Δεν περίμενε κανείς και καμία ένα διαφορετικό αποτέλεσμα από την ψηφοφορία της περασμένης Πέμπτης. Και η αντιπολίτευση και τα εχθρικά μέσα ενημέρωσης έχουν, σιγά σιγά, συνειδητοποιήσει ότι η ενότητα της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας στηρίζεται σε βαθύτερους λόγους παρά τα όσα της καταμαρτυρούν. Ωστόσο, στα διάφορα κέντρα εξουσίας στην Ευρώπη το αποτέλεσμα αξιολογήθηκε ως μια κίνηση από την ελληνική πλευρά που επιβάλλει, τώρα, στους δανειστές να σκεφτούν σοβαρά τα επόμενα βήματά τους. Αύριο στο Eurogroup θα φανεί πως ακριβώς σκέφτονται να κινηθούν τις επόμενες μέρες, ιδίως τις αποφάσεις που θα πάρουν για την υπ’ αριθμόν ένα εκκρεμότητα, το χρέος και τα συναφή μ’ αυτό πρωτογενή πλεονάσματα.
Ν.Δ.: Απουσία πειστικής γραμμής για το μέλλονΌμως, πριν μεταφερθούμε στις Βρυξέλλες, να δούμε, πολύ συνοπτικά, τι προέκυψε από την συζήτηση στη Βουλή (στη σελ. 10 ο Θ. Χατζόπουλος έχει εκτενή παρουσίαση). Το κλείσιμο της τεχνικής συμφωνίας και η επικείμενη συμφωνία για το χρέος, θα περίμενε κανείς ότι θα ωθούσε τη συζήτηση περισσότερο στα επόμενα βήματα, στο άμεσο μέλλον. Δεν συνέβη, ιδίως από την πλευρά του κ. Μητσοτάκη, αλλά δεν το επιχείρησε και ο Αλέξης Τσίπρας, παρά την ισχυρότερη θέση του, διότι αν και η κυβέρνηση δέχθηκε επιπλέον μέτρα, είχε να παρουσιάσει τα αντίμετρα.
«Στρατηγικός μας στόχος και καθήκον είναι να στήσουμε την Ελλάδα στα πόδια της, με τις δικές της δυνάμεις. Πατριωτικό, κοινωνικό, αριστερό, προοδευτικό, δημοκρατικό καθήκον είναι να βγει η χώρα από την επιτροπεία». Ένας στόχος που απείχε παρασάγγας απ’ αυτόν της κρυφής ελπίδας του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης να καταρρεύσει η προσπάθεια της κυβέρνησης να κλείσει η αξιολόγηση και να γίνουν εκλογές.
Η αναπροσαρμογή, τώρα, αυτής της θέσης με διατύπωση που ζητάει εκλογές πάλι, αλλά με διαφορετικό τρόπο, θα είχε άλλη αξία αν διατυπωνόταν ενωρίτερα, όχι όμως τώρα. Είπε συγκεκριμένα ο κ. Μητσοτάκης: «Αν έχετε την ελάχιστη πολιτική ευθιξία, να κάνετε αυτό που κάνατε το 2015. Αφού ψηφίσετε μέτρα και αντίμετρα, παραιτηθείτε. Δεν το κάνετε, επειδή ξέρετε ότι όταν ανοίξουν οι κάλπες, θα ανοίξουν οι πόρτες εξόδου από την εξουσία». Ο κ. Μητσοτάκης, πιεζόμενος, προφανώς από την αλλαγή των συνθηκών που αποσταθεροποιούν την ως τώρα τακτική του, υποχρεώθηκε σε μια ακόμη μεγαλύτερη οξύτητα και προσωπικές επιθέσεις προς τον Αλέξη Τσίπρα που δεν έπειθαν ούτε και τους πιο φανατικούς αντισυριζαίους.
Το πιο σπουδαίο, όμως, είναι ότι τη στιγμή που η κυβέρνηση, παρά το βαρύ κλίμα που διαμορφώνουν τα μέτρα για τη φορολογία και τις συντάξεις, επιχειρούσε να συγκροτήσει ένα πειστικό αφήγημα που δείχνει έξοδο από το μνημόνιο και την επιτροπεία, ο κ. Μητσοτάκης δεν εμφάνισε μια σαφή και πειστική γραμμή για το μέλλον. Όλοι, όμως, γνωρίζουν ότι τώρα είναι υποχρεωμένος να αναπροσαρμόσει την τακτική του, να την αλλάξει ριζικά, εφόσον ο ορίζοντας των εκλογών μακραίνει πάρα πολύ.
Η δυσκολία για την κυβέρνηση το αμέσως επόμενο διάστημα θα είναι, πάρα την υφεσιακή λειτουργία των ως τώρα μέτρων, να υπερβεί τα εμπόδια η οικονομία και να ανακάμψει. Αυτό με βάση τα ως τώρα στοιχεία μοιάζει εφικτό. Η δυσκολία για την ΝΔ θα αυξάνεται, καθώς θα περνάει ο χρόνος και σε μια σχετικά σταθεροποιημένη οικονομία θα αρχίσουν να λειτουργούν και τα αντίμετρα με ενέσεις από τα πολύ πιθανά υπερπλεονάσματα.
Το χρέος των δανειστώνΤι μπορεί, όμως, να προβλέψει κανείς για το αυριανό κρίσιμο Eurogroup; Οι επαφές και διαβουλεύσεις το τελευταίο διάστημα δεν σταμάτησαν καθόλου και ήταν πολύ πυκνές. Εντούτοις, δύσκολα μπορεί κανείς να προβλέψει με σχετική σιγουριά τι θα αποφασισθεί. Οι λίγες δηλώσεις ήταν κι αυτές διφορούμενες. Αυτό που συνάγεται, πάντως, είναι ότι οι διαφωνίες μεταξύ Γερμανίας-ΔΝΤ είναι πάντοτε μεγάλες και δεν αναμένεται να γεφυρωθούν αύριο στις Βρυξέλλες, ούτε στο παρασκήνιο. Σχέδια αποφάσεων γράφονται και σβήνονται συνεχώς, παρά το ότι υπάρχει και το περιθώριο μια απόφαση να παρθεί και μετά, πάντως πριν την 15η Ιουνίου που θα συνεδριάσει το διοικητικό συμβούλιο του ΔΝΤ. Η δήλωση του κ. Μοσκοβισί ότι μετά την ψηφοφορία της Πέμπτης «χρειαζόμαστε όλους τους εταίρους να συνεργαστούν εποικοδομητικά προκειμένου να επιτευχθεί μια συνολική συμφωνία. Είναι ώρα να ανοίξει ένα καινούργιο και αισιόδοξο κεφάλαιο για την Ελλάδα», δείχνει μεν τη σταθερή θετική θέση της Κομισιόν, αλλά προς το παρόν αυτή δεν έχει φανεί να μπορεί να μετακινήσει τη θέση της Γερμανίας. Προς την Γερμανία εξάλλου έμοιαζε να απευθύνονται και οι δηλώσεις του κ. Κερέ της ΕΚΤ, που σημείωνε ότι τα μέτρα για το χρέος πρέπει να είναι «καθαρά» ως προς την βιωσιμότητα και ότι μόνο έτσι θα μπει η χώρα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.
Χημεία Λαγκάρντ - ΜέρκελΚλειστά τα χαρτιά της κρατά και η κ. Λαγκάρντ, με δημοσιεύματα από το περιβάλλον της, να αναφέρουν ότι, παρά το γεγονός ότι οι δανειστές –το ΔΝΤ και οι Ευρωπαίοι εταίροι της Ελλάδας– δεν έχουν καταλήξει σε συμφωνία, η κ. Λαγκάρντ φέρεται να νιώθει ότι τα πράγματα προχωρούν προς το παρόν καλά. Η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ μίλησε στα μέλη του διοικητικού συμβουλίου του Ταμείου για τα ταξίδια της στην Ιταλία και την Κίνα. Για τη συνάντηση με τον έλληνα πρωθυπουργό στο Πεκίνο έκανε μια απλή γενική αναφορά, αλλά δεν είπε τίποτα για το περιεχόμενό της.
Οι διαβουλεύσεις θα συνεχισθούν ολόκληρο το Σαββατοκύριακο. Πολύ πιθανόν και μεταξύ Λαγκάρντ και Μέρκελ. Μια πολιτική αλληλεγγύη είναι σαφής μεταξύ αυτών των δύο κυριών, γι’ αυτό και το πιθανότερο είναι να εξοικονομηθεί τελικά μια συμφωνία. Εξάλλου, η κ. Μέρκελ και το κόμμα της βρίσκονται ξανά σε άνοδο. Όμως, τίποτα δεν είναι σίγουρο, κι αυτός που το γνωρίζει πολύ καλά, παρά το –βιαστικά ίσως– αισιόδοξο αστείο του για τη γραβάτα είναι ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας. Ιδιαίτερα με όλα όσα ως τώρα διαρρέουν για το ύψος των συζητούμενων πλεονασμάτων και τη διάρκειά τους. Γι’ αυτό και στην ομιλία του στη βουλή δεν παρέλειψε να καταγράψει τη θέση της ελληνικής πλευράς σε περίπτωση που δεν προχωρήσουν τα πράγματα. Την παραθέτουμε: «Τα μέτρα τα απαιτούσε το ΔΝΤ και δεν αποτελούσε επιλογή μας αυτό το δείγμα πολιτικής. Αν πάρουμε την λύση για το χρέος, θα εφαρμόσουμε τις δεσμεύσεις μας. Αν, όμως, δεν έχουμε τη λύση με ευθύνη κάποιων στην Ευρώπη και το ΔΝΤ δεν συμμετέχει, έχω ξεκαθαρίσει ότι δεν θα υλοποιήσουμε αυτά τα μέτρα. Άρα τα μέτρα θα εφαρμοστούν αν, και μόνο αν, εφαρμοστούν τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος μετά την λήξη του προγράμματος τον Αύγουστο του 2018. Σε αντίθετη περίπτωση τα μέτρα θα αποσυρθούν” υπογράμμισε, επισημαίνοντας πως αυτό “το γνωρίζουν και οι πιστωτές και ο ελληνικός λαός»
Το ζήτημα του χρέους είναι ακόμα μια δοκιμασία, ίσως αποδειχθεί γρήγορα από τις πιο σοβαρές, για τον κ. Μητσοτάκη. Ουσιαστικά δεν τοποθετείται στο θέμα αυτό, το αποφεύγει. Ήδη υπάρχουν διαφοροποιήσεις όπως είναι αυτή του κ. Βορίδη που ευχήθηκε οι διαπραγματεύσεις να πάνε καλά. Δεν απάντησε στο ερώτημα που του έθεσε ο πρωθυπουργός: «Εσείς τι είπατε στους δανειστές; Λέτε μόνο ότι θα εφαρμοστούν τα μέτρα ανεξάρτητα αν θα πάρετε το χρέος».
Παύλος Κλαυδιανός Η ψήφος που εκθέτειΤα κόμματα της αντιπολίτευσης θα έχουν όλο τον καιρό να αξιολογηθεί στο εσωτερικό τους και στα ηγετικά τους όργανα η απόφασή τους να καταψηφίσουν τα θετικά αντίμετρα που πρότεινε η κυβέρνηση. Αυτό, μάλιστα, παρά το ό,τι υπήρξαν διαφωνίες, θα αποδειχθεί το πιο εύκολο μέρος της αξιολόγησης σε σχέση με το τι κατάλαβε η κοινωνία για τη στάση τους. Είναι δύσκολο, ιδίως, να αφομοιώσει έναν ιδιότυπο αριστερισμό της δεξιάς και του ΠΑΣΟΚ ύστερα από τα όσα έχει γευθεί από τις δικές τους πολιτικές. Όσο για το ΚΚΕ, αντίθετα από άλλες φορές που ψήφισε άρθρα όταν εκτιμούσε ότι λύνουν λαϊκά προβλήματα, έδειξε ότι δεν αντέχει να πάει, πάντοτε, κόντρα στο ρεύμα παρά τα λεγόμενά του. Φοβήθηκε το επικίνδυνα όμορο αντιπολιτευτικό μέτωπο.
Αυτό, όμως, που εκθέτει στην κυριολεξία τα κόμματα της αντιπολίτευσης, ιδίως την ΝΔ, είναι η επιλογή τους να ψηφίσουν μόνο τα άρθρα που προβλέπουν την κατάργηση που αφορολόγητου των βουλευτών και δικαστών και τη μείωση του ΦΠΑ των αγροτικών εφοδίων από 24% στο 11%. Γιατί αυτή η εξαίρεση; Δεν υπήρχαν και άλλα αντίμετρα που είχαν άμεση θετική επίπτωση στη ζωή φτωχών στρωμάτων, νέων ανθρώπων, ειδικές κοινωνικές ομάδες πολιτών; Βεβαίως υπήρχαν, αλλά η εξαίρεση έγινε από το φόβο. Πώς θα εμφανίζονταν στο καφενείο, στο χωριό τους, τι θα έλεγαν; Και να φανταστεί κανείς ότι ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και Ποτάμι κατηγορούν τον ΣΥΡΙΖΑ για λαϊκισμό.
Τους προστάτευσε, λοιπόν, ο υπολογισμός του πολιτικού κόστους, ο φόβος, αλλά ταυτόχρονα τους εξέθεσε. Τι θα απαντούν στο ερώτημα, γιατί δεν ψήφισαν και άλλα άρθρα; Δεν ψήφισαν, π.χ., την πρόβλεψη για τα φάρμακα; Αυτό δεν αφορά τη ζωή των ανθρώπων, φτωχών ανθρώπων;
Ειδικά για την ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ ποιος/α δεν θα σκεφτεί ότι τα δύο αυτά κόμματα είχαν για πολλές δεκαετίες τη δυνατότητα να καταργήσουν το αφορολόγητο βουλευτών-δικαστών —και ο ΣΥΡΙΖΑ, εξάλλου, άργησε— και δεν το έπραξαν. Τώρα, όμως, που σπεύδουν και ψηφίζουν τους εκθέτει διπλά.
Π. Κ.