Ο Κόρμπιν αφήνει στίγμα ανεξαρτήτως αποτελέσματος
Στη σκιά του τρομοκρατικού χτυπήματος στο Μάντσεστερ, οι κοινοβουλευτικές εκλογές της Αγγλίας μπαίνουν στην τελική ευθεία. Με τα προγράμματα των δύο κομμάτων δεδομένα, η προεκλογική εκστρατεία επανεκκινεί, μετά τη διακοπή σε ένδειξη σεβασμού των θυμάτων, με την ψαλίδα μεταξύ Συντηρητικών και Εργατικών να μικραίνει συνεχώς, φτάνοντας στις 5 μονάδες σε δημοσκόπηση του YouGov που διεξήχθη Τετάρτη και Πέμπτη. Σ' αυτό το πλαίσιο συζητάμε με την Μαρίνα Πρεντουλή, αναπληρώτρια καθηγήτρια Μέσων Ενημέρωσης και Πολιτικής για τις προοπτικές των δύο κομμάτων και τα εκλογικά τους προγράμματα.
Τη συνέντευξη πήρε ο Πέτρος ΚοντέςΜε δεδομένη μια ξενοφοβική και συντηρητική δημοψηφισματική προεκλογική εκστρατεία, ποια είναι η αντίδραση της κοινωνίας στο τρομοκρατικό χτύπημα του Μάντσεστερ;
Ένα πειστικό επιχειρήματα υπέρ του Brexit ήταν τα μεγαλύτερα επίπεδα ασφάλειας σε σχέση με τα ευρωπαϊκά, χωρίς ασφαλώς να συνδέονται οι επιθέσεις στη συνείδηση του κόσμου με την πολιτική της Μ. Βρετανίας στις χώρες της Μέσης Ανατολής. Ασφαλώς ο κόσμος έχει σοκαριστεί λόγω του στόχου, αλλά το χτύπημα αυτό καθαυτό μπορεί να αναζωπυρώσει τη συζήτηση της δημοψηφισματικής προεκλογικής καμπάνιας. Ακόμα, ωστόσο, δεν έχουν ενεργοποιηθεί συντηρητικά αντανακλαστικά. Οι θρησκευτικοί ηγέτες παρακολούθησαν από κοινού την αφιερωμένη στα θύματα ολονυκτία, δηλώνοντας ότι όλες οι θρησκείες εναντιώνονται στις επιθέσεις. Δεν ξέρουμε, όμως, τη μεσοπρόθεσμη επίδραση του χτυπήματος.
Η Μέι προσπαθεί να εκμεταλλευτεί επικοινωνιακά το τρομοκρατικό χτύπημα; Ποια είναι η στάση των Εργατικών;
Για τους Συντηρητικούς ήταν πολύ καλός ο συγχρονισμός, καθώς την τελευταία εβδομάδα η διαφορά τους από τους Εργατικούς έπεσε στις 9 μονάδες, μια πτώση στην οποία συνέδραμε και η ανακοίνωση του προγράμματος των Τόρις. Επομένως το τρομοκρατικό χτύπημα έρχεται σε μια στιγμή που τους ευνοεί. Σε ανάλογες δύσκολες συγκυρίες είναι σημαντική μια εικόνα πρωθυπουργικής σταθερότητας και αποφασιστικότητας, κάτι που η Μέι επιχειρεί σε μεγάλο βαθμό, επιβεβαιώνοντας το σύνθημα των Συντηρητικών, «Ισχυρή και σταθερή διακυβέρνηση», που πριν το χτύπημα είχε γίνει αντικείμενο χλευασμού, καθώς μόνο τέτοια δεν ήταν η διακυβέρνηση της Μέι. Νομίζω ότι οι Συντηρητικοί θα συνεχίζουν να αξιοποιούν επικοινωνιακά την κατάσταση, γιατί η ατζέντα της ασφάλειας δίνει ώθηση στα δεξιά κόμματα. Η Μέι, ωστόσο, σαν άνθρωπος είναι πολύ στρυφνή και δεν της είναι εύκολο να ταυτιστεί ούτε να εκπροσωπήσει το αίσθημα του κόσμου, ικανότητα που έχει ο Κόρμπιν σε μεγαλύτερο βαθμό, καθώς είναι πιο ζεστός και πιο προσιτός στην επικοινωνία του με τους ανθρώπους. Ο πρόεδρος των Εργατικών μίλησε ήδη για μια πιο ανοιχτή κοινωνία, αλλά πρέπει να καταβάλει μεγαλύτερη προσπάθεια για να πείσει για την αντιμετώπιση των επιθέσεων αυτών σε συνεργασία με την Ευρώπη.
Τα προγράμματα των δύο κομμάτων
Το πρόγραμμα των Συντηρητικών, που ανακοινώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα, είναι αναμενόμενα ένα πρόγραμμα που υποστηρίζει ένα πολύ σκληρό και νεοφιλελεύθερο Brexit. Ωστόσο η Μέι αναγκάστηκε να υπαναχωρήσει σε κάποιες από τις εξαγγελίες του λόγω της κατακραυγής. Ποια είναι η απήχηση του προγράμματος στην κοινωνία;
Να ξεκινήσουμε λέγοντας ότι τα δύο κόμματα καταβάλουν προσπάθειες για να ασχοληθούν με το όραμά τους για την κοινωνία και τα οικονομικά της χώρας, ενώ θα περίμενε κανείς η έξοδος από την ΕΕ να είναι το βασικό θέμα των εκλογών. Όταν ανακοινώθηκε το πρόγραμμα της Μέι φάνηκε ακριβώς ότι θέλει να κάνει φοβερές περικοπές, να ισοπεδώσει το Εθνικό Σύστημα Υγείας, τις παροχές της κοινωνικής ασφάλισης, κάτι που επηρέασε και το ποσοστό των Συντηρητικών. Μια από τις εξαγγελίες της είχε να κάνει με άτομα μεγάλης ηλικίας που χρειάζονταν φροντίδα, παροχές που θα μπορούσαν να ξεπληρώσουν μετά θάνατον με την περιουσία τους. Για πάρα πολύ κόσμο αυτό ήταν σοκαριστικό, καθώς κάνουμε λόγο για μια πολύ σκληρή και απάνθρωπη πολιτική. Νομίζω όμως, ότι αυτό θα κάνουνε. Υπάρχει σε πολύ κόσμο ένας διάχυτος φόβος για την κατάσταση της Αγγλίας τα επόμενα χρόνια. Βέβαια, ο κόσμος δεν ψηφίζει απαραίτητα με βάση τα προγράμματα. Ο Κόρμπιν είχε και αντιμετωπίζει ακόμα μεγάλο πρόβλημα στο εσωτερικό του κόμματος κι έτσι οι Εργατικοί δεν δίνουν την αίσθηση ότι μπορούν να κυβερνήσουν. Αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία για τον κόσμο. Από την άλλη οι Εργατικοί δεν είχαν ούτε έχουν ακόμα ένα πλάνο για τις διαπραγματεύσεις με την ΕΕ. Υπερψήφισε το άρθρο 50 που ενεργοποιεί τις διαδικασίες της εξόδου, με έναν τρόπο που έδινε λευκή επιταγή στη συντηρητική κυβέρνηση χωρίς σημεία ελέγχου από τη βουλή.
Το πρόγραμμά του, ωστόσο, δημιούργησε προσδοκίες, ή τουλάχιστον έτσι φάνηκε. Σε ένα άρθρο του Μέισον που μεταφράσαμε στο προηγούμενο φύλλο της εφημερίδας, ο συντάκτης θεωρεί ότι για πρώτη φορά ένα σοσιαλδημοκρατικό κόμμα απορρίπτει τις αρχές του νεοφιλελευθερισμού.
Το πρόγραμμα των Εργατικών είναι ένα καλό οικονομικό πρόγραμμα, αν και όχι τόσο ριζοσπαστικό όσο το παρουσιάζουν. Είναι ένα πρόγραμμα παραδοσιακής σοσιαλδημοκρατίας με κρατικοποιήσεις που θα βασιστούν στη λήξη ορισμένων συμβάσεων με ιδιωτικές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στο σιδηροδρομικό σύστημα της Αγγλίας. Με το πρόγραμμα αυτό επιχειρείται η αντιστροφή της κατάστασης που έχουν δημιουργήσει οι Συντηρητικοί τα τελευταία μερικά χρόνια, η αποκατάσταση της χρηματοδότησης του Εθνικού Συστήματος Υγείας, η κατάργηση των διδάκτρων στα πανεπιστήμια, που και δημιουργούσαν μια τεράστια τρύπα στον προϋπολογισμό καθώς δεν μπορούσαν να αποπληρωθούν και κρατούσαν δέσμια χρεών μια ολόκληρη γενιά. Συνολικά, όπως προανέφερα, είναι ένα πολύ καλό πρόγραμμα. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο Κόρμπιν είναι προβλήματα επικοινωνίας, είναι προβλήματα που αφορούν το Brexit, την ικανότητα του να κυβερνήσει.
Αυτό που αναφέρει ο Μέισον στο άρθρο του είναι πολύ σημαντικό για όλη την Ευρώπη. Ο Κόρμπιν μ' αυτό το πρόγραμμα, αν εκλεγεί, ανεξαρτήτως του Brexit, σηματοδοτεί τη στροφή που πρέπει να κάνουν τα σοσιαλδημοκρατικά ευρωπαϊκά κόμματα —περιμένω να δω τι θα κάνει ο Σάντσεθ στην Ισπανία— για να βγούνε από το αδιέξοδό του.
Οι Εργατικοί μετά τις εκλογές
Κατα τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας ο Κόρμπιν δέχεται υποστήριξη ακόμα και από καλλιτέχνες που μέχρι τώρα κρατούσαν απόσταση από την πολιτική. Αναπτύσσεται όντως μια δυναμική γύρω από το πρόσωπό του που υπερβαίνει τα στενά πολιτικά όρια;
Ο Κόρμπιν το είχε αυτό από τη μέρα που εκλέχθηκε. Υπήρχε ένα ρεύμα νέων και μεγαλύτερων ανθρώπων που τον υποστηρίζουν. Το πρόβλημα βρίσκεται στην εργατική τάξη της Βόρειας Αγγλίας που έχει διαφορετική σχέση με την πολιτική, που επηρεάζεται από εφημερίδες που παρουσιάζουν τον Κόρμπιν ως τρομοκράτη και φίλο του IRA. Στις τοπικές εκλογές που έγιναν πριν λίγο καιρό εκεί οι Συντηρητικοί κέρδισαν με τεράστια διαφορά. Παραδείγματος χάριν, ο Κόρμπιν ανέκαθεν ήταν εναντίον των πυρηνικών. Δεν εμφανίστηκε ποτέ σε μια περιοχή της περιφέρειας στην οποία το διακύβευμα των τοπικών εκλογών ήταν η διακοπή της λειτουργίας ενός πυρηνικού εργοστασίου, γιατί ήξερε τι θα ακούσει σχετικά με την απώλεια θέσεων εργασίας. Για τον ίδιο λόγο ούτε στο εκλογικό του πρόγραμμα υπάρχει κάτι σχετικά με το θέμα αυτό.
Ακόμα κι αν χάσει ο Κόρμπιν έχει μεγάλη σημασία η διαφορά με την οποία θα χάσει. Σύμφωνα με εκτιμήσεις οι 200 έδρες είναι ένα όριο που του εξασφαλίζει μια συναίνεση εντός κόμματος. Από την άλλη υπάρχουν πληροφορίες για ανεξαρτητοποίηση των βουλευτών της δεξιάς πτέρυγας αμέσως μετά τις εκλογές. Πώς διαμορφώνονται τα πιθανά σενάρια για την επόμενη μέρα των Εργατικών;
Είναι όντως πολύ σημαντικό, ακόμα κι αν χάσει, ποια θα είναι η διαφορά. Η εκτίμηση για τις 200 έδρες ήρθε από τον γραμματέα του σωματείου Unite, στελέχη του οποίου βρίσκονται στο επιτελείο του Κόρμπιν, γεγονός σημαντικό σε περίπτωση διάσπασης και τη θέση που θα πάρουν τα σωματεία που είναι και οι βασικοί χρηματοδότες των Εργατικών. Εξάλλου, από τη στιγμή που το πρόγραμμα των Εργατικών έχει δημοσιευθεί και έχει πραγματοποιηθεί προεκλογική εκστρατεία πάνω σ’ αυτό θα είναι πολύ δύσκολο για οποιαδήποτε κομματική ηγεσία να το αλλάξει εντελώς, αφήνει δηλαδή μια σφραγίδα, γι’ αυτό και η διαρροή του πριν την έγκρισή του ήταν πολύ χρήσιμη για την ηγεσία του Κόρμπιν —όπως κι αν έγινε—, καθώς έπιασε εξαπίνης τους αντιπάλους του σε ένα πιθανό σενάριο διάσπασης. Σίγουρα κάποια στιγμή, αργά ή γρήγορα, θα τεθεί θέμα ηγεσίας, αλλά νομίζω ότι ο Κόρμπιν έχει αφήσει ένα στίγμα. Έχει, επίσης, ενδιαφέρον ότι αναπτύσσεται σε επίπεδο βάσης και περιορισμένα ακόμα, μια συζήτηση περί τακτικής ψήφου, για την υποστήριξη, δηλαδή, προοδευτικών βουλευτών, ανεξάρτητα από την κομματική τους ένταξη, ώστε να μην υπάρξει μια ακόμα πενταετής θητεία των Συντηρητικών κατά την οποία θα διαχειριστούν και το Brexit.
Η κρίση του Ηνωμένου Βασιλείου
Οι δύο άλλες χώρες του Ηνωμένου Βασιλείου έχουν ρητά διακηρύξει ότι θα ήθελαν μια διαφορετικού τύπου σχέση με την ΕΕ. Ποια είναι τα πιθανά σενάρια για την επόμενη μέρα και πώς διαμορφώνεται το προεκλογικό σκηνικό εκεί.
Εκεί τα ζητήματα δεν μεταφράζονται ακριβώς με τον τρόπο που συμβαίνουν στην Αγγλία. Από το δημοψήφισμα ακόμα, η Σκωτία έχει δηλώσει ότι θέλει να παραμείνει στην ΕΕ, πραγματοποιώντας ένα δεύτερο. Το ζήτημα των συνόρων της Βορείου Ιρλανδίας και της Ιρλανδίας προέκυψε στην πορεία, όπως συνέβη και θα συμβεί με πολλά άλλα ζητήματα στην πορεία των διαπραγματεύσεων, όπως του Γριβαλτάρ, στο οποίο οι άνθρωποι πηγαίνουν για δουλειά στην Ισπανία. Αν γίνει δεύτερο δημοψήφισμα στη Σκωτία δεν είμαι βέβαιη ποιο θα είναι το αποτέλεσμα, αλλά είναι σίγουρο ότι η Νίκολα Στάρτζεον, το χρησιμοποιεί ως μέσο πίεσης πολύ αποτελεσματικά, όπως συμβαίνει και με τη συζήτηση περί ενοποίησης της Ιρλανδίας, ανεξάρτητα από την πραγματοποίησή τους ή όχι. Βέβαια, στην Αγγλία οι διαπραγματεύσεις ακόμα δεν έχουν ξεκινήσει. Όσα λέει η Μέι δεν ευσταθούν, γίνεται και λίγο περίγελος και είναι κυρίως για εσωτερική κατανάλωση. Έχοντας ζήσει και τις ελληνικές διαπραγματεύσεις, μου δείχνουν ότι δεν έχουνε καμία αίσθηση για το τι σημαίνει αυτή η διαδικασία. Η πιθανότητα διάλυσης του Ηνωμένου Βασιλείου μπήκε στη συζήτηση κατά την περίοδο του δημοψηφίσματος πολύ εμφατικά, αλλά τώρα η προεκλογική περίοδος έχει εστιαστεί στα οικονομικά, παρά το γεγονός ότι οι ηγέτες των άλλων δύο χωρών το βάζουν ως ενδεχόμενο.