Εχω να κάνω μερικές χρήσιμες παρατηρήσεις στους διοργανωτές της επίσκεψης στη Μακρόνησο για το μέλλον. Την τελευταία επίσκεψη στη Μακρόνησο, πολύς κόσμος θεωρώ πως την αντιλήφθηκε σαν να πήγε εκδρομή σε ένα οποιοδήποτε νησί, έτσι όπως τους έβλεπα να περπατάνε σκόρπια γύρω τριγύρω.
Για αυτό δεν έφταιγε ο κόσμος, η απουσία ξενάγησης, με τη μοναδική, περιορισμένη, παρουσίαση που έκανε ο ιστορικός Τάσος Σακελλαρόπουλος στο χώρο του θεάτρου, όπου η Νατάσα Τζαβέλα τραγούδησε, με συνοδεία της μουσικής του Τσεκούρα, τραγούδια του αγώνα και τις αντίστασης (που τόσο μελωδικά τα ερμήνευσε). Έφταιγε, όμως, η εικόνα που παρουσίαζε η εξέδρα, με τις συνεχείς αποχωρήσεις κατά τη διάρκεια που τραγουδούσε (φαντάζομαι πως ήταν απογοητευτική και για τη Νατάσα, όσο και για μένα), που δεν κάθισαν να πούμε όλοι μαζί το «Πέσατε αδέλφια».
Πιστεύω τους περισσότερους που επισκεφτήκαν την Κυριακή τη Μακρόνησο, το μόνο που τους συγκλόνισε ήταν το ανθρώπινο ποτάμι. Και αυτό γιατί οι διοργανωτές της επίσκεψης, όπου συμμετείχαν και πάρα πολλά νέα παιδιά, δεν είχαν φροντίσει να υπάρχει μια ξενάγηση από κάποιον γνώστη για τους βασανισμούς και τους τόπους μαρτυρίου απάνω στο Νησί. Αν όχι επιτόπου, αλλά με έναν φωτεινό χάρτη, που κάποιος γνώστης θα έδειχνε τους χώρους και θα εξηγούσε ποιες μεθόδους χρησιμοποιούσαν οι βασανιστές καις πώς ένοιωθαν αυτοί που περίμεναν τη σειρά τους να τους βασανίσουν, ακούγοντας τις κραυγές των άλλων συντρόφων τους.
Έστω από μακριά να έδειχνε κάποιος την παραλία όπου οι βασανιστές -πατεράδες και παππούδες της συμμορίας των χρυσαυγητών- είχαν στήσει προβοκάτσια, στέλνοντας οι ίδιοι κρατούμενους εκεί για να κάνουν κάποια δουλειά και, προφασιζόμενοι έπειτα πως οι κρατούμενοι τάχα προσπαθούσαν να δραπετεύσουν, άρχισαν να τους θερίζουν με τα πολυβόλα από τη στεριά και τη θάλασσα.
Και να έδειχνε από μακριά την κορφή που οι βασανιστές φασίστες είχαν στήσει τους σταυρούς, πάνω στους οποίους έδεναν γυμνούς όσους περνούσαν όλες τις μορφές βασανισμού και δεν υπέκυπταν (δεν έκαναν δήλωση αποκήρυξης για αυτά που υπερασπίζονταν).
Δεν έχει νόημα αν όσοι επισκέπτονται τη Μακρόνησο, και προπαντός οι νέοι, δεν μαθαίνουν για τους απάνθρωπους και φρικτούς βασανισμούς που υπέστησαν οι αγωνιστές -που πάλεψαν για την απελευθέρωση της πατρίδας από τους γερμανούς κατακτητές- από τους δοσίλογους φασίστες συνεργάτες των κατακτητών.
Ελάχιστος φόρος τιμήςΈζησα στις εξορίες και στο κίνημα της αριστεράς, που συμμετείχα με πολλούς συντρόφους μακρονησιότες. Θα μνημονεύσω μόνο τα ονόματα τριών συντρόφων, του Νίκου Αμαξόπουλου, του Γιώργου Κάπου και του Νίκου Αμπατιέλου. Με τον Αμαξόπουλο και τον Κάπο έμεινα για πολλά χρόνια εξόριστος στον Αι Στράτη στον ίδιο χώρο. Ο Νίκος Αμαξόπουλος είναι ένας από τους τρεις στη Μακρόνησο που πέρασε όλα τα βασανιστήρια και έφτασε μέχρι το σταυρό, που τον έδεσαν γδυτό, χωρίς νερό για πολλές μέρες. Ο Γιώργος Κάπος από τα βασανιστήρια είχε τρελαθεί και όλη μέρα και νύχτα παραμιλούσε φωναχτά μέσα στο χώρο που μέναμε, και κάποιες φορές τα παραμιλητά ακούγονταν με σπαραχτικές κραυγές. Και ο Νίκος Αμπατιέλος, που για πολλά χρόνια συμπορευτήκαμε στο ΚΚΕ Εσωτερικού, ήταν ίσως από τους μοναδικούς στη Μακρόνησο που όταν περίμενε τη σειρά του για να τον βασανίσουν και έβλεπε κάποιον άλλον από την ουρά ότι δεν θα αντέξει το βασανισμό, έπαιρνε τη θέση του για να υποστεί ο ίδιος το βασανισμό, αντί ο σύντροφός του. Και αυτό το επανέλαβε πολλές φορές.
Καταθέτω αυτή τη μαρτυρία σαν ελάχιστο φόρο τιμής σε όλους αυτούς που υπέστησαν τα φριχτά βασανιστήρια στη Μακρόνησο. Και να μην ξεχάσουν οι επόμενοι διοργανωτές τις παρατηρήσεις μου, όταν θα διοργανώνουν επισκέψεις στη Μακρόνησο.
Νίκος Αρβανίτης