Στον απόηχο των αποκαλύψεων του CNN για τα σύγχρονα σκλαβοπάζαρα στη Λιβύη, όπου πρόσφυγες και μετανάστες πωλούνται για 400 ευρώ, αλλά και των διαπιστώσεων εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ για βασανισμούς στα κέντρα κράτησης μεταναστών της χώρας, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Αφρικανική Ένωση συναντήθηκαν την περασμένη Τετάρτη και Πέμπτη στο Αμπιτζάν της Ακτής Ελεφαντοστού, για να απευθυνθούν, μεταξύ άλλων, σε αυτό το οξύ πρόβλημα. Tα μέτρα, ωστόσο, που αποφασίστηκαν, μόνο ελπίδα δεν δημιουργούν για το μέλλον αυτών των ανθρώπων.
Σε άλλο μήκος κύματοςΣτο δελτίο Τύπου της Συνόδου μπορεί να περιγράφεται ότι «οι ευρωπαίοι και αφρικανοί ηγέτες επαναβεβαίωσαν την πολιτική τους δέσμευση να απαντήσουν στις αιτίες της παράτυπης μετανάστευσης (…) δημιουργώντας νόμιμες διόδους (…) και τόνισαν την επιτακτική ανάγκη να βελτιωθούν οι συνθήκες των μεταναστών και προσφύγων στη Λιβύη». Στις αποφάσεις, όμως, που θα πρέπει να έχουν υλοποιηθεί μέσα σε τρεις μήνες όπως διακήρυξαν, δεν εμπεριέχεται πουθενά η πραγματοποίηση αυτών των σκοπών.
Συγκεκριμένα, βάσει της κοινής δήλωσης της Συνόδου, προβλέπεται η δημιουργία ειδικής ομάδας (task force), που θα έχει στόχο της τον επαναπατρισμό των ανθρώπων που βρίσκονται στη Λιβύη, στις χώρες από τις οποίες προσπαθούν να διαφύγουν και όχι τη διευκόλυνσή τους στο απαραίτητο ταξίδι για τη ζωή τους. Από τον Ιανουάριο του 2017 έχουν υλοποιηθεί 13.000 τέτοιες επιστροφές, ακόμα και σε χώρες όπως η Νιγηρία, που βάλλεται συχνά από επιθέσεις της εξτρεμιστικής οργάνωσης Μπόκο Χαράμ. «Δυστυχώς, πολύ συχνά, τα μέτρα που αναζητούνται σχετικά με τις μεταναστευτικές και προσφυγικές διαδρομές κατά μήκος της Μεσογείου είναι προσανατολισμένα στον έλεγχο, στην αποτροπή και στον αποκλεισμό. Κάτι τέτοιο όμως, εκτός του ότι έχει ως αποτέλεσμα να παραγκωνίζεται η ανθρώπινη διάσταση του προσφυγικού/μεταναστευτικού ζητήματος, έχει επίσης συχνά ως συνέπεια πρόσφυγες και μετανάστες να πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης, βίας και άλλων επικίνδυνων καταστάσεων», υπογραμμίζει στην «Εποχή» η Στέλλα Νάνου, εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ.
Η ειδική ομάδα, περιγράφεται ακόμα πως, θα συνεργάζεται στενά με τις λιβυκές αρχές, προκειμένου να χτυπηθούν τα παράνομα δίκτυα διακίνησης ανθρώπων. «Κοινό μας καθήκον είναι να ενισχύσουμε την καταπολέμηση αυτών των αδίστακτων εγκληματιών και να τους οδηγήσουμε στη δικαιοσύνη. Οι παραπάνω παρατηρήσεις ισχύουν και για τη σημερινή κατάσταση στη Λιβύη, η οποία χρειάζεται από την πλευρά μας, τόσο την ευρωπαϊκή όσο και την αφρικανική, τη βοήθειά μας, όχι την καταδίκη μας», δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, κατά την εναρκτήρια ομιλία του στη Σύνοδο, παραβλέποντας πλήρως το γεγονός ότι οι βιασμοί, η ασιτία και τα βασανιστήρια που έχουν υποστεί οι πρόσφυγες και οι μετανάστες στα κέντρα κράτησης έχουν προκληθεί και από ανθρώπους των λιβυκών αρχών.
Συνένοχη η Ευρωπαϊκή Ένωση«Η Ευρωπαϊκή Ένωση φέρει ευθύνη και είναι συνένοχη για αυτό που συντελείται τώρα στη Λιβύη, αφού χρηματοδοτεί και στηρίζει τις λιβυκές αρχές, που παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα των ανθρώπων στα κέντρα κράτησης, μόνο και μόνο για να τους αποτρέψει από το να φθάσουν στο έδαφός της. Θα πρέπει άμεσα να υπάρξει μια εσωτερική αναδιαμόρφωση του τρόπου συνεργασίας της ΕΕ με τη Λιβύη και επανεξέταση των μεταξύ τους συμφωνιών, θέτοντας ως προτεραιότητα την προστασία των δικαιωμάτων αυτών των ανθρώπων και όχι τον εγκλωβισμό τους», τονίζει η Δήμητρα Σπαθαρίδου, συντονίστρια δράσης του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας.
Οι αποφάσεις της Συνόδου για τη μετανάστευση θα έπρεπε, σύμφωνα με την οργάνωση, να έχουν εστιάσει στην απελευθέρωση των ανθρώπων από τα κέντρα κράτησης στη Λιβύη και στον τερματισμό της πρακτικής της αυθαίρετης κράτησης εν γένει. Αναγκαία επίσης κρίνεται η σύσταση ειδικής ομάδας για τη διερεύνηση των καταγγελιών περί βασανιστηρίων και βιασμών στα κέντρα κράτησης, όπως και η αναγνώριση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ από τη Λιβύη, προκειμένου ο οργανισμός να μπορέσει να δουλέψει εκεί με ασφάλεια και να προσφέρει τις απαραίτητες υπηρεσίες στους αιτούντες άσυλο και διεθνούς προστασίας.
«Η Υ.Α. συνεχίζει να κάνει έκκληση για μεγαλύτερη πρόσβαση σε ασφαλείς και νόμιμες οδούς προς την Ευρώπη, όπως η επανεγκατάσταση και η οικογενειακή επανένωση. Είναι επίσης σημαντικό να διασφαλίσουμε ότι οι άνθρωποι μπορούν να έχουν πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου στα ευρωπαϊκά κράτη», υπογραμμίζει η Στέλλα Νάνου. Η Ύπατη Αρμοστεία, σύμφωνα με την ίδια, έχει απευθύνει έκκληση από τον Σεπτέμβρη για τη δημιουργία επιπλέον 40.000 θέσεων επανεγκατάστασης για πρόσφυγες που βρίσκονται σε 15 χώρες κατά μήκος της οδού της Κεντρικής Μεσογείου. Μέχρι στιγμής, όμως, έχουν δοθεί δεσμεύσεις για 10.500 θέσεις, «αριθμός σημαντικός, αλλά όχι επαρκής», όπως επισημαίνει.
Πέραν αυτών των προγραμμάτων, η Διεθνής Αμνηστία τονίζει και την ανάγκη για νόμιμες διόδους μετανάστευσης, όπως χορήγηση βίζας για εργασία, σπουδές κτλ απευθείας από τις πρεσβείες στις αφρικανικές χώρες. «Τα ναυάγια και οι θάνατοι στη Μεσόγειο οφείλονται ακριβώς στην έλλειψη ασφαλών και νόμιμων διόδων. Η Ευρώπη αντί να εξωτερικοποιεί το πρόβλημα, θα πρέπει να αντιμετωπίσει το μεταναστευτικό ως μέρος της λύσης. Πέραν των νόμιμων δρόμων για τους πρόσφυγες, θα πρέπει να ξεκινήσει να μιλά και για τη νόμιμη μετανάστευση, χωρίς τη ρητορική μίσους που χρησιμοποιεί τώρα. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι η μετανάστευση ήταν κάτι που πάντα συνέβαινε και πάντα θα συμβαίνει», εξηγεί η Δήμητρα Σπαθαρίδου.
Στις προθέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όμως, δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια τέτοια σκέψη, αφού και ο γάλλος πρόεδρος, Εμμανουέλ Μακρόν πρότεινε τη δημιουργία κέντρων προσφύγων, αντίστοιχων των λιβυκών στο Τσαντ και στο Νίγηρα, ώστε να συνεχίσουν να αποτρέπονται οι προσφυγικές ροές από τον ερχομό τους στην Ευρώπη. Η δημιουργία τέτοιων κέντρων δεν υιοθετήθηκε από τη Σύνοδο, αλλά είναι πολύ πιθανό να ενταχθεί στη μελλοντική ατζέντα της.
Περισσότερα τείχηΠρος το παρόν, η Σύνοδος αποφάσισε πέραν των μέτρων για τη μετανάστευση, δράσεις για τη στήριξη της αφρικανικής οικονομίας, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την παιδεία. Πιο συγκεκριμένα, συμφωνήθηκε η επέκταση προγραμμάτων ανταλλαγής φοιτητών, όπως το Erasmus+, και η κινητικότητα μεταξύ ακαδημαϊκού προσωπικού, το Σχέδιο Εξωτερικών Επενδύσεων, βάσει του οποίου θα γίνουν ιδιωτικές επενδύσεις στην Αφρική ύψους 44 δισ. ευρώ, και η συνέχεια των κοινών στρατιωτικών επιχειρήσεων κατά εξτρεμιστικών οργανώσεων. Ελάχιστη, όμως, καθησύχαση προσφέρουν αυτές οι αποφάσεις για τη βελτίωση της ζωής των αφρικανών πολιτών, αφού η εκμετάλλευση του πλούτου της ηπείρου από ξένες πολυεθνικές έχει παρουσιαστεί πολλές φορές κατά το παρελθόν σαν «επένδυση», χωρίς τελικά να εξασφαλίζονται αξιοπρεπείς μισθοί και εργασιακές συνθήκες για τους ανθρώπους εκεί, ή να απομένει κάποιο όφελος για τα κράτη. Ούτε η εντατικοποίηση των στρατιωτικών επιχειρήσεων θα σημάνει την ειρήνευση των περιοχών, αλλά αντίθετα τη συνέχεια των συγκρούσεων, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι και πάλι να έχουν την ανάγκη να διαφύγουν για την ασφάλειά τους, ενώ οι δρόμοι προς την Ευρώπη θα παραμένουν κλειστοί.
«Η EE, εμμένοντας σε μια τακτική που ήδη έχει φέρει ολέθρια αποτελέσματα, επιλέγει να υψώσει όλων των ειδών τα τείχη, προκειμένου να εμποδίσει τους πρόσφυγες να φτάσουν στην πόρτα της. Η άκριτη ενίσχυση καθεστώτων στην Αφρική, όπως καταγγέλλει και η Αφρικανική Ένωση, έχει ως αποτέλεσμα ακραία φαινόμενα εκμετάλλευσης ανθρώπων, με εικόνες που μας γυρίζουν στην αποικιοκρατία, στην εποχή των σκλαβοπάζαρων, που προσβάλλουν το δημοκρατικό ιδεώδες, και όλες τις αρχές και τις αξίες πάνω στις οποίες χτίστηκε η ευρωπαϊκή ιδέα», σχολιάζει τις αποφάσεις της Συνόδου η βουλεύτρια του ΣΥΡΙΖΑ και μέλος της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Αννέτα Καββαδία.
Τζέλα Αλιπράντη “Αυτό δεν έπρεπε να συμβεί”
Από το παράθυρο της αίθουσας θεραπείας βλέπω τα φύλλα να χορεύουν στον άνεμο. Μεταφερθήκαμε εκεί για να τον αφήσουμε να πεθάνει ήσυχα. Όμως, το τελευταίο χάδι που θα τον συνόδευε μέχρι το τέλος, έγινε μια ατέλειωτη στιγμή.
Μια μοναδική επιθυμία: επιτέλους να αφεθεί, να παραδοθεί. Εγώ και ο Σαμιουλάχ, ο νοσοκόμος με τoν οποίο δουλεύω, είμαστε ο ένας στα αριστερά και ο άλλος στα δεξιά του κρεβατιού. Χωρίς να μπορούμε να κάνουμε κάτι. Ακουμπάμε το χέρι μας πάνω στο κορμάκι του, για να μη νιώθει μοναξιά. Μαζί μας ήρθε και ο Πασντάχ, ένας άλλος συνάδελφος νοσοκόμος, σιωπηλά. Τα φύλλα εξακολουθούν το χορό τους στον άνεμο. Δεν θυμάμαι κανένα θόρυβο, κανέναν άλλο γύρω μας.
Όμως το παιδάκι δεν θέλει να παραδοθεί, η καρδούλα του δεν θέλει να σταματήσει. Ας το μεταφέρουμε, δεν ξέρουμε πόσο θα συνεχίσει να πολεμάει. Το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να του δώσω φάρμακα για να ανακουφίσω τον πόνο και να ελπίζω μ’ όλο μου το είναι ότι θα έχουν πραγματικά αποτέλεσμα. Τίποτε άλλο.
Πείθεις τον εαυτό σου γι’ αυτό, αλλιώς δεν θα άντεχες. Πριν το πάρουν, πριν το εξαφανίσουν πίσω από λευκά παραβάν και λευκά κρεβάτια, αφήνουμε τον πατέρα του να μπει.
Ζητάει βοήθεια με τα μάτια, σιωπηλά. Πολεμάει ενάντια στα δάκρυα, που δεν τρέχουν αμέσως, αλλά τελικά, χάνει αυτή την ανώφελη μάχη, και τα δάκρυα λεκιάζουν τα σκονισμένα του μάγουλα. Τα μάτια του είναι κόκκινα. Γυαλίζουν. Με κοιτάζουν, ενώ ακούνε τη φωνή του Πασντάχ που εξηγεί ότι δεν μπορεί να γίνει τίποτα. Ότι δεν μπορούσαμε ούτε να προσπαθήσουμε. Γιατί κάποιες φορές οι νάρκες δεν αφήνουν τίποτα που να μπορεί να σωθεί. Εκείνος κοιτάζει εμένα, κοιτάζει τους άλλους, κοιτάζει το πλασματάκι που κείτεται μπροστά του. Κοιτάζει το τετράχρονο αγοράκι του και κουνάει το κεφάλι: «Αυτό δεν έπρεπε να συμβεί, δεν έπρεπε να συμβεί».
Εκείνη η καταραμένη νάρκη του ακρωτηρίασε τα πόδια και του διέλυσε τη λεκάνη. Η καρδιά του όμως συνεχίζει να χτυπά. Κι έτσι περνάνε τα λεπτά, μέσα στη σιωπή, μ’ εκείνα τα δάκρυα πόνου που προσπαθούμε να κρύψουμε.
– Σάρα, νοσοκόμα στο Λασκάρ-γκα, Αφγανιστάν
Μετάφραση από το siteτης ΜΚΟ Emergency: Τόνια Τσίτσοβιτς