Του Γιώργου Μπουγελέκα*Ο τύπος της κομματικής οργάνωσης, που είναι ο προσφορότερος στις συνθήκες της κάθε περιόδου, είναι ένα ανοικτό ζήτημα σε όλη την ιστορική διαδρομή των κομμάτων που στοχεύουν στο σοσιαλιστικό μετασχηματισμό.
Αυτό ισχύει διότι, σε κάθε φάση του καπιταλισμού αντιστοιχεί και ένα ανάλογο οργανωτικό μοντέλο.
Σύμφωνα με τη λενινιστική αντίληψη, το κόμμα είναι ο παράγοντας που θα αποτρέψει τον κίνδυνο υποταγής στην αστική επιρροή της αυθόρμητης ικανότητας της εργατικής τάξης να οργανώνεται σε αγωνιστικές ενώσεις απέναντι στους εργοδότες και στην όποια αστική κυβέρνηση.
Η γενικευμένη εφαρμογή του νεοφιλελεύθερου μοντέλου της λιτότητας στην Ευρώπη και η άνοδος της επιρροής των ακροδεξιών, ρατσιστικών, ξενοφοβικών κομμάτων στις χώρες της ΕΕ κάνουν πιο έντονα τα φαινόμενα της περιθωριοποίησης και της φτώχειας. Με δεδομένη, επομένως, την αξία όλων των παραγόντων της αριστερής μας κληρονομιάς, είναι ανάγκη να συνυπολογίσουμε τους νέους κοινωνικούς και οικονομικούς παράγοντες στη διαμόρφωση μιας σύγχρονης και αποτελεσματικής οργανωτικής δομής.
Κληρονομιά και γνώσηΗ εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ μεταξύ του ιδρυτικού και του 2ου συνεδρίου του αποτελεί μια σημαντική κληρονομιά και γνώση, την οποία θα πρέπει να αξιοποιούμε και να μελετούμε διαρκώς. Το άνοιγμα του κόμματος στην κοινωνία, και ιδιαιτέρως στα κινήματα εκείνης της περιόδου, μπορούν να μας δίνουν γόνιμους προβληματισμούς και ιδέες για τη συνέχεια της κομματικής μας πορείας.
Θα πρέπει σε αυτό το σημείο να προσθέσουμε και μία ακόμη δυσκολία της εποχής. Σήμερα δεν έχουμε μαζικά κινήματα, αυτόνομα που προωθούν κοινωνικά αιτήματα. Τα κινήματα δεν έχουν βρει τον τρόπο να ασκήσουν πολιτική με τον ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση. Αυτό που παρατηρούμε σήμερα είναι ξεκομμένες από την κοινωνία διαδικασίες, με μόνο στόχο την ανατροπή της κυβέρνησης. Τα κινήματα πρέπει να βρουν ξανά τον τρόπο παρέμβασης τους προς όφελος της κοινωνίας.
Σε γενικές γραμμές το οργανωτικό μοντέλο μιας αριστερής οργάνωσης θα πρέπει να περιλαμβάνει την απεμπλοκή από την αντίληψη της μονολιθικότητας, την υιοθέτηση μορφών άμεσης δημοκρατίας με αιρετούς και τακτικά εναλλασσόμενους αντιπροσώπους, την παγιωμένη αναγνώριση των τάσεων, τη δημοσιοποίηση των απόψεων της μειοψηφίας, την πληροφόρηση και τη θεωρητική κατάρτιση των μελών σε όλα τα επίπεδα.
Το κόμμα υπήρχε πριν την ανάληψη της κυβερνητικής ευθύνης από την Αριστερά και θα υπάρχει και στο μέλλον. Κατά συνέπεια, δεν πρέπει να έχει στραμμένο το βλέμμα αποκλειστικά προς την κυβέρνηση, αλλά κυρίως προς το κοινωνικό σώμα. Οφείλει να οργανώσει την κοινωνική συμμαχία μαζί του. Απαιτείται στροφή προς την κοινωνία, με στρατηγική συγκρότησης κοινωνικών μετώπων και ανάδειξη στελεχών μέσα από τα σπλάχνα της. Και τότε η επίδραση προς την κυβέρνηση θα είναι πολύ πιο σημαντική. Γιατί έτσι δεν θα είναι ένα εξάρτημα του κράτους, αλλά κόμμα όλης της κοινωνία. Είναι, επομένως, μεγάλο πολιτικό και στρατηγικό λάθος η μετατόπιση του κέντρου βάρους του κόμματος από την κοινωνία προς την κυβέρνηση.
Προβλήματα και οργανωτικές προοπτικέςΣτο προοίμιο τού, προ τριετίας, ψηφισμένου καταστατικού αναφέρεται ότι: «Ο Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ) είναι ένα ενιαίο, μαζικό, δημοκρατικό, πολυτασικό κόμμα της σύγχρονης Αριστεράς. Φιλοδοξεί να εκφράσει πολιτικά τον κόσμο της εργασίας, των αυτοαπασχολούμενων, της αγροτιάς, της νεολαίας, της προοδευτικής διανόησης και καλλιτεχνικής δημιουργίας, όλων εκείνων που υφίστανται την εκμετάλλευση και την καταπίεση. Αγωνίζεται με όλες τις δυνάμεις του για τη δημοκρατία, την εθνική ανεξαρτησία, τη λαϊκή κυριαρχία, την κοινωνική προκοπή και απελευθέρωση, για το σοσιαλισμό… .».
Με αυτή τη θέση ο ΣΥΡΙΖΑ δίνει ένα σαφές και περιεκτικό στίγμα της πολιτικής του διαμόρφωσης.
Επιπλέον, υπάρχουν άρθρα του καταστατικού που αναφέρονται στη μέριμνα για «…τη συστηματική θεωρητική μόρφωση των μελών…», στη διασφάλιση της «…ισότιμης συμμετοχής στις αποφάσεις, στον έλεγχο και στη δράση του κόμματος», στην υποχρέωση του κάθε μέλους «…να συμμετέχει στα κινήματα αντίστασης, στις συνδικαλιστικές ή κοινωνικές οργανώσεις στο χώρο ευθύνης του», στην απώλεια της ιδιότητας του μέλους, όταν αυτό «…συμμετέχει σε συνδικαλιστικούς φορείς που αντιστρατεύονται τις αρχές του ΣΥΡΙΖΑ ή στηρίζει ενεργά ή συμμετέχει σε άλλο ψηφοδέλτιο από αυτό που έχει αποφασίσει το κόμμα στις αυτοδιοικητικές εκλογές», στο γεγονός ότι «υπάρχουν θέματα για τα οποία, παρ’ όλη τη δυνατότητα απόφασης από την ΚΕ ή την πολιτική διεύθυνση του κόμματος, είναι απαραίτητη μια ευρύτερη διαβούλευση και στάθμιση της άποψης των μελών του κόμματος» και τα οποία -όπως ίσως και άλλα- διαφαίνεται από την κομματική εμπειρία ότι δεν τηρούνται ή τηρούνται πλημμελώς στην κομματική μας ζωή.
Ας σταθούμε, λοιπόν, σε αυτό το σημείο. Η ευλαβική τήρηση των παραπάνω καταστατικών μας αρχών δίνει αρχικά μια αίσθηση ασφάλειας στο μέλος του κόμματος και έναν αέρα αποτελεσματικής συμμετοχής στις κομματικές διαδικασίες.
Ζητήματα κομματικής καθημερινότηταςΣήμερα, δύο χρόνια μετά την ανάληψη της κυβερνητικής ευθύνης από τον ΣΥΡΙΖΑ, στο κόμμα μας, εκτός από τα προβλήματα οργανωτικής στρατηγικής, αντιμετωπίζουμε και προβλήματα κομματικής καθημερινότητας, όχι λιγότερο σημαντικά από τα πρώτα, τα οποία πρέπει να εντοπίσουμε και να αντιμετωπίσουμε. Ενδεικτικά θα μπορούσαν να αναφερθούν τα παρακάτω:
Η εξαιρετικά χαμηλή συμμετοχή των κομματικών μελών στις κομματικές διαδικασίες και μία ταυτόχρονη μια αίσθηση ματαίωσης αυτής της συμμετοχής στις συνελεύσεις, λόγω της διάχυτης αντίληψης ότι οι απόψεις και οι προτάσεις που κατατίθενται από τους συντρόφους και τις συντρόφισσες δεν φθάνουν ποτέ στην Κ.Ε. και στην Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ.
Τα τμήματα πρέπει να γίνουν η φωνή του κόμματος και της κοινωνίας προς την Κεντρική Επιτροπή και την κυβέρνηση, με ανοικτή στο κόμμα και στην κοινωνία λειτουργία, καθώς και με την αναγκαία επαναθεμελίωση των σχέσεων τους με το αντίστοιχο υπουργείο και τις αντίστοιχες ΕΠΕΚΕ στη βάση μιας μόνιμης και σταθερής αλληλεπίδρασης και ενημέρωσης.
Αξίζει να επανεξεταστεί και να αξιολογηθεί η μέθοδος λήψης υπουργικών αποφάσεων. Και επιβάλλεται να γίνει, διότι ο τρόπος που σε ορισμένες περιπτώσεις αυτές λαμβάνονται συμβάλλει στην απαξίωση όλων εκείνων των θέσεων που συνδιαμορφώσαμε με μεγάλο κόπο και προσπάθεια τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτά γράφονται έχοντας συνυπολογίσει πλήρως τους περιορισμούς που έχουμε ως προς τη δυνατότητα εφαρμογής των θέσεων μας στις σημερινές συνθήκες των μνημονίων.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η ηλεκτρονική αλληλογραφία είναι ένα σοβαρό και πολύ εξυπηρετικό μέσον για την επικοινωνία μεταξύ μας, θα πρέπει να γίνει σαφές ότι σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να συνεχιστεί η αντικατάσταση της ανθρώπινης επαφής του μέλους του κόμματος με το τοπικό κομματικό στέλεχος του συντονιστικού της Ο.Μ. με ένα e-mail η και ένα sms. Την ίδια στιγμή είναι ανάγκη να επεξεργαστούμε σχέδιο υποδοχής νέων μελών.
Κρατώντας σταθερά ανοικτό το δίαυλο επικοινωνίας των Ο.Μ. και των Ν.Ε. με την κοινωνία, είναι αναγκαία η διαμόρφωση ενός τοπικού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο θα διαμορφώσουν τα μέλη μας και στη συνέχεια θα προβάλλουν στις τοπικές κοινωνίες, συμβάλλοντας έτσι στην αντίστοιχη ανάπτυξη σχετικών κινημάτων.
Εν τέλει, η όσο το δυνατόν συντομότερη σύγκλιση του καταστατικού μας συνεδρίου, θα αναβαθμίσει το υπάρχον καταστατικό κείμενο και η συζήτηση που θα προηγηθεί θα συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση του κλίματος στις Ο.Μ. και στις Ν.Ε.
*Ο Γιώργος Μπουγελέκας είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ.