«Η ΜΕΓΑΛΗ ΟΥΤΟΠΙΑ»Η Επανάσταση είναι εδώ
Του Στράτου Κερσανίδη«(…) Η κυρίαρχη υπόθεση των αισθήσεων μας τέμνεται από το γεγονός ότι ο θεατής που στέκεται μπροστά στον πίνακα, -εσείς κι εγώ δηλαδή- τέμνεται κατ’ ευθείαν από το βλέμμα του δικαστή έτσι ώστε να έχει την αίσθηση ότι ο ίδιος είναι ο κατηγορούμενος»…
Με τα παραπάνω λόγια ο Φώτος Λαμπρινός, στοχεύοντας με την κάμερά του τον πίνακα του Σολομόν Νικρίτιν «Δίκη λαού» τελειώνει την ταινία του «Η μεγάλη ουτοπία» (The great utopia), βάζοντας και εμάς, ως θεατές της ταινίας, στη θέση του κατηγορούμενου.
Γιατί όμως να νιώθουμε κατηγορούμενοι; Επειδή γοητευτήκαμε και κάποιοι ίσως να γοητευόμαστε ακόμη, από τη μεγάλη και ματαιωμένη εν πολλοίς, ουτοπία που έφερε η Μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση; Ή μήπως, επειδή αποσιωπήσαμε, ακόμη και από τους ίδιους μας τους εαυτούς, τα γεγονότα τα οποία «λέρωναν» την ιδανική εικόνα που θέλαμε να έχει η ουτοπία μας;
Ο Φώτος Λαμπρινός, λοιπόν, σκαλίζει την Ιστορία, δεν αποσιωπά, επειδή γνωρίζει πως όλες οι μεγάλες ανατροπές, τα ιστορικά άλματα και οι ιστορικές αλλαγές, δεν επιτελούνται με τους κανόνες του σαβουάρ βιβρ. Ούτε οι άνθρωποι οι οποίοι πιστεύουν σε μεγάλα ιδανικά είναι άγγελοι. Όλοι και όλες γνωρίζουμε ανθρώπους οι οποίοι προκειμένου να επιβάλουν τις αγνές τους -και το εννοώ- προθέσεις, χρησιμοποιούν μέσα όχι και τόσο ηθικά. Ιδίως όσοι και όσες ανήκουμε στο χώρο της Αριστεράς, ας μην συμπεριφερόμαστε ως μωρές παρθένες, που δεν γνωρίζουμε.
Οι Μπολσεβίκοι ανέτρεψαν με περίπου πραξικοπηματικό τρόπο, την εκλεγμένη εθνοσυνέλευση που προέκυψε μετά από ελεύθερες εκλογές ύστερα από την επανάσταση του Φλεβάρη του 1917 που ανέτρεψε τους Ρομανόφ, κι ας μην είχαν την πλειοψηφία.
Ύστερα ήρθε η εξόντωση των αντιπάλων, η συμφωνία Μπρες-Λιτόφσκ, ο εμφύλιος, ο λιμός εξαιτίας της αντίδρασης των χωρικών στην κολεκτιβοποίηση. Και τότε ο Λένιν, ο οποίος ήταν μεγάλος ηγέτης και έβλεπε μπροστά, αποφάσισε να εφαρμόσει τη νέα οικονομική πολιτική (ΝΕΠ). Και η πορεία της νέας σοβιετικής δημοκρατίας συνεχίστηκε μέσα από δυσκολίες, αγώνες, αντιφάσεις, ενθουσιασμό και απογοητεύσεις, επιτυχίες και πισωγυρίσματα, νίκες και ήττες. Ήταν κοσμοϊστορικά γεγονότα τα οποία άλλαξαν τον κόσμο και έδωσαν ώθηση στο εργατικό κίνημα παγκοσμίως με τη δημιουργία κομμουνιστικών κομμάτων και εργατικών συνδικάτων.
Το 1934, και ενώ ο Λένιν έχει πεθάνει και ο Στάλιν έχει εδραιώσει την εξουσία του, η μεγάλη ουτοπία, κατά το Φώτο Λαμπρινό, τελειώνει.
Μέσα από ένα πλούσιο αρχειακό υλικό, οι θεατές βλέπουν τα ηρωικά χρόνια της επανάστασης των Μπολσεβίκων να ζωντανεύουν. Βλέπουν όμως και εικόνες σκληρές, άσχημες, που δεν αρέσουν. Ανθρώπους να πεθαίνουν από την πείνα, αγρότες να διαδηλώνουν κατά της κολεκτιβοποίησης, πολιτικοί αντίπαλοι να φυλακίζονται. Και η ιδανική εικόνα αμαυρώνεται, ενοχλεί, πονάει.
Το θαυμάσιο μοντάζ του Λαμπρινού, που καταφέρνει να συνδέσει πολλά πράγματα (ιστορικά γεγονότα, καλλιτεχνικά κινήματα) χωρίς όμως να «φορτώσει» την ταινία, κρατούν το ρυθμό της και το θεατή σε εγρήγορση. Υπάρχει όμως και κάτι άλλο που προσωπικά μου άρεσε. Είναι η αφήγηση, το κείμενο το οποίο συνοδεύει τις εικόνες που βλέπουμε.
Θεωρώ πως το ντοκιμαντέρ του Φώτου Λαμπρινού, «Η μεγάλη ουτοπία», είναι μια εξαιρετική δουλειά, προϊόν εξαντλητικής έρευνας αλλά και έντονης εσωτερικής πάλης. Γιατί εκείνος που θέλει να δει λιγάκι πιο βαθιά, θα διακρίνει τον πόνο του σκηνοθέτη. Δεν έχουμε να κάνουμε με ένα αντικομουνιστικό ντοκιμαντέρ. Γιατί ένα τέτοιο θα είχε εντελώς διαφορετική προσέγγιση, διαφορετικό λόγο, καταγγελτικό και αψύ. Έχουμε να κάνουμε με ένα ντοκιμαντέρ που προσεγγίζει την Ιστορία με ειλικρίνεια, χωρίς υπεκφυγές και -κατά την άποψή μου- πολύ προσωπικό.
Ο Φώτος Λαμπρινός, απελευθερώνεται και απελευθερώνει όσους από τους θεατές θέλουν να απελευθερωθούν. Και το έχουμε ανάγκη, επειδή τίποτε δεν έχει τελειώσει, ο δρόμος είναι δύσκολος και έχουμε ανάγκη από μια απελευθερωμένη από στερεότυπα και απενοχοποιημένη ουτοπία.
strakersan@gmail.comkersanidis.wordpress.com «ΠΑΡΑΝΟΜΕΣ ΖΩΕΣ»Οικογενειακοί δεσμοί
Ο Τσαν Κάτλερ ζει με τη γυναίκα του Κέλι και τα δύο του παιδιά, σε έναν καταυλισμό τροχόσπιτων στις παρυφές μιας πλούσιας περιοχής. Σε ένα από τα τροχόσπιτα ζει ο πατέρας του Τσαν, ο Κόλντι, αρχηγός μιας συμμορίας παρανόμων που επιβιώνει ληστεύοντας. Η οικογένεια Κάτλερ ζει μέσα στην παρανομία εδώ και τρεις γενιές. Όμως ο Τσαν ονειρεύεται ένα διαφορετικό μέλλον για τα παιδιά του, θέλει, σε αντίθεση με αυτόν και τη γυναίκα του, να πάνε στο σχολείο και να ξεφύγουν από την οικογενειακή παράδοση της παρανομίας. Πρέπει όμως και ο ίδιος να αλλάξει ζωή, κάτι που προσπαθεί να κάνει αλλά δεν μπορεί, επειδή δεν θέλει να συγκρουστεί με τον πατέρα του.
Οι οικογενειακοί δεσμοί και η δύναμή τους είναι το θέμα αυτής της αστυνομικής αλλά και κοινωνικής ταινίας του Άνταμ Σμιθ, «Παράνομες ζωές» (Trespass against us)). Ο Τσαν είναι ένας άνθρωπος διχασμένος ο οποίος προσπαθεί να σταθεί αντάξιος των οικογενειακών του υποχρεώσεων τόσο απέναντι στο πατέρα του όσο και απέναντι στη γυναίκα του και τα παιδιά του. Μόνο που οι υποχρεώσεις αυτές είναι αλληλοσυγκρουόμενες και ο Τσαν βρίσκεται εγκλωβισμένος προσπαθώντας πάντα να κάνει το καλύτερο.
Ο Σμιθ σκηνοθετεί μια ταινία εμπνευσμένη από ένα άρθρο εφημερίδας το οποίο αναφερόταν σε μια οικογένεια παρανόμων που τρομοκρατούσε μια περιοχή. Κάπως έτσι οδηγείται σε ένα κοινωνικό σχόλιο για τους ανθρώπους εκείνους οι οποίοι από επιλογή αρνούνται να ενταχθούν και να συμβιβαστούν στους κανόνες. Έτσι επιλέγουν την παρανομία την οποία συγχέουν με την ελευθερία και έτσι οδηγούνται στη σύγκρουση με το νόμο.
Ο κεντρικός χαρακτήρας της ταινίας, ο Τσαν Κάτλερ, είναι ένας άνθρωπος παγιδευμένος ο οποίος αναζητά τα όρια της δικής του ελευθερίας που για να την κατακτήσει πρέπει να συγκρουστεί με την οικογενειακή παράδοση. Είναι, εν τέλει, ένας τραγικός ήρωας ο οποίος αγωνίζεται μόνος εναντίον όλων.
Η σκηνοθεσία κρατά όλα τα θετικά στοιχεία του βρετανικού κοινωνικού σινεμά αλλά και τους βασικούς κανόνες της αστυνομικής ταινίας και ιδίως του νουάρ. Δυνατοί χαρακτήρες και πολύ καλές ερμηνείες από αναγνωρισμένους ηθοποιούς.
Στρα. Κερ. ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣΠροβάλλονται επίσης οι ταινίες:
«Δαλιδά» (Dalida) της Λίζα Αζουέλος: Βιογραφική ταινία για τη ζωή της διάσημης τραγουδίστριας και ηθοποιού Δαλιδά, η οποία παρά τη μεγάλη επιτυχία που γνώρισε στην καριέρα της δεν είχε ανάλογη επιτυχία και στην προσωπική της ζωή. Έχοντας πουλήσει πάνω από 130 εκατομμύρια δίσκους, η ζωή της κύλισε μέσα σε αποτυχημένες σχέσεις, αυτοκτονίες συντρόφων, απόπειρα αυτοκτονίας της ιδίας το 1967. Τελικά έδωσε τέλος στη ζωή της το 1987. Κάποιοι υποστηρίζουν πως πρόκειται για μια από τις καλύτερες ταινίες της φετινής περιόδου.
«Ο επιφανής πολίτης» (El ciudadano ilustre) των Γκαστόν Ντουπράτ και Μαριάνο Κον: Ο Ντανιέλ Μαντοβάνι, αργεντίνος συγγραφέας, ο οποίος ζει εδώ και 30 χρόνια στην Ευρώπη κερδίζει το Νόμπελ. Ο δήμαρχος του χωριού που γεννήθηκε στην Αργεντινή, τον προσκαλεί για τον ανακηρύξει επίτιμο πολίτη. Ο Μαντοβάνι επιστρέφει και σύντομα θα διαπιστώσει πως τα πράγματα δεν είναι όπως τα φαντάστηκε, καθώς έρχονται στην επιφάνεια μυστικά και αντιπαραθέσεις από το παρελθόν. Απολαυστική ταινία η οποία κέρδισε βραβείο ανδρικής ερμηνείας για τον Όσκαρ Μαρτίνεζ στο Φεστιβάλ της Βενετίας.
«Σε τέσσερις χρόνους» (Orphan) του Αρνό ντε Παγιέ: Τέσσερις στιγμές από τις ζωές τεσσάρων γυναικών. Ή μήπως η ζωή της ίδιας γυναίκας σε τέσσερα διαφορετικά στάδια της ζωής της; Ενδιαφέρουσα δραματική ταινία.
«Αναζητώντας την αλήθεια» (The shack) του Στιούαρτ Χεϊζελντάιν: Μια οικογενειακή τραγωδία έχει βυθίσει τον Μάικ Φίλιπς στην κατάθλιψη. Ένα παράξενο γράμμα τον προσκαλεί να επισκεφθεί μια καλύβα σε μια απομονωμένη περιοχή. Εκεί συναντά τρεις ανθρώπους που θα αλλάξουν τη ζωή του σε ένα ταξίδι εσωτερικής αναζήτησης.
«Το δέλεαρ του διαβόλου» (The devil’s candy) του Σον Μπερν: Τριμελής οικογένεια μετακομίζει στο νέο της σπίτι. Μια σκοτεινή διαβολική ιστορία έρχεται για να τους αναστατώσει.
«Το φάντασμα στο κέλυφος» (Ghost in the shell) του Ρούπερτ Σάντερς: Μεταφορά στο σινεμά ενός διάσημου γιαπωνέζικου μάνγκα. Μια άτρωτη γυναίκα προσπαθεί να ανακαλύψει πια ήταν πριν μετατραπεί σε ρομπότ χωρίς αισθήματα.
«Raw» (Grave) της Ζουλιά Ντουκουρνό: H Τζαστίν κατάγεται από οικογένεια κτηνίατρων που είναι όλοι χορτοφάγοι! Όταν μπαίνει στην κτηνιατρική σχολή, παίρνει μέρος σε μυστηριώδεις τελετουργίες και τρώει ωμό κρέας καταπατώντας τις αρχές της οικογένειάς της. Σύντομα η Τζαστίν θα εισέλθει σε έναν κόσμο τρομακτικό.
«Τα στρουμφάκια: το χαμένο χωριό» (Smurfs: the lost village) του Κέλι Άσμπερι.
Σινεφίλ