Με την κατάθεση του νομοσχεδίου με το αγκαθερό περιεχόμενο της συμφωνίας που κλείνει τη δεύτερη αξιολόγηση, με φανερά τα σημάδια του επώδυνου συμβιβασμού που υποχρεώθηκε να δεχθεί η κυβέρνηση, κλείνει μια δύσκολη περίοδος και ανοίγει μια άλλη, η οποία επίσης αν και λιγότερο, δεν θα στερείται εμποδίων. Η κυβέρνηση, εκβιασμένη, υποχρεώθηκε να κάνει υποχωρήσεις σε δύο σημεία που σίγουρα δημιουργούν πληγές στα πιο αδύναμα κοινωνικά στρώματα, που είναι και οι σταθερότεροι σύμμαχοι της. Διότι τόσο οι περικοπές των συντάξεων όσο και η μείωση του αφορολόγητου πλήττουν ακριβώς αυτά τα στρώματα.
Είναι προφανές ότι επιδιώχθηκε ένα πολιτικό πλήγμα στην κυβέρνηση που έχει κορμό την Αριστερά, και είναι αυτό ένα σημείο του πολέμου που διεξάγεται και θα συνεχισθεί. Η απόσπαση των αντίμετρων υπήρξε μια επιτυχία της ελληνικής πλευράς, η οποία, ωστόσο, αν και σημαντική, δεν μπορεί να εξαλείψει τις κοινωνικές πληγές, ενώ αφήνει μεγάλο περιθώριο στους αντιπάλους της κυβέρνησης να κάνουν την πολιτική τους προπαγάνδα, η οποία έχει βάση για να στηριχθεί.
Αυτή, λοιπόν, είναι η κατάσταση που βρισκόμαστε και πρέπει να δούμε με καθαρή ματιά όσα συμβαίνουν για να οργανώσουμε τη δική μας παρέμβαση μετά την ολοκλήρωση των συμφωνιών για τα προαπαιτούμενα, μέτρα και αντίμετρα, τις ρυθμίσεις για το χρέος που ακόμη δεν γνωρίζουμε το ακριβές περιεχόμενό. Το κρίσιμο ερώτημα, λοιπόν, είναι μετά τη συμφωνία, τι; Αυτό το ερώτημα συμπυκνώνει την αγωνία ενός ολόκληρου κόσμου, που ελπίζει ,που εμπεριέχει ακόμη και τον θυμό του απέναντι στην κυβέρνηση, την έντονη κριτική του ή και την απογοήτευσή του.
Βαθμοί ελευθερίαςΣημειώσαμε προηγουμένως ότι και η μετά την συμφωνία περίοδος δεν θα είναι απερίσπαστη όπως και αυτή μετά τη λήξη του μνημονίου. Ωστόσο, δεν πρέπει να παραβλέψουμε, ότι έστω και με πισωγυρίσματα, κατακτάται σιγά σιγά χώρος. Η πορεία της οικονομίας, εφόσον δεν προκύψουν έκτακτες καταστάσεις, έχει δείξει ότι μπορεί να διαμορφώσει ένα κλίμα θετικό, να αποκτήσει μια δυναμική που θα δώσει ανάσα. Μια συμφωνία για το χρέος που θα απομακρύνει μεγάλο μέρος της αβεβαιότητας είναι επίσης ένας παράγοντας που θα προστεθεί στην ενυπάρχουσα δυναμική. Όλα αυτά, μακριά από τη λογική ενός νέου success story, είναι ωστόσο ένα έδαφος πάνω στο οποίο μπορούμε να στηριχθεί κανείς για να ασκήσει ένα μέρος της πολιτικής μας, να γιάνει κοινωνικές πληγές. Είναι έστω μικροί, αλλά πάντως είναι, βαθμοί ελευθερίας στο καθεστώς επιτροπείας που θα συνεχίσει να υπάρχει.
Αυτές είναι οι δυνατότητες και οι δυσκολίες την επαύριο μιας δύσκολης και επώδυνης ψηφοφορίας στη Βουλή, που είναι ταυτόχρονα και μια αφετηρία για έναν νέο προγραμματισμό, για μια συγκροτημένη προσπάθεια επαναπροσέγγισης των κοινωνιών στρωμάτων που παρακολουθούν απογοητευμένα τις εξελίξεις και τη δική μας αδυναμία να τα προστατέψουμε με το έργο μας. Πώς λοιπόν προχωράμε;
Τρία σημεία απολογισμούΗ κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ πρέπει γρήγορα να διοργανώσει τη συζήτηση για τον απολογισμό μας ως τώρα, όχι για να διεκτραγωδήσουμε καταστάσεις που μας πλήγωσαν, αλλά για να εντοπίσουμε λάθη και παραλείψεις, ιδιαίτερα από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου ως τώρα. Η συζήτηση είναι μεγάλη, αλλά, κατά την άποψή μου, χρειάζεται δύο τρία σημεία να εντοπισθούν. Το ένα είναι η αβάσταχτη αυτάρκεια που νιώθει η κυβέρνηση έναντι του κόμματος, όταν όλοι γνωρίζουμε την αναποτελεσματικότητά της. Το δεύτερο είναι η μετατροπή του κόμματος σε συζητητή των πεπραγμένων της κυβέρνησης, της κυβερνητικής πολιτικής. Το κόμμα δεν διευρύνει το πεδίο δράσης της κυβέρνησης, δεν φέρνει τον κοινωνικό παλμό, δεν ασκεί την κριτική του όπου χρειάζεται στο κυβερνητικό έργο. Το τρίτο είναι ο ερασιτεχνισμός των κυβερνητικών αξιωματούχων, η έλλειψη μελέτης, προετοιμασίας και διαβουλεύσεις που συχνά τους διακρίνει. Η έλλειψη προγράμματος, σχεδίου μετασχηματισμού κατά υπουργείο δεν ήταν η εξαίρεση αυτά τα δυόμισι χρόνια.
Χωρίς αυτά τα κενά, κάτι που δεν είναι καθόλου δύσκολο να διορθωθεί, διότι όλα αυτά δεν είναι ακόμα αντίληψη αλλά πρακτική, κυρίως, κάτω από την πίεση των πραγμάτων, μέσα σε ένα πιο εύκολο και λιγότερο αβέβαιο περιβάλλον τώρα, τουλάχιστον μέχρι το τέλος του μνημονίου μπορούμε να κάνουμε πολύ δουλειά. Κάθε υπουργείο, κάθε οργανισμός, κάθε κομματική οργάνωση τις επόμενες μέρες, άμεσα, πρέπει να συγκροτήσει, συλλογικά και ανοιχτά στην κοινωνία το πρόγραμμά τους για μετά τη συμφωνία. Πολύ συγκεκριμένα, με δεσμεύσεις, με στόχους που θα ελέγχονται. Ακόμα και ο πιο μικρός πυρήνας μελών και φίλων του ΣΥΡΙΖΑ, φίλων της κυβέρνησης πρέπει να θέτει, συνεχώς, το εξής ερώτημα: Τι θετικό έφερε στην περιοχή αναφοράς μου η κυβέρνηση, ο ΣΥΡΙΖΑ; Τι από τα προβλήματα της περιοχής μου έλυσε;
Να καταστεί αδύνατη η άποψη του ΜητσοτάκηΕάν δεν εργαστούμε έτσι δεν θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τους αντιπάλους μας. Τους οποίους δεν πρέπει να υποτιμάμε. Ακόμα κι όταν, όπως προχθές, ο κ. Μητσοτάκης αποδύθηκε σ’ ένα κρεσέντο ταξικού μίσους εναντίον των συμβασιούχων και των πιο αδύναμων εργαζομένων που θέλει πάλι να τους ρίξει στην εκμετάλλευση των εργολάβων. Αποκάλυψε ότι είναι ένας νεοφιλελεύθερος, δογματικός, πολιτικός που δεν μπορεί να καλύψει ούτε ολόκληρη τη συντηρητική παράταξη.
Αν όμως δεν πάμε αλλιώς, για να θυμηθούμε ένα σύνθημα, στο δεύτερο και κρίσιμο ημίχρονο, αν δεν εργαστούμε έτσι που κάποια στιγμή να είναι αδύνατο να περάσει η νεοφιλελεύθερη άποψη του κ. Μητσοτάκη, τότε κι αυτός ακόμη μπορεί να αποδειχθεί αποτελεσματικός για την τάξη του. Από εμάς εξαρτάται.
«Δρόμος του μεταξιού» διπλής κατεύθυνσης
Το ταξίδι της ελληνικής αντιπροσωπίας στην Κίνα με επικεφαλής τον πρωθυπουργό, Αλέξη Τσίπρα, σχολιάσθηκε και παρουσιάστηκε κυρίως για την οικονομική σημασία του, καθώς θα κάνει ένα ακόμη βήμα στις ελληνοκινεζικές οικονομικές-επιχειρηματικές σχέσεις. Όντως, η επικείμενη συμφωνία που θα υπογραφεί θα είναι αρκετά ουσιαστική από αυτή την πλευρά, καθώς θα αφορά τομείς όπως η ενέργεια, οι τηλεπικοινωνίες, η ναυτιλία, οι ναυπηγοεπισκευαστικές, οι μεταφορές, ο τουρισμός, τα δίκτυα. Παράλληλα, θα εξετασθεί η προοπτική αύξησης των εξαγωγών ελληνικών προϊόντων προς την κινεζική αγορά, ιδίως τον αγροτοδιατροφικό τομέα.
Εκείνο, όμως, το οποίο δεν προβάλλεται αρκετά είναι η πολιτική πτυχή του ταξιδιού που καταγράφεται με δύο όψεις. Πρώτον, η διεύρυνση των οικονομικών-επιχειρηματικών συναλλαγών με την Κίνα σημαίνει ότι αυτή η πολύ προσεκτική χώρα όσον αφορά τις τοποθετήσεις της σε ξένες οικονομίες εκτιμά ότι η προοπτική της Ελλάδας είναι σταθερή και ότι η αβεβαιότητα βαθμιαία και σταθερά απομακρύνεται. Δεύτερον, η ανάπτυξη πολιτικών σχέσεων με μια δύναμη που είναι πλέον, και θα γίνει ακόμη ισχυρότερη στο μέλλον, ισχυρός πόλος στη διεθνή σκηνή είναι επίσης σημαντικό στοιχείο για μια μικρή χώρα που θέλει να έχει ενεργές σχέσεις με όλες τις μεγάλες δυνάμεις, και περικυκλώνεται από ένα διαταραγμένο περιβάλλον, ενώ ταυτόχρονα έχει δύσκολες σχέσεις με τις χώρες-ταίρους της, όπως της Ευρωζώνης. Ο «δρόμος του μεταξιού» στο μέλλον, η έξοδος της Κίνας, μέσω της Ελλάδας, στην Κεντρική Ευρώπη είναι, σταθεροποιητικό στοιχείο που δεν πρέπει να υποτιμάται.
Φυσικά, για να ξαναγυρίσουμε στις οικονομικές-επιχειρηματικές σχέσεις η Κίνα είναι ένας δύσκολος εταίρος. Επιδιώκει, αξιοποιώντας το μεγάλο της μέγεθος, συμφωνίες υπέρ των συμφερόντων της με τους όρους που το επιδιώκει μια οποιαδήποτε άλλη μεγάλη χώρα στην παγκοσμιοποιημένη διεθνή οικονομία. Αν περίμενε κανείς να λειτουργήσει διαφορετικά, ως μια χώρα που έχει περάσει από μακροχρόνιο καθεστώς αποικιοκρατικής εκμετάλλευσης και χρειάστηκε να αγωνιστεί για να αποκτήσει την κυριαρχία της, θα πέσει έξω. Αυτό έχουν δείξει και οι ως τώρα δοσοληψίες και διαπραγματεύσεις για συγκεκριμένα επενδυτικά σχέδια, προς το παρόν κυρίως εξαγωγές. Αυτή εξάλλου είναι η, σκληρή, πραγματικότητα στις διεθνείς οικονομικές σχέσεις.
«Η πρόκληση είναι η σχέση να γίνει αμοιβαία επωφελής, δηλαδή να μην γίνουν μόνο όσα είναι πολύ μεγάλου ενδιαφέροντος για την κινεζική πλευρά, αλλά να γίνουν και πράγματα που θα έχουν ενδιαφέρον κυρίως για εμάς. Να προσανατολιστούν οι Κινέζοι σε επενδύσεις και όποιες άλλες οικονομικές σχέσεις σ’ ένα πλαίσιο που θα βοηθάει και τη δική μας παραγωγική ανασυγκρότηση». Αυτή η επισήμανση του γ. γ. Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων, Γιώργου Τσίπρα, την προηγούμενη Κυριακή σε συνέντευξή του στην «Αυγή» είναι απολύτως ακριβής. Ο χρόνος θα δείξει, σχετικά σύντομα, αν το ταξίδι στην Κίνα κινήθηκε ικανοποιητικά σ’ αυτή την κατεύθυνση.
Π. Κλαυδιανός