Του Ματέ Κάποβιτς*Tα τελευταία 27 χρόνια, μετά την κατάρρευση της Γιουγκοσλαβίας, η Κροατία βίωσε βαθιά κρίση αποβιομηχάνισης, αγροτικής διάλυσης και μείωσης των κοινωνικών παροχών. Δύο αριθμοί δείχνουν τα αποτελέσματα του καπιταλιστικού πειράματος: το 2015 οι πραγματικοί μισθοί ήταν 27% χαμηλότεροι σε σχέση με τους αντίστοιχους το 1978, ενώ το 2013 το ΑΕΠ ήταν 7,1% χαμηλότερό από το 1986. Από το 2013, σχεδόν 300.000 Κροάτες μετανάστευσαν σε άλλες χώρες. Παρά τη ζοφερή αυτή πραγματικότητα, η κατάρρευση της καπιταλιστικής Κροατίας καλύπτεται από τον πολύ ισχυρό εθνικισμό που σφυρηλατήθηκε από τον πόλεμο με τη Σερβία, μεταξύ 1991 και 1995. Αυτή η κάλυψη ενισχύεται περαιτέρω από την άνοδο νεοφασιστικών τάσεων τα τελευταία χρόνια.
Σ’ αυτές τις συνθήκες έγιναν εκλογές την προηγούμενη Κυριακή, 21 Μαΐου 2017. Το παραδοσιακό, κεντροδεξιό, κυβερνών κόμμα, HDZ, που πρόσφατα μετακινήθηκε προς την ακροδεξιά, πήγε καλά στις περισσότερες περιφέρειες. Το φιλελεύθερο-κεντρώο SDP, κατ’ όνομα σοσιαλδημοκρατικό (παρακλάδι του παλιού προ 1990 κροατικού κλάδου της Κομουνιστικής Λίγκας), κινήθηκε σχετικά χαμηλά, γεγονός αναμενόμενο λόγω και του μη λαοφιλούς προέδρου του. Το συντηρητικό-τεχνοκρατικό «Bridge party», το οποίο μέχρι πριν λίγες εβδομάδες συγκυβερνούσε με το HDZ, μέχρι που αποχώρησε λόγω του σκανδάλου της Agrokor, αύξησε λίγο το ποσοστό του, αλλά έπεσε χαμηλά στις μεγάλες πόλεις, καθώς και στην ιστορικά συμβολική πόλη του Μέτκοβιτς στη Δαλματία, όπου ιδρύθηκε. Το κόμμα «Human shield» (Zivi zid στα κροατικά, «Ανθρώπινη ασπίδα») —που θυμίζει πολύ το κόμμα του Μπέπε Γκρίλο στην Ιταλία— επίσης εμφάνισε χαμηλά ποσοστά. Η πλειοψηφία των ενεργών μελών του σχημάτισαν το κόμμα «Free Croatia/Slobodna Hrvatska», το οποίο στο Ζάγκρεμπ απέσπασε το καταστροφικό 0,28%.
Ιστορικό ποσοστόΤο πλέον σημαντικό φαινόμενο των εκλογικών αποτελεσμάτων ήταν η ανάδυση της ριζοσπαστικής αριστεράς. Στην πρωτεύουσα, το «United Left Front», το οποίο αποτελείται από πέντε κυρίως νέα ή νεώτερα κόμματα που καλύπτουν ένα σχετικά ευρύ ιδεολογικό φάσμα (αριστερο-φιλελεύθερο, πράσινο, σοσιαλδημοκρατικό, αντικαπιταλιστικό), πήρε 7,64%. Πήρε περίπου 24.000 ψήφους και τέσσερις έδρες, ξεπερνώντας τα πολυδιαφημισμένα «Bridge party» (4,93%) και «Human shield» (4,53%). Στην περιφέρεια, το «United Left Front» πήγε ακόμα καλύτερα, με ποσοστά που σε κάποιες περιπτώσεις άγγιξαν το 30%, ξεπερνώντας τόσο το HDZ όσο και το SDP. Παρότι με μια πρώτη ματιά τα αποτελέσματα αυτά μοιάζουν χαμηλά, είναι τα υψηλότερα που έχει πάρει η ριζοσπαστική αριστερά από το 1990. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για έντονη και ενδιαφέρουσα εποχή για την αριστερά στην Κροατία, η οποία ας ελπίσουμε ότι θα ωριμάσει με αυτό το μικρό, αλλά αποφασιστικό εκλογικό ξέσπασμα.
* Ο Μ. Κάποβιτς είναι βοηθός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Ζάγκρεμπ και αριστερός ακτιβιστής.Το κείμενο αποτελεί μέρος μεγαλύτερου άρθρου που δημοσιεύτηκε, στις 26 Μαΐου 2017, στον ιστότοπο «Political critique» [politicalcritique.org].