Την προσοχή εφιστά πλήθος φορέων στο υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής όσων αφορά τα άμεσα μέτρα που πρέπει να λάβει, προκειμένου να μην ξαναδούμε τις ανεπίτρεπτες εικόνες του περσινού χειμώνα στα νησιά.
Τον υπερπληθυσμό των hot spot στα νησιά του Αιγαίου καταγγέλλουν ανθρωπιστικοί φορείς, άνθρωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης και της βουλής. Τον Σεπτέμβριο, οι προσφυγικές ροές από την Τουρκία αυξήθηκαν σημαντικά, φθάνοντας τις 2.700 αφίξεις μέσα σε ένα μήνα. Το πρόβλημα, όμως, του συνωστισμού δεν προκαλείται από αυτό το γεγονός, αλλά κυρίως λόγω των όρων της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας για εξέταση του ασύλου στα νησιά και της αδυναμίας επίλυσης βασικών ζητημάτων, όπως γρήγορη πρόσβαση στο άσυλο και αξιοπρεπής στέγαση, από το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής.
«Ενδεικτικό ότι οι συνθήκες στα νησιά είναι ανεπαρκείς και προβληματικές, αποτελεί το γεγονός ότι ενώ η αύξηση των ροών δεν ήταν τόσο μεγάλη, ακόμα και αυτό το μέγεθος αρκούσε για να δημιουργήσει προβλήματα συνωστισμού και υγιεινής», επισημαίνει η Στέλλα Νάνου, υπεύθυνη επικοινωνίας της Ύπατης Αρμοστείας. Η κατάσταση στα κέντρα των νησιών αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζει, σύμφωνα με την ίδια, και πρόσθετες δυσκολίες, καθώς βρίσκονται στη μεταβατική φάση που η πλήρης διαχείριση αντιμετώπισης περνά από τις ΜΚΟ στις ελληνικές αρχές. «Οι συνθήκες στα νησιά πρέπει να βελτιωθούν άμεσα. Θα πρέπει να προσληφθεί παραπάνω προσωπικό για να αντιμετωπιστούν τυχόν κενά από τη μετάβαση, αλλά και να επιταχυνθεί η μεταφορά των ανθρώπων στην ενδοχώρα, όπου οι συνθήκες είναι σαφώς καλύτερες», τονίζει η υπεύθυνη επικοινωνίας.
Ενδεικτικά για την κατάσταση στα νησιά αναφέρεται πως στο hot spot της Μόριας, όπως διαπίστωσε ο βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Λέσβου, Γιώργος Πάλλης, κατά την επίσκεψή του την περασμένη Τετάρτη, βρίσκονται πάνω από 4.400 άνθρωποι, ενώ το κέντρο έχει χωρητικότητα περίπου για 2.500. «Ο χώρος έχει γεμίσει από σκηνές, και δεν χωράνε να τοποθετηθούν άλλες σε περίπτωση που συνεχίσουν οι ροές. Το βασικότερο, όμως, είναι ότι αυτές οι συνθήκες δεν είναι κατάλληλες για τη διαβίωση των ανθρώπων, ενώ η ανησυχία εντείνεται σκεφτόμενοι ότι έρχεται ο χειμώνας», περιγράφει ο βουλευτής.
Ασυνόδευτα ανήλικα σε κράτησηΑπό τα βασικά προβλήματα που παρατηρούνται στη Μόρια, τα οποία έχουν προκύψει και στο παρελθόν, είναι η διαμονή 160 ασυνόδευτων ανήλικων στο hot spot. «Αν και έχουν δημιουργηθεί θέσεις σε δομές για ασυνόδευτα ανήλικα, δεν είναι αρκετές, με αποτέλεσμα πολλές φορές να βρίσκονται σε καθεστώς προστατευτικής φύλαξης, δηλαδή σε κράτηση, όπως για παράδειγμα στη Μόρια, σε αστυνομικά τμήματα κτλ. Αυτό είναι απαράδεκτο και πρέπει άμεσα να μεταφερθούν αλλού», επισημαίνεται και από τη Στέλλα Νάνου.
Πέραν των ασυνόδευτων ανηλίκων, κι άλλοι πολλοί άνθρωποι που συγκαταλέγονται στις ευάλωτες ομάδες παραμένουν στον χώρο της Μόριας, αντί να έχουν προωθηθεί στην ενδοχώρα για την εξέταση της αίτησής τους. «Ουσιαστικά το τελευταίο διάστημα βλέπουμε ότι έχει σταματήσει να μετρά η ευαλωτότητα στην άρση του γεωγραφικού περιορισμού, δημιουργώντας συνωστισμό στα κέντρα των νησιών», τονίζει ο Γιώργος Πάλλης.
Ταυτόχρονα, προσθέτει, έχει καθυστερήσει η πρόσληψη υγειονομικού προσωπικού από το ΚΕΕΛΠΝΟ, με αποτέλεσμα το κέντρο να μην έχει ιατρικό προσωπικό, ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς. Τη στιγμή, μάλιστα, που φαίνονται πιο απαραίτητοι από ποτέ, αφού υπάρχουν ακόμα και φαινόμενα ιδρυματοποίησης, με 250 περίπου άτομα, για τα οποία έχει αρθεί ο γεωγραφικός περιορισμός, να επιλέγουν να μη φύγουν. «Απαιτείται άμεσα η άρση του γεωγραφικού περιορισμού για τις ευάλωτες ομάδες και η μεταφορά τους στην ενδοχώρα, η συνολική λειτουργία του Καρά Τεπέ στη Λέσβο, που ένα μέρος του παραμένει κλειστό, ώστε να αποσυμφοριστεί η Μόρια, η μεταφορά των ασυνόδευτων ανήλικων σε κατάλληλες δομές, η πρόσληψη υγειονομικού προσωπικού, αλλά και προσωπικού για την εξέταση του ασύλου», επισημαίνει ο Γ. Πάλλης.
Θυμάστε τον περσινό χειμώνα;Στο ίδιο μήκος κύματος, και οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα καταγγέλλουν σε ανακοίνωσή τους για τη Σάμο ότι «περισσότεροι από 2.000 άνθρωποι παραμένουν συνωστισμένοι στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης, χωρητικότητας μόλις 700 ατόμων, ενώ εκατοντάδες είναι εκείνοι που αναγκάζονται να κατασκηνώνουν στη δασική περιοχή γύρω από αυτό χωρίς πρόσβαση σε υπηρεσίες υγιεινής (…) Οι ευρωπαϊκές και ελληνικές αρχές δεν μπορούν να αναγκάζουν τους ανθρώπους να διαμένουν σε αφόρητες συνθήκες στη Σάμο και τα άλλα νησιά του Αιγαίου. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν εκατοντάδες διαθέσιμες θέσεις σε καταυλισμούς και διαμερίσματα στην ηπειρωτική χώρα που θα μπορούσαν να φιλοξενούν τους ανθρώπους που στριμώχνονται στα υπερπλήρη κέντρα υποδοχής των νησιών». Ενώ επισημαίνεται πως σε λίγο διάστημα με τις βροχές, το κρύο κτλ, οι άνθρωποι αυτοί θα δουν και πάλι τα λιγοστά τους υπάρχοντα να καταστρέφονται και θα αρρωστήσουν.
Απ’ ό,τι φαίνεται, υπάρχει κίνδυνος να επιβεβαιωθεί για μια ακόμα φορά πως η Ευρώπη, και η Ελλάδα εν προκειμένω, όχι μόνο σωτηρία δεν κατάφερε να αποτελέσει για τους πρόσφυγες, αλλά δεν μπορεί πολλές φορές να τους εξασφαλίσει ούτε τα βασικά για να μην διατρέχει κίνδυνο η ζωή τους. Οι άνθρωποι αυτοί δεν επέζησαν από τις βόμβες και τις σφαίρες, για να έρθουν να πεθάνουν εδώ από πνευμονία ή να καούν ζωντανοί στις σκηνές τους στην προσπάθειά να ζεσταθούν, όπως έγινε πέρυσι τον χειμώνα.
Στοίχημα η ένταξη«Το βασικό ζητούμενο είναι να κινηθούμε σε ένα πιο σταθερό και βιώσιμο σύστημα, το οποίο θα αφορά και την ένταξη, και να αντιληφθούμε ότι πια έχουμε φύγει από το στάδιο της έκτακτης ανάγκης. Προτεραιότητα της πολιτείας θα πρέπει να είναι η βελτίωση των συνθηκών υποδοχής, αλλά το στοίχημα της επόμενης μέρας είναι τι θα γίνει με τους πρόσφυγες που θα μείνουν. Θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε όλα τα κοινωνικά αγαθά, ώστε να πάρουν και πάλι τη ζωή στα χέρια τους», σημειώνει η Στέλλα Νάνου από την Ύπατη Αρμοστεία, υπογραμμίζοντας πως δεν αρκεί μόνο να υπάρξουν, όπως και γίνεται, σχετικά προγράμματα, αλλά θα πρέπει να εξασφαλιστεί και η ικανοποιητική πρόσβαση σε αυτά. Επιτροπή του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, σε συνεργασία και με τα υπόλοιπα υπουργεία, εργάζεται τώρα για την κατάρτιση στρατηγικού σχεδιασμού για την ένταξη προσφύγων και μεταναστών μέχρι και το 2020. «Στόχος μας είναι να δώσουμε στους πρόσφυγες όλα τα δικαιώματα που έχει ένας έλληνας πολίτης, της υγείας, εργασίας, παιδείας κτλ, σεβόμενοι τη διαφορετική ιστορική, πολιτισμική, θρησκευτική αφετηρία τους», εξηγεί ο Μιλτιάδης Κλάπας, γενικός γραμματέας του υπουργείου Μετανάστευσης, απαριθμώντας κάποια από τα άμεσα μέτρα που θα λάβει το υπουργείο, πριν την κατάρτιση του χάρτη 2017-2020:
1. Καταγραφή των μαθησιακών και εργασιακών δεξιοτήτων των προσφύγων για να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα ένταξης.
2. Πρόγραμμα ελληνομάθειας με πιστοποίηση τόσο για το νέο προσφυγικό πληθυσμό, όσο και για τους παλιότερους μετανάστες που δεκαετίες τώρα η πολιτεία είχε ξεχασμένους. Το πρόγραμμα θα περιλαμβάνει μάθηση της ελληνικής γλώσσας, μίας ευρωπαϊκής, διάφορων δεξιοτήτων, όπως και του ευρωπαϊκού και ελληνικού πολιτισμού. «Θέλω να τονίσω, όμως, ότι πρόκειται για γνωριμία των πολιτισμών, όχι για μάθημα αφομοίωσης, οτιδήποτε σχεδιάζουμε αφορά ένα πολυπολιτισμικό μοντέλο», υπογραμμίζει ο Μιλτιάδης Κλάπας.
3. Εξασφάλιση της πλήρους πρόσβασης σε ΑΦΜ και ΑΜΚΑ, όπου τόσο καιρό, σύμφωνα με το γενικό γραμματέα, το πρόβλημα ανέκυπτε όχι λόγω νομοθεσίας, αλλά παρανοήσεων από τους υπαλλήλους. Για την επίλυση αυτού έχουν σταλθεί οδηγίες, ενώ τη Δευτέρα θα πάει και σχετική εγκύκλιος στα ΚΕΠ.
4. Δημιουργία 700 προενταξιακών τάξεων, που θα είναι έτοιμες εντός των ημερών.
Τα ζητήματα που φαίνεται να αποτελούν τη μεγαλύτερη πρόκληση μέχρι στιγμής για το υπουργείο, είναι αυτά της εγγραφής των προσφύγων στον ΟΑΕΔ, προκειμένου κάποια στιγμή να λάβουν και επίδομα, καθώς κανονικά απαιτείται μόνιμη διεύθυνση κατοικίας, αλλά και φορολογική δήλωση. Και δεύτερον, το ζήτημα της στέγασης, αφού ακόμα και η καλύτερη δυνατή λύση, αυτή των διαμερισμάτων, εκτός ότι δεν αφορά όλους, χρηματοδοτείται για μέχρι και το 2018.
Τζέλα Αλιπράντη