Του Θωμά Τσαλαπάτη«Κάτι το οποίο προκαλεί ανατριχίλα: ένα βίντεο που έχει κυκλοφορήσει από το καθεστώς της Βόρειας Κορέας με πρωταγωνιστή ένα μικρό παιδί είναι χαρακτηριστικό του μίσους που τρέφει ο Κιμ Γιονγκ Ουν προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ένα τόσο γλυκό παιδί που απαγγέλλει λόγια μίσους είναι ανατριχιαστικό που τα λέει.» Με τα λόγια αυτά ο ογκόλιθος της δημοσιογραφίας Νίκος Ευαγγελάτος προλόγισε λουσμένος σε έκπληξη και απόγνωση ένα βίντεο στην τηλεοπτική του εκπομπή στο κανάλι «Ε». Η εισαγωγή θυμίζει μια από τις χιλιάδες παρλάτες του γνωστού δημοσιογράφου: συναισθηματική εμπλοκή μέσω της έκπληξης που νοιώθει για όσα θα δούμε, ελαφρύς ηθικισμός και εξυπνακίστικο υπομειδίαμα. Τίποτα το καινούριο. Το εντυπωσιακό, όμως, ήταν πως το απόσπασμα που έδειξε στη συνέχεια δεν ήταν πραγματικό, αλλά απόσπασμα από την αμερικάνικη κωμωδία του 2014 «The Interview». Θα μπορούσε ίσως κάποιος να υποψιαστεί πως κάτι δεν πάει καλά ακόμα και από το περιεχόμενο του βίντεο. Το κοριτσάκι στο οποίο αναφέρεται ο Νίκος Ευαγγελάτος τραγουδά ανάμεσα στα άλλα: «Μακάρι οι ΗΠΑ να εκραγούν σε μια μπάλα πύρινης κόλασης(...)/ είναι αλαζόνες και χοντροί, είναι ηλίθιοι και χοντροί/ μακάρι να πνιγούν στο ίδιο τους το αίμα και τα περιττώματα/ Να πεθάνεις Αμερική/ Να πεθάνεις! Σε παρακαλώ γιατί δεν πεθαίνεις;/ θα γέμιζες την μικρή μου καρδιά με χαρά./ Όλες οι γυναίκες σας να βιαστούν από τέρατα της ζούγκλας/ ενώ τα παιδιά σας θα αναγκάζονται να παρακολουθούν». Το κωμικό εφέ είναι εμφανές. Η γλυκιά όψη του κοριτσιού και η χαρωπή παιδική φωνή έρχονται σε πλήρη αντίθεση με το υπερβολικό και το μακάβριο των στίχων με αποτέλεσμα αυτό που δημιουργείται να είναι ένα άμεσο γέλιο. Δεν είναι κάτι σύνθετο ή εκλεπτυσμένο, είναι ένα συνειδητά χοντροκομμένο εφέ που επιτυγχάνει με ευκολία το στόχο του. Ο παρουσιαστής όμως δεν μάσησε, προέβαλε ως πραγματικό το απόσπασμα, σχολιάζοντας αφού αυτό τελείωσε: «Τόσο μίσος, πραγματικά».
Σχετικά με τη δημοσιογραφίαΤο να μην μπορείς να αντιληφθείς τη διαφορά —όχι της μυθοπλασίας από την πραγματικότητα— αλλά της χοντροκομμένης μπαλαφάρας από το ντοκουμέντο σε καθιστούν ακατάλληλο όχι για τη δημοσιογραφία, αλλά για τη στοιχειώδη κοινωνικοποίηση. Περιμένουμε το επόμενο πόνημα του Νίκου Ευαγγελάτου, που αν είναι αστυνομικό ρεπορτάζ μπορεί να δανειστεί σκηνές από το «Ο κατάσκοπος που με κουτούπωσε» ή αν είναι πολεμική ανταπόκριση από το «Στραβοί πιλότοι στα F-16». Και μέχρι να αποφασίσουμε αν ο Νίκος Ευαγγελάτος είναι όντως τόσο πουλιτζερικός δημοσιογράφος, ώστε να μπορεί να κάνει ένα τέτοιο λάθος ή αν υποτιμά σε τέτοιο βαθμό το κοινό του, ώστε να νοιώθει ασφάλεια πως κανείς δεν θα καταλάβει τη διαφορά μιας είδησης από ένα κωμικό ρέψιμο θα μπορούσαμε να διατυπώσουμε κάποιες σκέψεις σε σχέση με τη δημοσιογραφία. Τη δημοσιογραφία που εδώ και τόσο καιρό εκπροσωπεί και ενσαρκώνει ο συγκεκριμένος δημοσιογράφος και τόσοι άλλοι τηλεοπτικά και έντυπα όμοιοι.
Μοιάζει σαν τα προηγούμενα χρόνια η συνειδητή παραμόρφωση της είδησης να ήταν τόσο έντονη με αποτέλεσμα τελικά οι παραμορφωτές να μην μπορούν (ή να μην θέλουν, ελάχιστη διαφορά έχει) να αντιληφθούν την κωμική παραμόρφωση ενός συγκεκριμένου βίντεο. Σαν η πληροφορία να είναι κάτι τόσο ρευστό που ακόμη και στην τελείως εξαχνωμένη μορφή της, να τους θυμίζει είδηση. Μικρή σημασία έχει. Τα συστατικά είναι εδώ: παιδιά, σκληρότητα, μίσος, και το μείγμα είναι έτοιμο προς πώληση.
Αντιπαράδειγμα, οι παραμορφωτέςΕίναι επίσης αρκετά ενδιαφέρον πως το συγκεκριμένο γεγονός έχει στον πυρήνα του τη Βόρεια Κορέα, μια χώρα που στην τρέχουσα ρητορική διάφοροι Ευαγγελάτοι παρουσιάζουν ως παράδειγμα ανελευθερίας του λόγου, λογοκρισίας και παραμόρφωσης της είδησης. Ως αντιπαράδειγμα —το οποίο ποτέ δεν παρατίθεται, αλλά πάντοτε υπονοείται— υπάρχουν οι ίδιοι οι παραμορφωτές. Πλήρεις δημοκρατικών αξιών στο όνομα της ελευθερίας του λόγου μπορούν να παραμορφώνουν την είδηση με βάση τα δικά τους μέτρα. Στην εποχή των «fake news» και της μετα-αλήθειας, η λογοκρισία και η ανελευθερία της Bόρειας Κορέας είναι απαραίτητες, ώστε οι ειδήσεις να συνεχίσουν να παραμορφώνονται, τα ψεύδη να παρουσιάζονται ως γεγονότα και οι Ευαγγελάτοι αυτού του κόσμου να κάνουν τα ρεπορτάζ τους.
Και αν βέβαια έχουμε αντιρρήσεις, αν θεωρούμε πως η δημοσιογραφία πρέπει να είναι εντελώς ελεύθερη, αλλά να υπάρχουν ταυτόχρονα και κανόνες δεοντολογίας, αν στη χειρότερη περίπτωση τολμήσουμε να ασκήσουμε κριτική, η απάντηση από τη μεριά των παραμορφωτών δεν μπορεί να είναι άλλη από το: «Αν δεν σας αρέσει κύριοι, να πάτε στη Βόρεια Κορέα».
http://tsalapatis.blogspot.gr/