Πέντε χρόνια από την απώλεια του Γιάννη Μπανιά
Μαζί με τον Γιάννη μάθαμε να μην αφήνουμε το χρόνο να λιμνάσει. Κι αυτός μας εκδικείται. Φεύγει τρέχοντας και αδιαφορώντας αν τον προλαβαίνουμε ή αν μπορούμε να καλύψουμε τα κενά που αφήνει πίσω παίρνοντας μαζί του όσα και όσους μας λείπουν. Πέρασαν κιόλας πέντε χρόνια χωρίς τον Γιάννη Μπανιά και, όπως το έχουμε συνήθεια, βρεθήκαμε πάλι και τα είπαμε, μεταξύ μας και μαζί του, στα «ορεινά» του Α’ Νεκροταφείου. Κάποιοι ένιωσαν την ανάγκη να του στείλουν κι έναν χαιρετισμό από τις σελίδες της «Εποχής».
Γιάννης Μπανιάς, Αγωνιστής της ΑριστεράςΈτσι απλά –αλλά με την δύναμη που κρύβουν αυτές οι δυό λέξεις– θα μείνει στη συλλογική μνήμη ο Γιάννης Μπανιάς, ο δικός μας Γιάννης Οι δύσκολες αλλά και όμορφες εποχές των προηγούμενων δεκαετιών έχουν αρχίσει να απομακρύνονται. Μαζί με τις παλιές μας αγωνίες έχουμε χάσει και πολλούς αγαπημένους μας συντρόφους. Συνηθίζουμε, να προσπαθούμε να τους τοποθετήσουμε στη δική μας πραγματικότητα. Οι άνθρωποι όμως είναι περισσότερο πολύπλοκοι από όσο μπορούμε να φανταστούμε. Κανείς δεν ξέρει τι θα έκανε σήμερα ο Γιάννης. Οποιαδήποτε προσπάθεια ,θα μας φέρει μπροστά στον εαυτό μας. Να αντικατοπτρίζουμε αυτά που για εμάς σήμαινε, αυτά που μας ενέπνευσε και όσα σηματοδότησε στην κοινή μας πορεία. Η πολιτική παρακαταθήκη του Γιάννη είναι, όσα κληρονομήσαμε και μέσα από αυτά προσπαθούμε να δούμε τις προκλήσεις και τις αγωνίες της εποχή μας Εσωτερική Δημοκρατία -Κοινωνική γείωση-Ιδεολογικές αρχές και αξίες -Ενότητα της Αριστεράς -Συντροφικότητα.
Σήμερα έχουν περάσει δύο χρόνια με το ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση και η κατάσταση αποκλίνει πολύ από αυτό που οραματιστήκαμε. Μετά τη συμφωνία του καλοκαιριού το 2015, αποτέλεσμα ενός ασφυκτικού εκβιασμού, πολύς κόσμος πιστεύει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ενσωματώσει τη λογική της μνημονιακής πολιτικής. Δεν ωφελεί κανέναν, εκτός από τον αντίπαλό μας, να μην παραδεχόμαστε την αλήθεια. Η αλήθεια είναι ότι η καθημερινότητα του κόσμου στις γειτονιές που ζούμε και μάθαμε τόσα χρόνια να παρεμβαίνουμε, είναι πολύ δύσκολη.Παρά τις δυσκολίες, τις αμφιβολίες και συχνά την αυτονόμηση της ηγεσίας, ο Μπανιάς μας έμαθε την ομορφιά των συλλογικών διαδικασιών. Εκεί μέσα δίνονται οι μάχες, εκεί διεκδικούμε μια διαφορετική πορεία, χωρίς να φοβόμαστε ακόμα και να συγκρουστούμε αν χρειαστεί. Γιατί αν πάψουμε να εκφράζουμε τις διαφωνίες μας, η αριστερά θα πάψει να αναπνέει.
Δεύτερο σημείο της κληρονομιάς μας είναι η αξία της κοινωνικής γείωσης. Ζωτικός χώρος κάθε αριστερού και κάθε αριστερής οργάνωσης είναι η κοινωνία, τα σωματεία, οι σύλλογοι, οι συλλογικότητες. Ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε κυβέρνηση επειδή όλοι και όλες είμασταν παρόντες και παρούσες στην πλατεία Συντάγματος, στις δομές αλληλεγγύης, στους αντιφασιστικούς συντονισμούς, στις συνελεύσεις γειτονιάς. Σήμερα δεν έχουμε την παλιά μας εξωστρέφεια. Πρέπει να ξαναβγούμε στην κοινωνία, ακόμα κι αν είναι τώρα πιο δύσκολο, να πολεμήσουμε τα φαινόμενα κομματικής γραφειοκρατίας, να ανανεώσουμε τη σύνδεση που είχαμε με τη βάση.
Ο Γιάννης Μπανιάς πάλεψε για να μη φύγει το «Κ» από το όνομα του κόμματος. Να μη φύγει το σφυροδρέπανο από τη σημαία μας. Η επιμονή του να μην εγκαταλείψει η αριστερά τις ιδεολογικές της αρχές ακόμα και σε μια περίοδο που αυτές δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλείς δεν ήταν μια εμμονή στην ιδεολογική καθαρότητα, αλλά μια αναγνώριση υτης ανάγκης να μη χαθούν οι αξίες και τα πιστεύω μας.
Έμπρακτα αποδείκνυε πάντα την προσήλωσή του στην ανάγκη για ενότητα της αριστεράς στη δράση , πέρα από τις μικρές ή μεγάλες διαφωνίες, από το ευρωπαϊκό φόρουμ, ως τη δημιουργία του ΣΥΡΙΖΑ.
Αυτή η ανάγκη για την αναζήτηση του κοινού τόπου όλων των οργανώσεων και των ανθρώπων της αριστεράς είναι η μεγαλύτερη ευθύνη που μας ανέθεσε φεύγοντας.
Ελένη ΣταματάκηAνανέωνες την εικόνα του αριστερού ηγέτηΟ Γιάννης, είναι από τα πρόσωπα εκείνα που η συνάντησή μου μαζί τους υπήρξε ουσιαστική και αξέχαστη. Ήταν μια σχέση συντροφική, που μέσα της περιέκλειε κοινές αγωνίες για την αριστερά, το λαϊκό κόσμο και την κοινωνία, αλλά συχνά και διαφορετικές προσεγγίσεις. Μια σχέση ειλικρίνειας, που μέσα από τη διαφορετικότητα ενισχύονταν η αμοιβαία εμπιστοσύνη, η αλληλεγγύη και η ενότητα.
Θυμάμαι την πρώτη κοινή συνεδρίασή μας, όταν, μετά το 2ο (10ο) συνέδριο του ΚΚΕ Εσωτερικού, ο Γιάννης, οργανωτικός γραμματέας του κόμματος, παρακολουθούσε και τον «Ρήγα». Αμέσως, μας κέρδισε η εγκαρδιότητά του, η μεθοδικότητα και το νεανικό -αθλητικό στυλ του. Στις συνεδριάσεις είχε και ένα δικό του κλείσιμο: οργάνωνε την ομάδα μπάσκετ, που κάθε Σάββατο έδινε αγώνα στο γήπεδο του Αμύντα, στον Υμηττό, όπου τότε ήταν δήμαρχος ο Ανδρέας Λεντάκης. Εγώ, βεβαίως, συμμετείχα από την κερκίδα. Θυμάμαι, όμως, τον Θάνο Χρυσοχοΐδη, από τους «θείους του Γκρατς», να αλωνίζει με πείσμα μαζί με τον Γιάννη και από τους δικούς μας, τότε, τον Θανάση Γεωργακόπουλο και τον Κώστα Σπυρόπουλο.
Τριάντα πέντε χρόνια μετά, πολλά έχουν αλλάξει και αρκετά έχουν αναποδογυριστεί. Στη μνήμη μου κρατώ τον Γιάννη, αγωνιστή, με τα ίδια χαρίσματα σε όλων των ειδών τους στίβους. Μια φιγούρα που ανανέωνε την εικόνα που είχαμε για την ηγετική ομάδα που προερχόταν από την ΕΠΟΝ. Μια φυσιολογική ανανέωση, που όμως δεν υπήρξε τόσο αυτονόητη για όλους.
Νίκος Φίλης Μας λείπεις στα δύσκολα
Τον Γιάννη τον Μπανιά τον γνώρισα το 1976 ως καθοδηγητή της, νεότευκτης τότε, οργάνωσης Πανεπιστημιακών Αθήνας του ΚΚΕ εσωτερικού.
Είχαμε την ανεπανάληπτη τύχη να συμμετάσχουμε και να συνδημιουργήσουμε ένα μαζικό πανεπιστημιακό κίνημα, που άλλαξε την πορεία των πανεπιστημίων της χώρας.
Βιώσαμε την εμπειρία του κινήματος, που, όταν είναι γνήσιο, μαζικό και δημοκρατικό, αλλάζει συνειδήσεις, νοοτροπίες, τους ίδιους τους ανθρώπους.
Για μένα ήταν μια πορεία αυτογνωσίας, που με σφράγισε για την υπόλοιπη ζωή μου. Με δίδαξε για τις κοινωνικές μάχες που κερδίζονται, αν δίνονται με συλλογικότητα, με αρχές, χωρίς τακτικισμούς, με στρατηγική, με επιμονή.
Ανατρέχω πολλές φορές σε εκείνη την περίοδο, για να πάρω κουράγιο, έμπνευση και ελπίδα. Και πάντα θυμάμαι τον Γιάννη Μπανιά.
Για το σεβασμό και την πίστη στη συλλογικότητα που μας ενέπνευσε.
Για την εμμονή του και την πεποίθηση που μας δημιούργησε ότι ο συνδικαλισμός είναι λειτούργημα που σέβεται τις δημοκρατικές διαδικασίες και έχει λόγο ύπαρξης για να αναπτύξει μαζικά κινήματα με αρχές και για να τα εκπροσωπεί με συνέπεια, χωρίς να τα καπελώνει.
Για τη βαθιά του ταξική συνείδηση και διαρκή έγνοια να αποκαλύπτει τις ταξικές συγκρούσεις και τα ταξικά συμφέροντα πίσω από τις κυρίαρχες ιδεολογίες και πρακτικές. Όταν είχαμε ξεσηκωθεί για την υπεράσπιση του άρθρου 16 του Συντάγματος, είχα κληθεί να μιλήσω σε σύσκεψη της κοινοβουλευτικής μας ομάδας. Ο Γιάννης, βουλευτής τότε, μου δίνει ένα από τα γνωστά χαρτάκια του, στο οποίο έγραφε: «Μην ξεχάσεις την ταξική διάσταση του θέματος», δηλαδή του δημόσιου πανεπιστημίου.
Για την ανεπανάληπτη συνέπειά του στην έναρξη κάθε διαδικασίας και στο τέλος της. Για τον σεβασμό που είχε στις απόψεις του καθενός μας, καταγράφοντας εμμονικά κάθε σκέψη που διατυπώνονταν στις πολύωρες συνεδριάσεις μας.
Ο Γιάννης με δίδαξε την επιμονή και τη συνέπεια. Βάδισα πολιτικά μαζί του όλα τα χρόνια της ήττας της Αριστεράς και κάθε φορά που όλα φαίνονταν ότι είχαν τελειώσει, εκείνος ήταν παρών για να ξεκινήσει τις διαδικασίες από την αρχή. Ήταν ο άνθρωπος που δεν εγκατέλειπε ποτέ τις μάχες και ήταν πάντα έτοιμος να τις ξαναρχίσει. Είναι πραγματικά κρίμα που δεν έζησε την άνοδο της Αριστεράς σε ηγετική δύναμη της κοινωνίας, αυτός που συνέβαλε όσο λίγοι στην ανασύνθεσή της.
Τον σκέφτομαι συχνά στις νίκες και στις ήττες μας σήμερα. Μου λείπει στα δύσκολα.
Θεανώ Φωτίου Ζεις στις καρδιές μας και στον αστερισμό της Ανδρομέδας
Εχουν περάσει πάρα πολλά χρόνια από τότε που πρωτογνώρισα τον Γιάννη, όταν πρωτοσυναντηθήκαμε στην πορεία που αυτός ήταν μπροστάρης και εγώ ακολουθούσα για τη συγκρότηση της ανανεωτικής κομμουνιστικής και ριζοσπαστικής αριστεράς, με διακριτά όρια αφενός από τη δογματική σταλινική εκδοχή της και αφετέρου από τις βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις για τη διαχείριση του συστήματος από την αριστερά.
Η ιστορική αλληλουχία των γεγονότων αυτής της πορείας είναι συγκεχυμένη πλέον στο μυαλό μου.Διάσπαση του ΚΚΕ,ΚΚΕ εσωτερικού, Πολυτεχνείο, Μεταπολίτευση, Ρήγας Φεραίος, Α’ Πανελλαδική, Β’ Πανελλαδική-διάσπαση του Ρήγα, γραμματέας του ΚΚΕ εσωτ. ο Γιάννης, αλλά και πρόεδρος ο Κύρκος, Ενωμένη Αριστερά, Συμμαχία, ΕΑΔΕ, ΚΚΕ εσωτ. -ΑΑ, ΕΑΡ, ομάδα «Πολίτης» του Ελεφάντη στο ΚΚΕ εσ. -ΑΑ, συνέδρια, διασπάσεις, φεστιβάλ, κομματική οργάνωση Γούβας, εκλογικές απογοητεύσεις με ποσοστό γύρω στο 1% ,πτώση υπαρκτού, πέτρινα χρόνια, Ενιαίος Συνασπισμός, αποχωρήσεις πρωτοκλασάτων από το ΚΚΕ εσ.- ΑΑ, συγκυβέρνηση με Μητσοτάκη, Μάαστριχ, Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου, ΑΚΟΑ, «Εποχή», «κρατάμε το Κάπα», διατηρούμε πανελλαδική δικτύωση της ΑΚΟΑ, οργανώνουμε τις αξέχαστες σε πολλούς και πολλές εκδρομές της «Εποχής», ξανά πέτρινα χρόνια.
Τρεις δεκαετίες απογοήτευσης. Ο σεμνός, ανιδιοτελής, οραματιστής αλλά κα πεισματάρης Γιάννης δεν «κώλωσε». Στη στενή παρέα που υπήρχε τότε και την ονομάζαμε «Συντονιστικό ΑΚΟΑ» το πέταξε: «Παιδιά (έτσι μας έλεγε) ο «χώρος» βρίσκεται σε πολιτικό αδιέξοδο, πέρα από ιδεολογικές διαφορές είναι απαραίτητη η δημιουργία ενός πόλου της ριζοσπαστικής αριστεράς και η μετεξέλιξη του σε ένα ενιαίο κόμμα, που θα διεκδικήσει την κυβέρνηση και την εξουσία.
Κάπως έτσι αρχίσαμε την επίπονη προσπάθεια για τη συγκρότηση αρχικά του «Χώρου Διαλόγου και Κοινής Δράσης της Αριστεράς». Ο Γιάννης έδωσε ουσιαστικά και κυριολεκτικά τη ζωή του για την επιτυχία του εγχειρήματος, αν και πολλές φορές στη διάρκεια της πορείας αυτής έμεινε μόνος ή σχεδόν μόνος. Μόνο αυτός μπορούσε.
Η συνέχεια γνωστή, ο ΣΥΡΙΖΑ των συνιστωσών που επέζησε πολλών τρικυμιών, τεράστια προβλήματα στην συνεννόηση διαφορετικών πολιτικών και ιδεολογικών ρευμάτων της αριστεράς , ηγεμονικές αντιλήψεις και παθογένειες κυρίως από τη μεγάλη συνιστώσα του Συνασπισμού ,παραγοντισμός και συντονισμένες προσπάθειες περιθωριοποίησης και αποκλεισμού όσων επέμεναν στο ριζοσπαστικό χαρακτήρα της αριστεράς, που εκφράστηκαν ακόμα και σε εκλογικές αναμετρήσεις, προκειμένου να μην εκλεγεί βουλευτήςο Γιάννη, λες και τον ένοιαζε κάτι τέτοιο.
Παράλληλα, η κοινωνία ζει τη δική της κίνηση. Ευρωπαϊκό και Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ, Γένοβα, Χαλκιδική, Σούδα (με τσίπουρα στην αγορά και μετά στις πορείες),πλατείες, αγανακτισμένοι, η κοινωνία σε βρασμό. Η ελπίδα άρχισε να γίνεται πραγματικότητα, ο ΣΥΡΙΖΑ γεννήθηκε και στο βάθος φαινόταν τι θα επακολουθήσει.
Γραφεία του ΣΥΡΙΖΑ στην Αρτέμιδα το 2004 (τα πρώτα στην Ελλάδα), δύο φεστιβάλ ΣΥΡΙΖΑ το 2008 και 2009,τσίπουρα με θαλασσινά στις παραλίες, αρνιά στη σούβλα το Πάσχα, πανηγυρισμός και γλέντι το βράδυ όταν οι «Ενεργοί Πολίτες» βρέθηκαν στη Δημοτική Αρχή, ατελείωτες συζητήσεις με νουθεσίες και επιμονές. Η τοπική κοινωνία αγάπησε το σεμνό αγωνιστή της αριστεράς πέρα από πολιτικές διαφορές.
Έφυγε το 2012, λίγο πριν τις εκλογές όπου ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε αξιωματική αντιπολίτευση.
Δεν ήταν μαζί μας τον Γενάρη του 2015, που ο ΣΥΡΙΖΑ σχημάτισε κυβέρνηση (δεν ξέρω αν θα συμφωνούσε στη συγκατοίκηση με τους ΑΝΕΛ).
Δεν ήταν μαζί μας στο δημοψήφισμα με το ιστορικό ΟΧΙ του ελληνικού λαού.
Δεν ήταν μαζί μας, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ υπέγραφε και ψήφιζε μαζί με νεοφιλελεύθερους το 3ο Μνημόνιο.
Δεν ήταν μαζί μας στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015.
Δεν ήταν μαζί μας στις διαπραγματεύσεις για τη δεύτερη αξιολόγηση (ερήμην του κόμματος φυσικά).
Πολλοί διερωτώνται ποια θα ήταν η στάση του απέναντι στη διαρκή ολίσθηση του ΣΥΡΙΖΑ σε λογικές διαχείρισης.
Μην περιμένετε να μας απαντήσει, δεν ζει πια. Ας δώσει ο καθένας τη δική του απάντηση, παίρνοντας υπόψη τη διαδρομή του στην αριστερά.
Ενα είναι βέβαιο, ο φίλος και σύντροφος Γιάννης θα ζει στις καρδιές μας και στον αστερισμό της Ανδρομέδας, όπως ονειρευόταν.
Γιώργος Γκινοσάτης