KINHMATOΓΡΑΦΟΣ

«ΧΕΙΜΕΡΙΑ ΝΑΡΚΗ»
Διαφορετικοί χωρισμένοι κόσμοι



Του Στράτου Κερσανίδη

Ο κάθε άνθρωπος αποτελεί έναν ολόκληρο κόσμο. Ζει και κινείται μέσα στο οριοθετημένο περίβλημά του και αναζητά την επικοινωνία με τους άλλους ανθρώπους-κόσμους που άλλοτε την πετυχαίνει, άλλοτε όχι. Κι αυτό γίνεται είτε με τη μορφή της συμβίωσης και της συνεργασίας είτε μέσα από αντιφάσεις, συγκρούσεις, διαφωνίες. Το ίδιο συμβαίνει και στο επίπεδο της κοινωνίας με τις διάφορες κοινωνικές ομάδες, τις κοινωνικές τάξεις, οι οποίες επικοινωνούν μέσα από συμφωνίες αλλά και τις διαφοροποιήσεις και τις συγκρούσεις τους. Άνθρωποι και ομάδες κινούμαστε μέσα σε ένα κοινό σύμπαν αλλά μας χωρίζουν σύνορα, βαδίζουμε σε χωριστούς, μοναχικούς και συχνά αντιπαρατιθέμενους δρόμους. Ακόμη κι όταν ζούμε κάτω από την ίδια στέγη.
Ο Νουρί Μπιλγκέ Τζεϊλάν υφαίνει με μαεστρία αυτούς τους διαφορετικούς κόσμους στη μεγαλειώδη και διάρκειας 198 λεπτών ταινία του. «Χειμερία νάρκη» (Kis Uykusu), η οποία κέρδισε το Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Κανών καθώς και το βραβείο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κινηματογραφικού Τύπου (FIPRESCI) στο ίδιο φεστιβάλ. 
Τοποθετεί τους ήρωές του και τη δράση στο χειμωνιάτικο, υποβλητικό τοπίο της Καππαδοκίας. Ο Αϊντίν, πρώην ηθοποιός, διευθύνει ένα μικρό ξενοδοχείο και ζει εκεί με την αρκετά νεότερη σύζυγό του, Νιχάλ, και την πρόσφατα χωρισμένη αδελφή του, Νετζλά. Ο Αϊντίν, κρατά μια στήλη σε μια τοπική εφημερίδα ενώ ταυτόχρονα ετοιμάζει ένα βιβλίο για το τουρκικό θέατρο. Έχοντας αποσυρθεί από την καριέρα του, ζει από διάφορα ενοίκια από ιδιοκτησίες που έχει κληρονομήσει από τον πατέρα του. Από αυτό ξεκινά και η ταινία, από ένα επεισόδιο που σημειώνεται όταν ο επιστάτης του πηγαίνει να πάρει το ενοίκιο από έναν οικογενειάρχη που αδυνατεί να πληρώσει και ο γιος του εκνευρισμένος πετάει μια πέτρα και σπάει το τζάμι από το αυτοκίνητου του Αϊντίν. Εδώ αναδεικνύεται ο πρώτος διαχωρισμός, ο ταξικός. Ακολουθούν οι υπόλοιποι, ανάμεσα στον Αϊντίν και την αδελφή του αλλά και τη γυναίκα του. 
Ο Τζεϊλάν σκηνοθετεί ένα μεγάλης χρονικής διάρκειας αριστούργημα, ξεπερνώντας τον εαυτό του. Έχοντας ως κέντρο τον Αϊντίν, απλώνεται, εξερευνά και διεισδύει βαθιά μέσα στους χαρακτήρες του. Χρησιμοποιεί τα διάφορα γεγονότα της καθημερινότητας ως αφορμή για να αναδείξει τα προβλήματα σχέσεων που υπάρχουν ανάμεσα στους ανθρώπους, είτε της ιδίας οικογένειας είτε όχι. Ακολουθώντας έναν υποβλητικά αργό ρυθμό, χωρίς να βιάζεται, ο μεγάλος τούρκος σκηνοθέτης χρωματίζει τον κινηματογραφικό του καμβά, αποτυπώνοντας επάνω του ψήγματα συναισθημάτων και αποτυπώματα σκέψεων. Δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει σιωπές αλλά ούτε και μεγάλες συζητήσεις-εξομολογήσεις, ανάμεσα στους ήρωές τους. Με αυτό τον τρόπο τους απογυμνώνει και ξεδιπλώνει τους χαρακτήρες με τις αντιθέσεις και τις αντιφάσεις τους. Ο Τζεϊλάν, με κομψότητα και χωρίς κραυγές, αναδεικνύει τις υφιστάμενες ταξικές διαφορές.
Ακόμη ένα βήμα προς την ωριμότητα για έναν σκηνοθέτη που ακολουθεί μια συνεχή ανοδική πορεία, που δεν βολεύεται με κοινοτυπίες αλλά ρισκάρει, σκάβει βαθειά μέσα στον άνθρωπο, ξεδιπλώνοντας τη ζωή, ώστε να δημιουργήσει έναν κόσμο ερωτημάτων και σκοτεινών διαδρομών μέσα από μια επίμονη ψυχολογική προσέγγιση των χαρακτήρων του, οι οποίοι δομούνται με πολύ δυνατό υλικό. Χαρακτήρες εγκλωβισμένοι μέσα στα στενά πλαίσια μιας καθημερινότητας, με την οποία αρνούνται να συγκρουστούν αλλά και χαμένοι μέσα στον εαυτό τους και την προσωπική τους φυλακή.



strakersan@gmail.com
kersanidis.wordpress.com



17o ΦΕ­ΣΤΙ­ΒΑΛ ΝΤΟ­ΚΙ­ΜΑ­ΝΤΕΡ ΘΕΣ­ΣΑ­ΛΟ­ΝΙ­ΚΗΣ
Αλη­θι­νές ει­κό­νες του κό­σμου

Από 13 έως 22 Μαρ­τίου θα διε­ξα­χθεί το 17ο Φε­στι­βάλ Ντο­κι­μα­ντέρ Θεσ­σα­λο­νί­κης - Ει­κό­νες του 21ου αιώ­να, που α­να­μέ­νε­ται και φέ­τος με ι­διαί­τε­ρο εν­δια­φέ­ρον. Σύμ­φω­να με το δελ­τίο Τύ­που που λά­βα­με θα προ­βλη­θούν δύο ντο­κι­μα­ντέρ τα ο­ποία εί­ναι υ­πο­ψή­φια για Όσκαρ.
«Το α­λά­τι της γης» (The salt of the earth) των Βιμ Βέ­ντε­ρς και Τζου­λιά­νο Ρι­μπέι­ρο Σαλ­γά­δο: Η ζωή και το έρ­γο του κα­τα­ξιω­μέ­νου βρα­ζι­λιά­νου φω­το­ρε­πόρ­τερ Σε­μπα­στιάο Σαλ­γά­δο.
«Virunga» του Ορλά­ντο βον Έιν­σι­ντε­λ: Μια ο­μά­δα αν­θρώ­πων προ­σπα­θούν να προ­στα­τεύ­σουν το ο­μώ­νυ­μο πάρ­κο της Ου­νέ­σκο στο Κον­γκό. Ται­νία που ι­σορ­ρο­πεί α­νά­με­σα στο οι­κο­λο­γι­κό ντο­κι­μα­ντέρ και το πο­λι­τι­κό θρί­λερ.
Προ­βάλ­λο­νται ε­πί­σης ται­νίες με­γά­λων δη­μιουρ­γών, ό­πως: 
«Το βλέμ­μα της σιω­πής» (The look of silence) του Τζό­σουα Οπεν­χάι­με­ρ: Με θέ­μα τη φρι­κτή γε­νο­κτο­νία που δια­πρά­χθη­κε στην πρό­σφα­τη ι­στο­ρία της Ινδο­νη­σίας.
«Ο γύ­ρος του κό­σμου με 50 συ­ναυ­λίες» (Around the world in 50 concerts) της Χέ­ντι Χό­νιν­γκμα­ν: έ­να μου­σι­κό ρόου­ντ μού­βι με τη Βα­σι­λι­κή Ορχή­στρα του Άμστερ­νταμ.
«Ονει­ρο­πα­γί­δα» (Dreamcatcher) της Κιμ Λο­ντζι­νό­το: Το πορ­τρέ­το μια χα­ρι­σμα­τι­κής προ­σω­πι­κό­τη­τας, πρώην ιε­ρό­δου­λης η ο­ποία ξέ­φυ­γε α­πό την πορ­νεία και έ­γι­νε υ­πέρ­μα­χος των δι­καιω­μά­των γυ­ναι­κών σε α­πό­γνω­ση.
«Τρέ­χο­ντας α­πό την τρέ­λα» (Running from crazy) της Μπάρ­μπα­ρα Κο­πλ: Η εγ­γο­νή του Έρνε­στ Χέ­μιν­γουεϊ, Μά­ριε­λ, σε έ­να τα­ξί­δι αυ­το­γνω­σίας που το στοι­χειώ­νει η κλη­ρ��­νο­μιά της οι­κο­γέ­νειάς της, ση­μα­δε­μέ­νη α­πό ψυ­χι­κές α­σθέ­νειες και ε­ξαρ­τή­σεις. 
Προ­βάλ­λο­νται α­κό­μη κά­ποιες ά­κρως εν­δια­φέ­ρου­σες ται­νίες, ό­πως: 
«Θα πέ­σει η νύ­χτα» (Night will fall) του Αντρέ Σίν­γκε­ρ: Βα­σι­σμέ­νο στο μο­να­δι­κό ντο­κι­μα­ντέρ του Χί­τσκο­κ, α­πο­τε­λεί μια συ­γκλο­νι­στι­κή ε­μπει­ρία, με φό­ντο τα στρα­τό­πε­δα συ­γκέ­ντρω­σης του Β’ Πα­γκο­σμίου Πο­λέ­μου. Ένα α­πί­στευ­το ντο­κου­μέ­ντο που για λό­γους πο­λι­τι­κής έ­μει­νε στα συρ­τά­ρια και βγή­κε για πρώ­τη φο­ρά στο φως έ­πει­τα α­πό 70 χρό­νια στη μορ­φή που το ε­μπνεύ­στη­καν οι δη­μιουρ­γοί του.
«Φτώ­χεια Ε­ΠΕ» (Poverty INC) του Μάι­κλ Μά­θε­σο Μί­λε­ρ: Το πα­ρα­σκή­νιο του φαύ­λου κύ­κλου της πα­γκό­σμιας φτώ­χειας που υ­πο­κι­νεί­ται συ­νει­δη­τά ή α­συ­νεί­δη­τα α­πό τη Δύ­ση. Η α­ποι­κιο­κρα­τι­κή φι­λαν­θρω­πία που υ­πο­δου­λώ­νει γε­νιές αν­θρώ­πων.
«Εί­μα­στε δη­μο­σιο­γρά­φοι» (We are journalists) του Αχμά­ντ Τζα­λα­λί Φα­ρα­χα­νί: Μια βιω­μα­τι­κή ται­νία για τις συν­θή­κες τρο­μο­κρα­τίας κά­τω α­πό τις ο­ποίες ερ­γά­ζο­νται οι δη­μο­σιο­γρά­φοι στο Ιράν. 
«Τεκ­μη­ριώ­νο­ντας» (Documented) του Χο­σέ Αντό­νιο Βάρ­γκας: Ο βρα­βευ­μέ­νος με Πού­λιτ­ζερ Βάρ­γκας, με­τά την α­πο­κά­λυ­ψη πως ζει πα­ρά­νο­μα στις Η­ΠΑ, ξε­κί­νη­σε έ­να σκλη­ρό α­γώ­να που ο­δή­γη­σε την κυ­βέρ­νη­ση Ομπά­μα στην αλ­λα­γή του με­τα­να­στευ­τι­κού νό­μου.

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

«Χωρίς μέτρο» (Whiplash) του Νταμιέν Σαζέλ: Ο 29χρονος σκηνοθέτης κερδίζει με αυτήν την ταινία το 1ο βραβείο στο Φεστιβάλ του Ντοβίλ, με πρόεδρο της κριτικής επιτροπής τον Κώστα Γαβρά. Η ταινία έχει κερδίσει το Μεγάλο βραβείο της κριτικής επιτροπής και το βραβείο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κινηματογραφικού Τύπου στο Φεστιβάλ του Σάντανς, ενώ είναι υποψήφια για 5 Όσκαρ. Μια ταινία-έκπληξη με θέμα τις προσπάθειες ενός νεαρού και φιλόδοξου ντράμερ της τζαζ, ο οποίος σπουδάζει σε ένα από τα καλύτερα μουσικά σχολεία των ΗΠΑ με έναν από τους πιο απαιτητικούς καθηγητές. «Ήθελα να δημιουργήσω μια ταινία για τη μουσική που να θυμίζει πολεμική ή γκανγκστερική ταινία, όπου τα όργανα αντικαθιστούν τα όπλα, όπου οι λέξεις είναι το ίδιο βίαιες όσο τα όπλα και η δράση δεν ξετυλίγεται σε ένα πεδίο μάχης αλλά σε μια αίθουσα που γίνονται πρόβες ή στη σκηνή ενός θεάτρου», λέει ο Σαζέλ.

«Σέλμα» (Selma) της Άβα Ντιβερνέ: Στις 7 Μαρτίου του 1965, οι Αμερικανοί καθώς παρακολουθούσαν τηλεόραση έμειναν έκπληκτοι όταν το πρόγραμμα διεκόπη για να μεταδώσει τις ειδήσεις που έδειχναν βίαιες εικόνες από το δρόμο. Στη Σέλμα της Αλαμπάμα, οι τοπικές αρχές είχαν μόλις επιτεθεί σε διαδηλωτές, οι οποίοι ζητούσαν το δικαίωμα της ψήφου να ισχύει για όλους τους Αμερικανούς. Η ταινία αφηγείται, με ακαδημαϊκό τρόπο, τους αγώνες των μαύρων και του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ μέχρι την ψήφιση των δικαιωμάτων τους, το 1965.

«Το μυστικό της ευτυχίας» (Hector and the search of happiness) του Πίτερ Τσέλσομ: Ο Χέκτορ είναι ένας εκκεντρικός ψυχίατρος από το Λονδίνο, ο οποίος -όπως και οι ασθενείς του- περνά υπαρξιακή κρίση. Κωμωδία.

«Με αγάπη, Ρόζι» (Love, Rosie) του Κρίστιαν Ντίτερ: Η Ρόζι κι ο Άλεξ είναι φίλοι από τα 5 τους χρόνια. Μεγαλώνουν μαζί, φλερτάρουν και ενθουσιάζονται μέχρις ότου ο Άλεξ θα φύγει για σπουδές στις ΗΠΑ. Κωμωδία. 

«Το πεπρωμένο της Τζούπιτερ» (Jupiter ascending) των Άντι και Λάνα Γουατσόφσκι: Οι δημιουργοί της τριλογίας Μάτριξ ξαναχτυπούν. Από τους δρόμους του Σικάγου μέχρι τους γαλαξίες του σύμπαντος μάς διηγούνται την ιστορία της Τζούπιτερ Τζόουνς, μιας γυναίκας προορισμένης για μεγάλα πράγματα. Μέχρι τότε, όμως, εργάζεται ως καθαρίστρια και μόνον όταν την εντοπίσει ο γενετικά τροποποιημένος πρώην στρατιωτικός Κέιν, θα αρχίσει να βρίσκει το δρόμο της.  

Σινεφίλ