Κοινά αποδεκτή φόρμουλα για το ελληνικό χρέος
Τη συνέντευξη πήρεο Παύλος ΚλαυδιανόςΤι μπορεί να προβλέψει κανείς για το αυριανό Euroworking Group; Θα μπορέσει να προετοιμάσει επαρκώς το Eurogroup της 22ας Μαΐου;Αυτό που μπορούμε να πούμε με σχετική βεβαιότητα είναι ότι, μετά τις συζητήσεις που έγιναν στο Μπάρι μεταξύ των αξιωματούχων των G7, έχει ξεκαθαριστεί σε μεγάλο βαθμό το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθούν τεχνικά οι αρμόδιες υπηρεσίες της ESM και του EWG, προκειμένου να επιταχυνθεί η διαδικασία διαμόρφωσης της κοινά αποδεκτής φόρμουλας για το ελληνικό χρέος. Αύριο, λοιπόν, θα ξέρουν με τι μπορεί να προχωρήσουν και τι πρέπει να αφήσουν στην άκρη.
Υπάρχει και τίποτε υπόλοιπο για τη τεχνική συμφωνία, για τα προαπαιτούμενα;Όχι. Η συμφωνία, όμως, καθώς τώρα μεταφράζεται στη νομική γλώσσα, συναντά εξαιρετικές δυσκολίες. Πάντα, όμως, τεχνικές.
Πλεόνασμα 3,5% ως το 2021Ως προς το χρέος τι ξεκαθάρισε στο Μπάρι;Ακριβώς δεν γνωρίζουμε. Σύμφωνα, όμως, με τις πληροφορίες μετά τη συνάντηση της Παρασκευής προέκυψαν τα εξής. Ο κ. Σόϊμπλε επανέλαβε το μόνιμο μοτίβο του, ότι η συμφωνία του Μαΐου 2016 πρέπει να καλύπτει και το ΔΝΤ, δεδομένου ότι τότε ο κ. Τόμσεν ήταν παρών και δεν έφερε αντιρρήσεις. Η κ. Λαγκάρντ, βεβαίως, επανέφερε τις απαιτήσεις του ΔΝΤ για συγκεκριμένες ρυθμίσεις. Τι σημαίνει αυτό; Ότι πρέπει να έχει ξεκαθαριστεί το πεδίο συμφωνίας, τουλάχιστον στις γενικές του γραμμές, και ως προ το περιεχόμενό του.
Ποια είναι, λοιπόν, τα στοιχεία του;Το πρώτο είναι ότι έχει ξεκαθαριστεί ότι υπάρχει συμφωνία για πρωτογενή πλεονάσματα ύψους 3,5% του ΑΕΠ σε ένα ορίζοντα το πολύ 4-5 ετών. Αυτό, μάλλον, θα ξεκαθαριστεί τις επόμενες μέρες, ως τις 22 Μαΐου. Περιλαμβάνει, δηλαδή, η συζήτηση και το 2022, όμως, το πολιτικό κλίμα συμφωνίας της συνάντησης στο Μπάρι κάνει όλους να πιστεύουν ότι είναι ένα πρόσχημα ότι μένει ανοιχτό το 2022. Πρέπει να έχει κλείσει στο 2021, δεδομένου ότι με το τέλος του προγράμματος, τον Αύγουστο του 2018, και οι δυο πλευρές, δηλαδή ΔΝΤ και Βερολίνο, εφόσον δεν έχει αλλάξει κάτι θα επανεξετάσουν την πορεία των πρωτογενών πλεονασμάτων. Δηλαδή, μπορεί να κριθεί ότι δεν είναι αναγκαίο το 2022, ανάλογα και με την πορεία της οικονομίας.
Υπήρχε όμως προσδοκία ότι μπορεί να μην συμπεριλαμβάνεται ούτε το 2021 στο 3,5% του ΑΕΠ;
Αυτό ισχύει και τώρα, έχει απλώς αφεθεί να διαπιστωθεί η ανάγκη του στο τέλος του προγράμματος. Το δεύτερο στοιχείο που έχει ξεκαθαριστεί, πάντα σύμφωνα με τις διαρροές, είναι ότι το όριο που έχει δεχθεί το Βερολίνο όσον αφορά το ύψος των δαπανών εξυπηρέτησης του χρέους μέχρι το 2030 είναι έως το 15% του ΑΕΠ. Από εκεί και πέρα για κάποια χρόνια, που δεν έχουν προσδιοριστεί, θα είναι έως το 20% του ΑΕΠ. Γι’ αυτά τα δύο θέματα το ESM διαμορφώνει σειρά προτάσεων οι οποίες έχουν ένα σημείο κλειδί: για να εξυπηρετηθούν αυτοί οι στόχοι θα χρησιμοποιηθούν τα αδιάθετα κεφάλαια από το δάνειο προς την Ελλάδα και τα κέρδη των κεντρικών τραπεζών από την αγορά ελληνικών ομολόγων.
Εξυπηρέτηση χρέους στο 15% του ΑΕΠΘα αγοραστεί χρέος του ΔΝΤ ή και κρατών που δάνεισαν την Ελλάδα;Δύο ακόμη σημεία πρέπει να διευθετηθούν. Το ένα είναι η εξόφληση των υψηλότοκα δάνεια του ΔΝΤ, τα οποία θα μπορούσε σε μεγάλο βαθμό να αγοράσει μέσω των χρημάτων που ήδη αναφέραμε, ώστε να μειωθεί το κόστος εξυπηρέτησης. Το άλλο είναι τα διακρατικά δάνεια του πρώτου μνημονίου, κάπου 52 δισ., και ένα μέρος του υπολογίζεται να αντικατασταθεί με δάνεια από το ESM. Για να δώσει, όμως, το ΔΝΤ «πιστοποιητικό βιωσιμότητας», έστω προσωρινά, για να φανεί πως διαμορφώνεται το αποτέλεσμα του προγράμματος τον Αύγουστο του 2018, τα χρήματα από τους δύο λογαριασμούς θα μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν, ή να δεσμευθούν ως εγγύηση, για την εξόφληση των δανείων του ΔΝΤ. Αυτό είναι ένας τρόπος διασφάλισής του.
Να θυμίσουμε λίγο για τους αναγνώστες μας τη σημασία του 15% του ΑΕΠ, ως ανώτατου ορίου δαπανών εξυπηρέτησης του χρέους; Θα το «αντέξουν» πολιτικά οι Γερμανοί;Δεν είναι πρόβλημα γι’ αυτούς στο βαθμό που δεν θίγει τα διακρατικά δάνεια και δεν επιβαρύνει τις χώρες. Γίνεται αυτό, είναι εφικτό με βάση τις προτάσεις που διαμορφώνονται. Να μετακινηθεί δηλαδή, το παραπάνω από το 15% του ΑΕΠ που θα προκύπτει σε χρόνο απώτερο, έτσι, ώστε, τώρα, η δαπάνη να περιορίζεται κάτω από το 15%. Είναι, θυμίζουμε, η συνολική δαπάνη εξυπηρέτησης του χρέους, δηλαδή τόκοι και χρεολύσια και για τα έντοκα. Ένα τέτοιο ποσοστό, 15%, είναι αρκετά διαχειρίσιμο με δεδομένο ότι αυτή τη στιγμή αρκετές άλλες το ξεπερνούν. Να πούμε, δε, ότι στο πρόβλημα του χρέους δεν είναι τόσο η εξυπηρέτηση όσο οι όροι, οι πολιτικοί και οικονομικοί που το συνοδεύουν, δηλαδή το μνημόνιο.
Όροι τουλάχιστον μέχρι το 2020Να έρθουμε, λοιπόν, στους όρους. Τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους, στο μέλλον, θα συνοδεύονται από όρους;Ασφαλώς, υπάρχει αυτή η πλευρά τουλάχιστον ως το 2020. Και για μετά, όσο θα είναι το ΔΝΤ στο πρόγραμμα, αν και νομίζω ότι μετά τις γερμανικές εκλογές θα φύγει. Μετά είναι η πρόθεση του Σόιμπλε να μετατραπεί το ESM σε ένα ευρωπαϊκό ΔΝΤ, επομένως θα εφαρμόζει και την «τεχνογνωσία του». Δηλαδή, κάθε έξι μήνες θα γίνεται αξιολόγηση στις χώρες που έχουν δάνεια, για να κριθεί αν πληρούνται οι όροι των δανείων κ.τ.λ.
Τα spreads πέσανε πάρα πολύ, που σημαίνει ότι προεξοφλούνται θετικές εξελίξεις, πέρα από τάσεις κερδοσκοπίας που πάντα υπάρχουν.Ναι είναι πολύ έντονη η πτώση. Να επισημάνουμε ότι τα spreads έχουν πέσει κάτω ακόμη και από το επίπεδο που ήταν την περίοδο του περιβόητου success story του Σαμαρά, κάτω και από την προ μνημονίου περίοδο το 2010. Αυτό οφείλεται στην πρόβλεψη ότι μέσα στον Ιούλιο, αν επιβεβαιωθούν όσα είπαμε για το χρέος, εικάζεται ότι μια από τις εκδόσεις του 2014 είναι πολύ πιθανόν να καλυφθεί από το ελληνικό δημόσιο, περίπου 1,5-2 δισ., με έκδοση πενταετούς ομολόγου.
Ενδεχομένως διαμορφώνεται μια αίσθηση βεβαιότηταςΠοια η άποψή σου για την πορεία της οικονομίας;Η οικονομία έχει πέσει τόσο χαμηλά που μόνο να αναπηδήσει μπορεί. Λοιπόν, αν υποθέσουμε ότι κλείνει αυτή η διαδικασία θα ακολουθήσουν τα εξής. Το ένα είναι η δόση των 7 δισ. που το πιο σημαντικό μέρος της πάει στην εξυπηρέτηση δανειακών υποχρεώσεων. Αυτό σημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος του πρωτογενούς πλεονάσματος που έχει συσσωρευτεί, 4,2% του ΑΕΠ το 2016, θα μπορεί να διατεθεί, τουλάχιστον αυτή είναι η πρόθεση του υπουργείου Οικονομικών, στις ληξιπρόθεσμες οφειλές του δημοσίου. Αν αυτό γίνει τους επόμενους μήνες, μαζί με τις εισροές από τον τουρισμό, ο οποίος έχει κυριολεκτικά εκτοξευθεί, είναι προφανές ότι θα δημιουργηθεί μια αίσθηση μεγαλύτερης ρευστότητας, αυξημένη ζήτηση κ.τ.λ. Εάν αυτό δεν ανατραπεί από καμία άλλη εξέλιξη θα δημιουργήσει μια αίσθηση ότι κάπως ομαλοποιείται η κατάσταση, πάντα βέβαια σε χαμηλά επίπεδα. Ότι θα απομακρυνθεί το αίσθημα της αβεβαιότητας. Αυτό δημιουργεί, αν δε διαταραχθεί, είναι προφανές, και ένα πολιτικό περιθώριο μέχρι, τουλάχιστον, το φθινόπωρο του 2018. Από τη μια μεριά αυτή η οικονομική ανάσα και από την άλλη ο πολιτικός ορίζοντας ενδεχομένως διαμορφώνουν μια αίσθηση βεβαιότητας.
•