Προτροπή στην ανάγνωση του νέου βιβλίου του Τάσου Τρίκκα
Δεν έχω εικόνα των ελληνικών εκδόσεων που πήραν ως αφορμή τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από την Οκτωβριανή Επανάσταση, για να μιλήσουν για τα επαναστατικά γεγονότα που γέμισαν αυτή την εκατονταετία. Συνήθως, όμως, εκδόσεις αυτού του τύπου περιορίζονται σε μια αναδρομή και κριτική έστω παράθεση σημαντικών συμβάντων, με διάθεση να συγγράψουν μια γενική ή ειδική ιστορία της περιόδου.
Όποιος προσεγγίσει με μια τέτοια προδιάθεση το βιβλίο του Τάσου Τρίκκα «Από το όραμα στην πράξη, Οκτωβριανή Επανάσταση 1917-2017» (εκδόσεις «Θεμέλιο»), θα διαπιστώσει σύντομα ότι σφάλλει. Δεν πρόκειται για μια από τις συνηθισμένες εξιστορήσεις που παρακολουθούν την έκρηξη και τη εξέλιξη της Επανάστασης του ’17 και την αλληλεπίδρασή της με τα σοσιαλιστικά, εργατικά ή κομμουνιστικά κινήματα των ευρωπαϊκών χωρών –κυρίως. Αλλά για μια επίπονη προσπάθεια, στηριγμένη σε πολύχρονη έρευνα και μελέτη, αλλά και ανάλογη αγωνιστική εμπειρία, να ιστορηθούν και ταυτόχρονα να εξηγηθούν, να ερμηνευτούν μ’ έναν βαθύτερο τρόπο γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία του κόσμου ολόκληρου. Με μια νηφαλιότητα που διευκολύνει τη σύλληψη κάθε φορά της μεγάλης εικόνας και την ένταξή της στη μεγάλη διάρκεια.
Η αναφορά σε μια νηφαλιότητα δεν πρέπει να μας κάνει να φανταστούμε ότι απουσιάζει η θεμιτή μεροληψία του αφηγητή, που έχει άποψη, που κρίνει και δεν αποφεύγει την τοποθέτηση. Φροντίζει, όμως, να την υποστηρίξει καταθέτοντας αναλύσεις. Το αποτέλεσμα είναι ένα κείμενο που, παρότι από τη φύση του θα μπορούσε να είναι δυσπρόσιτο, διαβάζεται με διαρκώς ανανεούμενο ενδιαφέρον και, ταυτόχρονα, προσφέρει, ακόμα και με τις παραπομπές του, ερεθίσματα για βαθύτερη γνώση των γεγονότων της περιόδου και της ερμηνείας τους.
Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο ουσιαστικά μέρη, ένα που αναφέρεται στην Οκτωβριανή Επανάσταση και τη συγκρότηση και εξέλιξη όχι μόνο του σοβιετικού κράτους, αλλά και της Κομμουνιστικής Διεθνούς (ΚΔ), και ένα άλλο πιο αναλυτικό, που παρακολουθεί την εξέλιξη του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος, ως τμήμα του γενικότερου, αλλά και ζωντανό κομμάτι του εγχώριου λαϊκού κινήματος, που από τα πρώτα του βήματα αναζήτησε την ισότιμη σχέση και καλλιέργησε την αυτόχθονη σκέψη, παρά την αντίθετη μερικές φορές επικρατούσα εντύπωση. Ο συγγραφέας μιλάει για μια «δυναμική της αυτοτέλειας» και την τεκμηριώνει. Χωρίς να παραλείπει την αναφορά στην ακριβώς αντίθετη τάση, που πολλές φορές επιβαλλόταν.
Και στο δεύτερο, ωστόσο, μέρος, το ελληνικό, όπως θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε, συνεχίζεται η προσπάθεια του συγγραφέα να παραλληλίζει την πορεία των εξελίξεων στο εσωτερικό με την εξέλιξη των πραγμάτων στο διεθνές κέντρο, την Κομμουνιστική Διεθνή. Πετυχαίνοντας μια σύνθεση ιδιαίτερα χρήσιμη τόσο για τους νεότερους αναγνώστες, όσο και για την τεκμηριωμένη αποτίμηση της διαχρονικής σχέσης ΚΔ-ΚΚΕ.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι το βιβλίο του Τάσου Τρίκκα κλείνει με μια
«συμβολή σε μια ανοιχτή συζήτηση» του Θανάση Βακαλιού με τον εύγλωττο τίτλο «Με το σταλινισμό δεν οικοδομείται σοσιαλισμός».
Τελειώνοντας την πρώτη ανάγνωση –σίγουρα προσφέρεται και για δεύτερη– μένεις με τη γόνιμη αίσθηση ότι δεν παρακολούθησες το κλείσιμο μιας συζήτησης, αλλά μετείχες στην αναζήτηση της ερμηνείας των γεγονότων, όπως το επιχειρεί και ο ίδιος ο συγγραφέας, χωρίς να υποκρίνεται τον ουδέτερο παρατηρητή.
Χ. Γεωργούλας