Οι δανειστές, αυτή τη φορά, με βάση τις ως τώρα συναντήσεις με τις ελληνικές αρχές και τα αποτελέσματα που γίνονται γνωστά επισήμως ή ανεπισήμως, είναι διαφορετικοί. Όλες οι πληροφορίες οδηγούν στο συμπέρασμα ότι δεν ψάχνουν για «πατήματα», αλλά ζητούν διευκρινίσεις, και όταν από τις συζητήσεις ωριμάζουν συμφωνίες τις αποδέχονται.
Αυτή η πολιτική συμπεριφορά των εκπροσώπων των δανειστών διαφαίνονταν από τις τοποθετήσεις αξιωματούχων της ΕΕ ή του ΔΝΤ όλο το προηγούμενο διάστημα. Όμως, υπήρχαν επιφυλάξεις για τις διαπραγματεύσεις και τις δυσκολίες που ανέκυπταν στο ξεκίνημα της.
Και πάλι πρέπει, βέβαια, να είναι κανείς επιφυλακτικός, γιατί έχει ακόμη δρόμο η διαπραγμάτευση. Όμως, αυτό που όλο και περισσότερο εμπεδώνεται είναι η εκτίμηση ότι υπάρχει πολιτική απόφαση των θεσμών, να κλείσει το ελληνικό ζήτημα, με την ως τώρα μορφή του, και να περάσει στο καθεστώς που πέρασαν, περίπου, οι άλλες χώρες που ήταν σε ανάλογα προγράμματα. Όμως, με μεγαλύτερα βάρη και υποχρεώσεις λόγω του χρέους. Το πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ για μία πενταετία είναι αψευδής μάρτυρας.
Ευνοϊκή αντιπολίτευσηΕίναι φανερό ότι μια τέτοια καμπή, μετάβαση δεν θα μπορούσε να μην έχει σοβαρές πολιτικές επιδράσεις στην εσωτερική πολιτική πραγματικότητα. Η πλευρά της κυβέρνησης θα είχε ούτως ή άλλως ευνοηθεί, θα έπαιρνε μεγάλη πολιτική ανάσα, ανεξάρτητα αν αυτό αναπροσανατόλιζε προς το μέρος της άμεσα την απομακρυσμένη επιρροή της. Όμως, ευνοείται πολύ περισσότερο λόγω της βραχυπρόθεσμης πολιτικής του κύριου αντιπάλου της, της ΝΔ, και της θορυβώδους διάψευσής της. Η θέση της, όμως, επιδεινώνεται περαιτέρω, διότι στα πρώτα βήματα της προσπάθειάς της να ορίσει νέα στρατηγική, εφόσον η κυβέρνηση δεν κατέρρευσε, όπως ήλπιζε, αλλά απεναντίας οδεύει προς το τέλος της τετραετίας, προέκυψαν προβλήματα και σοβαρές διαφωνίες στο εσωτερικό της. Η χωριστή ιδεολογική παρέμβαση του κ. Αδ. Γεωργιάδη –παρουσία του κ. Σαμαρά– και η διαγραφή της κ. Παπακώστα είναι δύο περιστατικά πολύ σοβαρά και θα έχουν, το πιο πιθανό, συνέχεια.
Πολλαπλές ερμηνείεςΌμως, ας ξανάρθουμε στο ζήτημα της αλλαγής στη στάση των δανειστών. Υπάρχουν ερμηνείες; Όχι τόσο αξιόπιστες. Η πρώτη θα μπορούσε να είναι ότι, καθώς υπάρχουν άλλα πολύ σοβαρότερα προβλήματα στην ΕΕ, είναι πιο ωφέλιμο να κλείσει η αξιολόγηση —ιδίως έτσι πρέπει να το βλέπει η Γερμανία. Η δεύτερη, ότι πλέον το Grexit είναι παρελθόν —το είπε και ο Σόιμπλε στη συνέντευξη του ΣΚΑΪ— επομένως η υπερτιμωρία για να ωθηθεί η χώρα στην έξοδο δεν έχει πια νόημα. Η τρίτη, ότι τελικά η οικονομία άντεξε και επομένως το πρόγραμμα μπορεί να βγει. Ακόμη ότι η αντιπολίτευση δεν πείθει, την ίδια ώρα που η κυβέρνηση έδειξε μια αξιοπρόσεκτη —για τους δανειστές ιδίως— σταθερότητα.
Να αναφέρουμε, βέβαια, και το ενισχυμένο ενδιαφέρον των ΗΠΑ για την Ελλάδα όπως καταγράφηκε με ευκαιρία το πρόσφατο ταξίδι του έλληνα πρωθυπουργού, και την αλλαγή τόνου στις τοποθετήσεις του ΔΝΤ. Είναι φανερό ότι το ΔΝΤ αντιλαμβάνεται ότι το ήθελαν για άλλοθι της σκληρής πολιτικής τους, σύμφωνα με όσα αποδίδει ο ίδιος ο κ. Σόιμπλε στους ευρωπαίους ως προς το ελληνικό πρόγραμμα. Τώρα, γιατί να παίρνει αυτό το ανάθεμα, εφόσον οι ευρωπαίοι έχουν αποφασίσει την έξοδο από το μνημόνιο; Πολύ περισσότερο που στην καμπούρα του έχει τα γνωστά τεράστια λάθη του.
Οι κίνδυνοι παραμονεύουνΜέσα σ’ αυτό το θετικότερο κλίμα και το άνοιγμα της προοπτικής εξόδου από το μνημόνιο υπάρχουν και κίνδυνοι. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, μιλώντας στα Γιάννενα, θα επισημάνει ότι «βρισκόμαστε σε ένα σημείο καμπής, σε ένα σημείο που παίρνουμε τη στροφή. Και άρα, δεν χρειάζεται εφησυχασμός, δεν χρειάζεται να θεωρήσουμε ότι όλα τελείωσαν». Μπορούμε, μάλιστα, να προχωρήσουμε λίγο περισσότερο εδώ. Η θετική προοπτική ενέχει τον κίνδυνο να θεωρηθεί ότι ο αντίπαλος είναι εύκολος, καθότι ευάλωτος και ότι η διαδρομή προς την έξοδο είναι εξασφαλισμένη. Υπάρχει ακόμη ο κίνδυνος, όσο η προοπτική εξόδου θα γίνεται πιο ορατή να ξεχαστεί ότι οι κοινωνικές πληγές είναι παντού ενεργές, τα μεγάλα ζητήματα είναι ανοιχτά, ο κόσμος που υπέφερε από τα μνημόνια περιμένει τα υπόλοιπα δύο χρόνια να γίνουν πολλά, να θεμελιωθούν πολλά.
Διαμορφώνονται όροι και προϋποθέσειςΣτο περιθώριο των ειδήσεων από την διαπραγμάτευση, και καθώς αυτές συγκροτούσαν ένα κλίμα μάλλον θετικό, ιδιαίτερα σε σχέση με όσα γνωρίζαμε στο παρελθόν, για την κυβέρνηση μπορούσε να ιδεί κανείς την αμηχανία του αντικυβερνητικού Τύπου και την αδυναμία του να παρουσιάσει καταστροφική εικόνα. Στην προσπάθειά τους να πλήξουν την κυβέρνηση παραβίασαν για μακρό διάστημα όχι μόνο κάθε κανόνα δεοντολογίας, αλλά και στοιχειώδεις κανόνες για μια αποτελεσματική προπαγάνδα. Διότι αυτή χρειάζεται έναν πυρήνα αλήθειας για να μπορέσει να σταθεί στα πόδια του ο κιτρινισμος, η καταστροφολογία. Διαφορετικά γυρίζει μπούμεραγκ, γνωστά πράγματα αυτά.
Ωστόσο, ο πανικός που καταλαμβάνει την ευρύτερη συντηρητική παράταξη από τη συνειδητοποίηση ότι και το υπόλοιπο της τετραετίας θα ζούνε υπό τη διακυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ-Οικολόγων μεταφέρεται στον Τύπο της χωρίς μέτρο. Συνειδητοποιούν, και αυτό τους τρομάζει, ότι διαμορφώνονται βαθμιαία οι όροι και οι προϋποθέσεις στο τέλος της τετραετίας να δοθεί μια μάχη μεταξύ Αριστεράς-Δεξιάς με περισσότερες πιθανότητες για την Αριστερά, εφόσον εργαστεί με οδηγό την ταυτότητά της.
Π. Κλαδιανός