Λίγες ελπίδες για αλλαγή πορείας στη Γερμανία
Τη συνέντευξη πήρεο Δημήτρης ΓκιβίσηςΜετά τις γαλλικές εκλογές, και σε αναμονή των εκλογών στη Γερμανία, πως βλέπεις να διαμορφώνονται οι προοπτικές για την Ευρώπη; Και ποια μπορεί να είναι σήμερα μια αριστερή απάντηση στην πρόκληση της ενωμένης Ευρώπης;Οι εκστρατείες του Μελανσόν στη Γαλλία και του Κόρμπιν στη Μεγάλη Βρετανία, όπως και αυτή του Σάντερς στις ΗΠΑ νωρίτερα, έχουν αποδείξει ότι ένα μεγάλο τμήμα της κοινωνίας μπορεί να κινητοποιηθεί υπέρ μιας σαφούς αριστερής εναλλακτικής λύσης. Όμως, πίσω από τη σχετική εκλογική ορατότητα, υπάρχει ένας πολύ μεγαλύτερος κοινωνικός πόλος που αναζητά μια εναλλακτική λύση ανάμεσα σε έναν όλο και αυταρχικότερο νεοφιλελευθερισμό, όπως αυτός της Μέι και του Μακρόν, και στην άκρα δεξιά της Λεπέν. Αυτός ο λεγόμενος «Τρίτος Πόλος», όπως τον λέμε στη Γερμανία, πηγαίνει πέρα από το συνηθισμένο αριστερό στρατόπεδο και δεν αντιπροσωπεύεται πλήρως πολιτικά. Είναι, λοιπόν, πολύ σημαντικό να οργανωθεί ενάντια στις δύο αυτές οπισθοδρομικές και επικίνδυνες δυνάμεις, ώστε να αποκτήσει ορατότητα και δύναμη. Διαφορετικά, οι προοπτικές για μια δημοκρατική και κοινωνική Ευρώπη, καθώς και για την ύπαρξη της ΕΕ ως τέτοιας, θα είναι σκοτεινές. Το αυταρχικό νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τη βαθιά κοινωνική, οικονομική και πολιτική κρίση, και θα οδηγήσει στην αποσύνθεση της ΕΕ. Επομένως, χρειαζόμαστε μια αλλαγή των κοινωνικών σχέσεων εξουσίας σε τουλάχιστον μία από τις σημαντικότερες χώρες της, όπως η Γαλλία ή η Γερμανία.
Ο Σουλτς δεν είναι αριστερός Πως αναδεικνύεται το θέμα «Ευρώπη» στον προεκλογικό διάλογο που γίνεται στη Γερμανία;Τα ευρωπαϊκά θέματα δεν βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της προεκλογικής συζήτησης, παρόλο που, φυσικά, είναι πολύ σημαντικά. Στην πραγματικότητα, ο λεγόμενος «Τρίτος Πόλος» προσανατολίζεται ανοικτά σε μια ευρωπαϊκή προοπτική. Υπήρχε η ελπίδα, ότι μια πιθανή κόκκινο-κόκκινο-πράσινη κυβέρνηση των Σοσιαλδημοκρατών, των Πρασίνων και της Αριστεράς, θα μπορούσε να οδηγήσει την Ευρώπη πέρα από τη λιτότητα, κρατώντας κυρίως μια διαφορετική στάση απέναντι στην ελληνική κυβέρνηση. Ήταν, όμως, μια απογοήτευση όταν ο Μάρτιν Σουλτς είπε ότι θα συνεχίσει την πορεία της «δημοσιονομικής εξυγίανσης», ακολουθώντας την γραμμή των τελευταίων ετών, καθώς και την ίδια στάση προς την Ελλάδα. Αυτό είναι ένα σημαντικό εμπόδιο για μια κυβέρνηση συνασπισμού μεταξύ των τριών κομμάτων
Το τελευταίο διάστημα οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το ποσοστό του Σουλτς συνεχώς υποχωρεί. Ποια είναι η ερμηνεία σου; Και πως σχετίζεται αυτή η δημοσκοπική εικόνα με τα όρια της πολιτικής που μπορεί να ασκήσει σήμερα η σοσιαλδημοκρατία στη Γερμανία, αλλά και στην Ευρώπη γενικότερα;Αρχικά ο Σουλτς επανέφερε την ελπίδα σε ένα τμήμα βαθιά απογοητευμένων μελών του κόμματός του, και κινητοποίησε πολλούς για να ενταχθούν στο SPD. Αυτό αντανακλούσε και την ισχυρή επιθυμία τους να ξαναφέρει ο Σουλτς στο προσκήνιο ένα σοσιαλδημοκρατικό λόγο κοινωνικής δικαιοσύνης. Τον πρώτο καιρό ο ίδιος έδειξε ότι ήταν σε θέση να σπάσει την πόλωση μεταξύ του αυταρχικού και κοσμοπολίτικου νεοφιλελευθερισμού, και των οπισθοδρομικών δεξιών του AfD (Εναλλακτική για την Γερμανία). Η κοινωνική δικαιοσύνη έγινε και πάλι σημαντικό θέμα στο δημόσιο διάλογο, και αυτό ήταν πολύ καλό και για την Αριστερά. Και το πιο σημαντικό, ήταν ότι αυτή η ελπίδα προσανατόλισε πολλούς από τους ψηφοφόρους του λαϊκιστικού AfD προς το SPD. Αλλά είναι σαφές ότι ο Σουλτς δεν είναι αριστερός, όπως ο Κόρμπιν ή ο Σάντερς. Δεν είχε ποτέ στόχο μια σοσιαλδημοκρατική ανανέωση, ούτε τη ρήξη με τις νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις. Έτσι, έχασε την ορμή του, γιατί έμεινε μόνο στα λόγια, και οι άνθρωποι είδαν ότι δεν έχει καμία πραγματική εναλλακτική λύση. Πρόσφερε μερικά, μικρής σημασίας, κοινωνικά μέτρα για έναν πυρήνα των «σκληρά εργαζομένων», αλλά δεν έχει ως στόχο να κάνει κάτι για τους φτωχότερους, για την αναδιανομή του πλούτου με την αύξηση των φόρων για τους πλούσιους κλπ, που είναι βασικά ζητήματα για μια αριστερή στροφή. Και στη συνέχεια, οι σοσιαλδημοκράτες ανοιχτά απέρριψαν έναν συνασπισμό με την Ντι Λίνκε, χωρίς να υπάρχει λόγος ή ανάγκη. Έτσι, υπάρχει μικρή ελπίδα για μια αλλαγή πορείας στην Γερμανία.
Σκληρό ιδεολογικό ζήτημαΘεωρείς επομένως ότι δεν είναι βάσιμες οι ελπίδες αυτών που πιστεύουν ότι με μια ενδεχόμενη νίκη του Σουλτς, είναι πιθανό να δούμε μια αλλαγή της οικονομικής πολιτικής της Γερμανίας και της ΕΕ; Δεν υπάρχουν τα περιθώρια για κάτι τέτοιο;Θεωρητικά αυτό θα ήταν δυνατόν, αν και θα ήταν ένα δύσκολο ακόμα για την Γερμανία, επειδή δεν έχουμε ένα πραγματικό ρεύμα υπέρ της αλλαγής. Δεν υπάρχουν οι δυναμικές κινητοποιήσεις που θα ωθήσουν, και θα υποστηρίξουν, ενδεχομένως, διαφορετικές κυβερνητικές πολιτικές, και θα εξαναγκάσουν τη σοσιαλδημοκρατία να κάνει το ίδιο. Λείπουν τα κοινωνικά κινήματα, όπως στην Ελλάδα ή την Ισπανία, που έφεραν τον ΣΥΡΙΖΑ και το Unidos Podemos σε μια διαφορετική θέση για να μπορούν να παρακάμψουν τη σοσιαλδημοκρατία. Η Αριστερά εδώ είναι πολύ αδύναμη, θα πρέπει να κάνουμε περισσότερα και να οργανωθούμε. Η σοσιαλδημοκρατία οριοθετεί αυτή τη στιγμή τα όρια για ένα αριστερό πρόγραμμα. Δεν μπορούμε να το κάνουμε μαζί της, και δεν μπορούμε να το κάνουμε και χωρίς αυτήν.
Τελειώνοντας, θέλω να μιλήσουμε σχετικά με το ελληνικό ζήτημα και την σκληρή στάση που ακολουθεί ο Σόιμπλε. Πως την ερμηνεύεις; Θεωρείς ότι μπορεί να αλλάξει αυτή η πολιτική ως τις γερμανικές εκλογές, ή ότι θα πρέπει να περιμένουμε τους συσχετισμούς που θα προκύψουν μετά από αυτές;Λυπάμαι πολύ που θα το πω αυτό, αλλά δεν βλέπω αλλαγή στάσης. Μπορεί να υπάρξουν περισσότερα ευρωπαϊκά προγράμματα επενδύσεων, ένας ευρωπαϊκός προϋπολογισμός ή κάτι παρόμοιο, ή ίσως ακόμη και μερική χαλάρωση της λιτότητας, για να δοθεί κάτι και στον Μακρόν, αλλά θα συνεχιστεί η πίεση για νεοφιλελεύθερες διαρθρωτικές προσαρμογές, για μείωση των κοινωνικών δικαιωμάτων, για περικοπή των μισθών. Είχαν πολλές δυνατότητες να αλλάξουν στάση. Μπορείτε να το δείτε αυτό στην πολύ διαφορετική μεταχείριση της πορτογαλικής ή της ισπανικής κυβέρνησης, αλλά όχι της ελληνικής. Εδώ δεν πρόκειται για τις δημοσιονομικές πολιτικές, αλλά για την παραδειγματική αντιμετώπιση μιας ριζοσπαστικής αριστερής κυβέρνησης. Πρόκειται καθαρά για ζήτημα ιδεολογικό, και ο Σόιμπλε είναι ένας πολύ σκληρός ιδεολόγος. Το τραγικό είναι, ότι ο Σουλτς δεν πρόκειται να τον αμφισβητήσει.
* Ο Μάριο Καντέιας είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικής Ανάλυσης του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ στο Βερολίνο.