Με αφορμή την ψήφιση του προϋπολογισμού των δήμων για το 2018, ήρθαν στο προσκήνιο ξανά τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί στις δημοτικές παρατάξεις που στηρίχθηκαν από τον ΣΥΡΙΖΑ, και κέρδισαν τις εκλογές το 2014, μετά τη διάσπαση του 2015. Τα προβλήματα φάνηκαν σε διάφορους δήμους ανά την Ελλάδα, ιδιαίτερα σε αυτούς του Χαλανδρίου και Βύρωνα, όπου αρχικά καταψηφίστηκε το Τεχνικό πρόγραμμα στον πρώτο, και ο προϋπολογισμός στο δεύτερο. Ο τρόπος με τον οποίο εξελίχθηκε η σύγκρουση έχει ενδιαφέρον να μελετηθεί, γιατί δείχνει πως οι πολιτικές δυνάμεις, κυρίως της αριστεράς, προσεγγίζουν και αντιλαμβάνονται τη λειτουργία τους σε χώρους, όπως της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ταυτόχρονα αποτελεί και ένα δείγμα λειτουργίας της απλής αναλογικής στις επόμενες εκλογές.
Και τα δύο αυτά σχήματα είχαν συγκροτηθεί από αριστερούς πολίτες, που ανήκαν ή προέρχονταν από διαφορετικούς χώρους. Αυτό που τους ένωσε, ήταν κυρίως η παρέμβασή τους στα τοπικά προβλήματα, ενώ γνώριζαν ότι είχαν διαφορετικές προσεγγίσεις σε κεντρικά πολιτικά ζητήματα, όπως ΕΕ, κρίση, κυβέρνηση, εξουσία, κ.λπ. Με τη διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ, από τη μεριά της ΛΑΕ πάρθηκε απόφαση που καλούσε τα μέλη της να αποσχιστούν από κοινά σχήματα στους μαζικούς χώρους και να λειτουργήσουν αυτόνομα. Τέτοιου είδους απόψεις υπήρξαν και στο ΣΥΡΙΖΑ, όμως ήταν μειοψηφικές. Η διάσπαση παρατάξεων στο μαζικό χώρο επειδή διασπάστηκε ένας πολιτικός φορέας, δείχνει πώς κάθε πολιτικός φορέας θέτει ξανά το θέμα της σχέσης πολιτικού φορέα και παρατάξεων. Τελικά, οι παρατάξεις είναι το μακρύ χέρι του πολιτικού φορέα στους μαζικούς χώρους και όλα τα περί συμμαχιών, ευρύτερων συγκλίσεων κ.λπ. αποτελούν υποκρισία.
Σχέση παρατάξεων και φορέωνΟι παρατάξεις, με άλλα λόγια, είναι εξάρτημα ενός πολιτικού φορέα ή ένας ευρύτερος σχηματισμός, μέσα στον οποίο συναντούνται πολίτες που έχουν κοινές αγωνίες για ένα συγκεκριμένο κοινωνικό χώρο, μέσα στον οποίο προβληματίζονται, διασταυρώνουν ιδέες και επιδιώκουν να βρουν διέξοδο στα προβλήματά τους;
Για την ανανεωτική αριστερά το θέμα αυτό έχει απαντηθεί με το σεβασμό της αυτονομίας των μαζικών χώρων. Δεν αποτελεί θέσφατο ή μη διάσπαση παρατάξεων, αλλά αυτό γίνεται μέσα από τη σύγκρουση των ιδεών μέσα στην παράταξη, μέσα στους μαζικούς χώρους και όχι κατ’ εντολή του κομματικού φορέα. Είναι διαφορετικό πράγμα να διασπαστείς γιατί δεν υπάρχει πεδίο συνεννόησης σε μια παράταξη, και άλλο να προσπαθείς να φτιάξεις τεχνητές διαφορές για να δικαιολογήσεις μια διάσπαση ή να μεταφέρεις συγκρούσεις από άλλα επίπεδα εκεί που υπάρχει πεδίο συνεννόησης. Αυτό νομίζω πως έγινε στις περιπτώσεις όπου υπήρξαν και οι παραπάνω συγκρούσεις στο χώρο της αυτοδιοίκησης. Δεν καταψηφίστηκαν τεχνικά προγράμματα και προϋπολογισμοί με διαφωνίες πάνω σε αυτά, αλλά μεταφέρθηκαν διαφωνίες από την κεντρική πολιτική σκηνή. Αυτό δεν λειτουργεί σε βάρος μόνο των πολιτών στους δήμους που οι παρατάξεις αυτές είναι στη διοίκηση, αλλά κυρίως αποδυναμώνει την ίδια την αριστερά στην όποια εκδοχή της.
Το χειρότερο όλων, όμως, είναι πολιτικές δυνάμεις της αριστεράς να αυτοακυρώνονται ως τέτοιες, μεθοδεύοντας την απαξίωση του θεσμού της τοπικής αυτοδιοίκησης με τερτίπια διαδικαστικά, όπως να προκαλούν μη απαρτία του δημοτικού συμβουλίου, όντας παρόντες στην αίθουσα συνεδριάσεων (Βύρωνας), προσβάλουν τους εαυτούς, αλλά και τους πολίτες που παρευρίσκονται για να παρακολουθήσουν τη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου.
Ο νόμος ορίζει πως όταν παρευρίσκεσαι στην αίθουσα συνεδριάσεων είσαι παρών και μετράς στην απαρτία. Αυτό βεβαίως είναι το τυπικό. Η πολιτική ουσία είναι ότι απαξιώνεις ένα θεσμό και προσβάλεις τους πολίτες που σε εξέλεξαν. «Φανερώνουν, δυστυχώς, την ανοχή σε ένα ήθος και ύφος που δεν έχει σχέση με το αξιακό σύστημα της αριστεράς», όπως λέει, για άλλους λόγους βέβαια, σε ανακοίνωσή της η ΛΑΕ Χαλανδρίου. Η μη ψήφιση προϋπολογισμού σε ένα δήμο σημαίνει «έμφραγμα» χωρίς εναλλακτική λύση. Το νομοθετικό πλαίσιο δεν προβλέπει καμία άλλη λύση, πλην της παραίτησης όλων των υποψηφίων όλων των ψηφοδελτίων για να προκηρυχθούν νέες εκλογές. Η λύση δίνεται με την ψήφιση προϋπολογισμού. Με θετικό, δηλαδή, τρόπο. Άρα πρέπει να υπάρξουν προτάσεις, να γίνει διάλογος και να διαμορφωθούν πλειοψηφίες. Το «δεν μού αρέσει η κυβέρνηση και άρα εσύ ως φίλος της καταψηφίζεσαι» δεν περιλαμβάνεται στην εντολή των πολιτών του κάθε δήμου. Αυτό αποτελεί ταυτόχρονα δικαίωμα και υποχρέωση του κάθε πολίτη όταν κληθεί να ψηφίσει, όπως προβλέπει το Σύνταγμα της χώρας, για εκλογή κυβέρνησης.
Για την ιστορία έχει ενδιαφέρον να θυμίσουμε ότι μέχρι τώρα στους παραπάνω δήμους οι αποφάσεις παίρνονταν με μεγάλες πλειοψηφίες χωρίς να έχουν εμφανιστεί αδιέξοδα, όπως επίσης πως τελικά οι προϋπολογισμοί ψηφίστηκαν έστω και οριακά. Αυτό σημαίνει πως η απλή αναλογική μπορεί να λειτουργήσει θετικά, μιας και εξαρχής όλοι θα γνωρίζουν ότι χωρίς συνεννόηση και συναίνεση δεν μπορεί να λειτουργήσει η τοπική αυτοδιοίκηση. Η πίεση των ίδιων των δημοτών, μέσω της παρουσίας τους στα δημοτικά συμβούλια όταν δημιουργήθηκαν τα αδιέξοδα, έπαιξε καταλυτικό ρόλο. Αυτό πρέπει να αποτελεί και το όπλο της αριστεράς. Η ενεργή εμπλοκή των πολιτών στη διαμόρφωση των αποφάσεων που αφορούν την καθημερινότητά τους, πρέπει να αποτελεί πρωταρχικό της μέλημα.
Δεν αποτελεί λύση η διαμόρφωση ετερόκλητων πλειοψηφιών μόνο και μόνο για να κάνουμε αντάρα. Απεναντίας, ο νηφάλιος λόγος και τα πειστικά επιχειρήματα και η συνεχής επικοινωνία με τους πολίτες όταν αναφερόμαστε στην καθημερινότητά τους, μπορούν να δημιουργήσουν πλειοψηφίες πραγματικά ανατρεπτικές και ο χώρος της αυτοδιοίκησης προσφέρεται για κάτι τέτοιο.
Πέτρος Ζούνης