντέρ παρακολούθησε από κοντά τις προσπάθειες του κυβερνήτη και της Ζωής Λειβαδίτου να επαναφέρουν στη ζωή ένα βρέφος που ανέσυραν από την θάλασσα χωρίς τις αισθήσεις του.
Καθημερινοί ήρωεςΗ Δάφνη Ματζιαράκη πέρασε τρείς εβδομάδες μαζί με το πλήρωμα του ΠΛΣ 602 για τις ανάγκες της ταινίας της, ζώντας την καθημερινότητα αυτών των ανθρώπων που βρέθηκαν στο κέντρο αυτής της κρίσης και μέσα από τα σόσιαλ μίντια εξαίρει το ήθος και την αφοσίωση του καπετάνιου Κυριάκου Παπαδόπουλου, οποίος είναι ο κεντρικός ήρωας άλλωστε του ντοκιμαντέρ. Τα πλάνα που έχουν χρησιμοποιηθεί στο ντοκιμαντέρ είναι από μια και μόνο διάσωση, στις 28 Οκτωβρίου του 2015, μετά από πολύνεκρο ναυάγιο. Το ίδιο βράδυ ο κυβερνήτης του σκάφους εμπιστεύθηκε μια έγκυο Αφγανή, που μόλις ανέσυρε, σε μια κάτοικο της Μολύβου, που εθελοντικά έσπευσε να βοηθήσει μαζί με άλλους Μολυβιάτες.
Η Στέλλα, την ιστορία της οποίας κινηματογράφησε η Ματζιαράκη, κατάφερε να βρει τον άνδρα της εγκύου Αφγανής, με τον οποίο λόγω του ναυαγίου έιχαν χαθεί. Το ζευγάρι των Αφγανών μετεγκαταστάθηκε στο εξωτερικό και αποφάσισε να ονομάσει την κόρη του «Στέλλα», προς τιμήν της γυναίκας που τους βοηθήσε και τους επανένωσε. Πέρα από αυτές τις συγκλονιστικές στιγμές, η Δάφνη Ματζιαράκη αποτύπωσε με τον φακό της και τις προσωπικές στιγμές του κυβερνήτη, που μοιράζει τη ζωή του ανάμεσα στη θάλασσα και την οικογένειά του. Ένα ανθρωποκεντρικό έργο τέχνης και ταυτόχρονα μαρτυρία που αποτυπώνει τόσο το δράμα των προσφύγων, όσο και τους ανθρώπους που χαρακτηρίστηκαν ως ήρωες για όσα προσέφεραν.
Μετά την βράβευσή του, το ντοκιμαντέρ θα κάνει πρεμιέρα σε ένα από τα μεγαλύτερα φεστιβάλ κινηματογράφου στις ΗΠΑ, το «Telluride» του Κολοράντο. Επίσης, σύμφωνα με πληροφορίες, η εφημερίδα «New York Times» έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για το ντοκιμαντέρ και επιθυμεί να το αξιοποιήσει για να προβληθεί ως μεγάλη κινηματογραφική παραγωγή. Τον Σεπτέμβριο του 2016 το ντοκιμαντέρ της Δάφνης Ματζιαράκη είχε ήδη ξεχωρίσει ανάμεσα σε υποψηφιότητες από 286 αμερικανικά πανεπιστήμια και 95 ξένα, μέσα σε ένα σύνολο 1.749 ταινιών. Η νεαρή φοιτήτρια ήταν ανάμεσα στους 17 φοιτητές που τιμήθηκαν από την Ακαδημία Κινηματογράφου και από εκεί βρέθηκε στις απονομές των Όσκαρ φέτος, όπου κέρδισε το βραβείο στην κατηγορία του.
Όλγα Βερελή