Που οδηγεί η νέα κλιμάκωση της συριακής κρίσης;

Της Βι­βής Κε­φα­λά

Λί­γο με­τά τη συ­μπλή­ρω­ση έ­ξι χρό­νων α­διά­κο­πης, αι­μα­τη­ρής και πολ­λα­πλής σύ­γκρου­σης, ο πό­λε­μος στην Συ­ρία κλι­μα­κώ­νε­ται ε­πι­κίν­δυ­να, κα­θώς στις 4 Απρι­λίου άρ­χι­σε έ­νας νέ­ος κύ­κλος δρά­σης και α­ντί­δρα­σης, προ­φα­νώς —για μία α­κό­μα φο­ρά— εις βά­ρος των α­μά­χων. Αφορ­μή για την κλι­μά­κω­ση αυ­τή α­πoτέ­λε­σε ο θά­να­τος α­πό χη­μι­κά πε­ρισ­σό­τε­ρων α­πό ο­γδό­ντα κα­τοί­κων της πό­λης Χαν Σεϊχούν, που βρί­σκε­ται στα βο­ρειο­δυ­τι­κά της χώ­ρας. Οι Η­ΠΑ και οι σύμ­μα­χοι τους έ­σπευ­σαν να κα­τη­γο­ρή­σουν το κα­θε­στώς Άσα­ντ για τη χρή­ση χη­μι­κών ό­πλων, ε­νώ η Δα­μα­σκός, ό­πως α­να­με­νό­ταν, α­πέρ­ρι­ψε τις κα­τη­γο­ρίες, δη­λώ­νο­ντας ό­τι η συ­ρια­κή α­ε­ρο­πο­ρία βομ­βάρ­δι­σε με­γά­λη βά­ση ισ­λα­μι­στών τρο­μο­κρα­τών.
Η α­νά­γνω­ση αυ­τής της δή­λω­σης ο­δη­γεί στο συ­μπέ­ρα­σμα ό­τι για το συ­ρια­κό κα­θε­στώς ο εν λό­γω βομ­βαρ­δι­σμός α­πε­τέ­λε­σε έ­να ση­μα­ντι­κό πλήγ­μα στους ισ­λα­μι­στές τρο­μο­κρά­τες, πράγ­μα το ο­ποίο α­πο­τε­λεί κοι­νό και δια­κη­ρυγ­μέ­νο στό­χο τό­σο της Δα­μα­σκού και των συμ­μά­χων της ό­σο και των δυ­τι­κών α­ντι­πά­λων της. Επο­μέ­νως, δεν υ­πάρ­χει κα­μία πα­ρα­βία­ση των δε­σμεύ­σεων της Δα­μα­σκού σχε­τι­κά με την χρή­ση χη­μι­κών ό­πλων, πο­λύ πε­ρισ­σό­τε­ρο που το συ­ρια­κό κα­θε­στώς έ­χει πα­ρα­δώ­σει το χη­μι­κό του ο­πλο­στά­σιο, το ο­ποίο έ­χει κα­τα­στρα­φεί α­πό τους ί­διους τους Δυ­τι­κούς, α­πό το 2013. Όσον α­φο­ρά τους θα­νά­τους πο­λι­τών α­πό χη­μι­κά, θα πρέ­πει να α­πο­δο­θούν στο ό­τι στη βά­ση των τρο­μο­κρα­τών πα­ρα­σκευά­ζο­νταν αυ­το­σχέ­δια χη­μι­κά ό­πλα και ά­ρα μπο­ρούν να θεω­ρη­θούν ως πα­ρά­πλευ­ρες α­πώ­λειες του πο­λέ­μου κα­τά της ισ­λα­μι­κής τρο­μο­κρα­τίας.

Στά­ση που προ­κα­λεί προ­βλή­μα­τα

Τρεις η­μέ­ρες αρ­γό­τε­ρα, ο Αμε­ρι­κα­νός πρό­ε­δρος διέ­τα­ξε πυ­ραυ­λι­κή ε­πί­θε­ση ε­να­ντίον της α­ε­ρο­πο­ρι­κής βά­σης α­πό την ο­ποία α­πο­γειώ­θη­καν τα συ­ρια­κά βομ­βαρ­δι­στι­κά που έ­πλη­ξαν την Χαν Σεϊχούν. Η ε­πί­θε­ση έ­γι­νε με πυ­ραύ­λους τό­μα­χο­κ, οι ο­ποίοι ε­ξα­πο­λύ­θη­καν α­πό δύο α­με­ρι­κα­νι­κά α­ε­ρο­πλα­νο­φό­ρα που βρί­σκο­νται στην α­να­το­λι­κή Με­σό­γειο. Σύμ­φω­να με την Ουά­σι­γκτον, η Μό­σχα ε­νη­με­ρώ­θη­κε για την ε­πί­θε­ση, χω­ρίς να υ­πάρ­ξει συ­ζή­τη­ση ε­πί του θέ­μα­τος, ε­νώ η ε­νη­μέ­ρω­ση του Κο­γκρέ­σου έ­γι­νε την ε­πο­μέ­νη της ε­πί­θε­σης, πράγ­μα που ση­μαί­νει ό­τι οι ε­κλεγ­μέ­νοι εκ­πρό­σω­ποι του α­με­ρι­κα­νι­κού λα­ού πλη­ρο­φο­ρή­θη­καν τα τε­κται­νό­με­να α­πό τα ΜΜΕ!
Η πρω­το­φα­νής αυ­τή στά­ση ί­σως να εί­ναι δη­λω­τι­κή της ά­πο­ψης του Ντό­ναλ­ντ Τρα­μπ για την πο­λι­τι­κή και τους θε­σμούς της. Ίσως να α­πη­χεί την α­ντί­λη­ψη ε­κεί­νη σύμ­φω­να με την ο­ποία το πο­λι­τι­κό σύ­στη­μα εί­ναι σά­πιο, ί­σως έ­να α­να­γκαίο κα­κό, το ο­ποίο, ό­μως, δεν μπο­ρεί —και δεν πρέ­πει— να στα­θεί ε­μπό­διο στην ά­σκη­ση της ε­ξου­σίας α­πό τον η­γέ­τη. Πρό­κει­ται για μια λο­γι­κή αυ­ταρ­χι­κού τύ­που, που πε­ρι­φρο­νεί δη­μο­κρα­τι­κούς θε­σμούς και δια­δι­κα­σίες και η ο­ποία συ­νει­σέ­φε­ρε τα μά­λι­στα στην ε­κλο­γή Τρα­μπ στο α­ξίω­μα του προέ­δρου των Η­ΠΑ.
Ωστό­σο, πέ­ραν ό­σων ση­μαί­νουν ό­λα αυ­τά για το πο­λι­τι­κό σύ­στη­μα των Η­ΠΑ, η στά­ση του Αμε­ρι­κα­νού προέ­δρου προ­κα­λεί ση­μα­ντι­κά προ­βλή­μα­τα τό­σο σε συμ­μά­χους ό­σο και σε α­ντι­πά­λους και έ­χει σο­βα­ρές συ­νέ­πειες ό­χι μό­νο στη με­σα­να­το­λι­κή πο­λι­τι­κή των Η­ΠΑ, αλ­λά και στη διε­θνή πο­λι­τι­κή. Όπως προ­κύ­πτει, ο Ντό­ναλ­ντ Τρα­μπ ό­χι μό­νο δεν έ­χει σα­φείς στό­χους και συ­νε­κτι­κή πο­λι­τι­κή αλ­λά και δεν δι­στά­ζει να αυ­το­α­ναι­ρε­θεί, κα­θώς οι προ­ε­κλο­γι­κές του δε­σμεύ­σεις σχε­τι­κά με την α­με­ρι­κα­νι­κή ε­ξω­τε­ρι­κή πο­λι­τι­κή α­να­τρέ­πο­νται α­πό τον ί­διο. Έτσι, η χεί­ρα φι­λίας την ο­ποία εί­χε δη­λώ­σει δια­τε­θει­μέ­νος να τεί­νει προς την Μό­σχα με­τα­τρέ­πε­ται σε προ­σβο­λή ζω­τι­κών συμ­φε­ρό­ντων της Ομο­σπον­δίας της Ρω­σίας, ε­νώ α­να­φο­ρι­κά με το συ­ρια­κό ζή­τη­μα, προ­τε­ραιό­τη­τα πλέ­ον μοιά­ζει να εί­ναι η κα­τάρ­ρευ­ση του κα­θε­στώ­τος Άσα­ντ και η ε­ξά­λει­ψη της ι­ρα­νι­κής και ρω­σι­κής ε­πιρ­ροής στη Μέ­ση Ανα­το­λή και ό­χι η ε­ξα­φά­νι­ση της ισ­λα­μι­κής τρο­μο­κρα­τίας.

Απε­ρί­σκε­πτη πο­λι­τι­κή

Οι α­νη­συ­χίες σχε­τι­κά με τη με­σα­να­το­λι­κή πο­λι­τι­κή της Ουά­σι­γκτον ε­ντεί­νο­νται εάν λη­φθεί υ­πό­ψιν η πρό­σφα­τη δή­λω­ση του Αμε­ρι­κα­νού υ­πουρ­γού Εξω­τε­ρι­κών, σύμ­φω­να με την ο­ποία «εάν έ­να κρά­τος πα­ρα­βιά­ζει διε­θνείς συμ­φω­νίες, εάν δεν τη­ρεί τις δε­σμεύ­σεις που έ­χει α­να­λά­βει και εάν γί­νε­ται α­πει­λή για άλ­λους, τό­τε εί­ναι πι­θα­νό κά­ποια στιγ­μή να λη­φθούν μέ­τρα». Η δή­λω­ση αυ­τή, μέ­σα στην α­ο­ρι­στία της —ει­δι­κά ό­σον α­φο­ρά την α­πει­λή και την έ­κτα­ση των μέ­τρω­ν— μπο­ρεί να γί­νει α­ντι­λη­πτή εί­τε ως δι­καιο­λο­γία για τη νο­μι­μο­ποίη­ση του βομ­βαρ­δι­σμού συ­ρια­κού ε­δά­φους εί­τε και ως μία πα­ραλ­λα­γή του δόγ­μα­τος του «προ­λη­πτι­κού πο­λέ­μου» του Τζωρτζ Μπους του νεώ­τε­ρου.
Σε κά­θε πε­ρί­πτω­ση, η δή­λω­ση αυ­τή α­νοί­γει τον α­σκό του Αιό­λου, δε­δο­μέ­νου ό­τι ο τρό­πος με τον ο­ποίο έ­δρα­σε ο νέ­ος έ­νοι­κος του Λευ­κού Οί­κου στην Συ­ρία δεί­χνει ό­τι δεν λαμ­βά­νει υ­πό­ψιν τα σο­βα­ρό­τα­τα δια­κυ­βεύ­μα­τα των συ­γκρού­σεων στη Μέ­ση Ανα­το­λή, τα ο­ποία ε­πη­ρεά­ζουν και τα γει­το­νι­κά υ­πο­συ­στή­μα­τα, ό­πως την Βό­ρεια Αφρι­κή, τον α­ρα­βο­περ­σι­κό Κόλ­πο αλ­λά και την Ευ­ρω­παϊκή Ένω­ση. Επί­σης, δεί­χνει ό­τι α­δια­φο­ρεί για τις α­ντι­δρά­σεις των α­ντι­πά­λων του ή —α­κό­μα χει­ρό­τε­ρα— ό­τι τις υ­πο­τι­μά, διεκ­δι­κεί έ­να μη­δε­νι­κό ά­θροι­σμα στην ε­ξω­τε­ρι­κή του πο­λι­τι­κή, δη­λα­δή την πλή­ρη κα­τί­σχυ­ση του, ε­νώ δεν δι­στά­ζει να κά­νει ά­με­ση χρή­ση στρα­τιω­τι­κής ι­σχύος και μά­λι­στα σε μία ι­διαί­τε­ρα εύ­φλε­κτη πε­ριο­χή.
Αντι­δρώ­ντας στην α­με­ρι­κα­νι­κή ε­πί­θε­ση κα­τά της Δα­μα­σκού αλ­λά και ε­να­ντίον των νέων α­πει­λών των Η­ΠΑ για νέες εν­δε­χό­με­νες μο­νο­με­ρείς κυ­ρώ­σεις ε­να­ντίον τους, η Μό­σχα και η Τε­χε­ρά­νη δή­λω­σαν ό­τι η πυ­ραυ­λι­κή ε­πί­θε­ση που ε­ξα­πέ­λυ­σε η Ουά­σι­γκτον στις 6 Απρι­λίου κα­τά της Δα­μα­σκού υ­πε­ρέ­βη τα ε­σκαμ­μέ­να και προ­ει­δο­ποίη­σαν ό­τι δεν πρό­κει­ται να μεί­νουν α­δρα­νείς. Μά­λι­στα, χα­ρα­κτή­ρι­σαν ως πα­ρά­νο­μη την α­με­ρι­κα­νι­κή στρα­τιω­τι­κή πα­ρου­σία στην Βό­ρεια Συ­ρία, πράγ­μα που ση­μαί­νει ό­τι τα α­με­ρι­κα­νι­κά στρα­τεύ­μα­τα μπο­ρεί να α­πο­τε­λέ­σουν «νό­μι­μο στό­χο» για τις ι­ρα­νι­κές και ρω­σι­κές δυ­νά­μεις. Επί­σης, τό­νι­σαν ό­τι θα πρέ­πει να διε­ξαχ­θεί α­νε­ξάρ­τη­τη έ­ρευ­να σχε­τι­κά με την ε­πί­θε­ση στην Χαν Σεϊχούν.

Ορα­τός ο κίν­δυ­νος γε­νι­κευ­μέ­νης σύρ­ρα­ξης

Τι μέλ­λει γε­νέ­σθαι; Εί­ναι πο­λύ νω­ρίς για να μπο­ρεί κά­ποιος να α­πα­ντή­σει με—σχε­τι­κή έ­στω— βε­βαιό­τη­τα, μιας και οι προ­θέ­σεις και τα σχέ­δια του Ντό­ναλ­ντ Τρα­μπ πα­ρα­μέ­νουν α­σα­φή. Έτσι, α­πό την μία πλευ­ρά, με­τά το βομ­βαρ­δι­σμό του συ­ρια­κού ε­δά­φους, δή­λω­σε σε συ­νέ­ντευ­ξη του ό­τι οι Η­ΠΑ δεν προ­τί­θε­νται να ει­σβά­λουν στη Συ­ρία και ό­τι πρω­ταρ­χι­κός στό­χος της Ουά­σι­γκτον πα­ρα­μέ­νει η μά­χη κα­τά της τρο­μο­κρα­τίας, ε­νώ δι­καιο­λό­γη­σε τον βομ­βαρ­δι­σμό λέ­γο­ντας πως η τι­μω­ρία σε έ­να τό­σο φρι­κτό έ­γκλη­μα, ό­πως η χρή­ση χη­μι­κών ό­πλων, έ­πρε­πε να εί­ναι σκλη­ρή και ή­ταν σκλη­ρή. Από την άλ­λη πλευ­ρά ε­πε­τέ­θη και πά­λι κα­τά της Ομο­σπον­δίας της Ρω­σίας και μά­λι­στα κα­τά τη διάρ­κεια της ε­πί­σκε­ψης του Αμε­ρι­κα­νού Υπ. Εξ., Ρέξ Τί­λερ­σον στη Μό­σχα, η ο­ποία έ­γι­νε με στό­χο την α­να­θέρ­μαν­ση των σχέ­σεων των δύο χω­ρών. Την ί­δια ώ­ρα, έ­δω­σε το πρά­σι­νο φως για την έ­ντα­ξη του Μαυ­ρο­βου­νίου στο ΝΑ­ΤΟ, πράγ­μα που η Μό­σχα α­ντι­λαμ­βά­νε­ται ως ε­πι­θε­τι­κή κί­νη­ση ε­να­ντίον της.
Όπως προ­κύ­πτει, πρό­κει­ται για μια πο­λι­τι­κή που φαί­νε­ται να στε­ρεί­ται συ­νο­χής, να έ­χει αό­ρι­στους στό­χους, ό­πως το «να ξα­να­γί­νει η Αμε­ρι­κή με­γά­λη», να μην α­ντι­λαμ­βά­νε­ται τους κιν­δύ­νους και τα προ­βλή­μα­τα που δη­μιουρ­γεί, αλ­λά και να διέ­πε­ται α­πό α­στάθ­μη­τους πα­ρά­γο­ντες, ό­πως εί­ναι τα χα­ρα­κτη­ρο­λο­γι­κά στοι­χεία προ­σω­πι­κό­τη­τας του προέ­δρου. Εάν ο Αμε­ρι­κα­νός πρό­ε­δρος συ­νε­χί­σει να α­σκεί την ε­ξω­τε­ρι­κή του πο­λι­τι­κή με τον ί­διο τρό­πο, τό­τε οι κίν­δυ­νοι για γε­νι­κευ­μέ­νη σύρ­ρα­ξη στην Μέ­ση Ανα­το­λή —και ό­χι μό­νο— εί­ναι ο­ρα­τοί.
Ας ελ­πί­σου­με, ό­μως, ό­τι ο νέ­ος έ­νοι­κος του Λευ­κού οί­κου θα ε­ξοι­κειω­θεί σύ­ντο­μα με τη διε­θνή πο­λι­τι­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα και τους κα­νό­νες που διέ­πουν τις σύγ­χρο­νες διε­θνείς σχέ­σεις και ό­τι δεν θα με­τα­τρα­πεί σε μα­θη­τευό­με­νο μά­γο. Αν μη τι άλ­λο, για την υ­πε­ρά­σπι­ση των ί­διων των α­με­ρι­κα­νι­κών συμ­φε­ρό­ντων.