Να μην χάσουμε τον ορίζοντά μας
Το υπουργείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης έχει αναλάβει να υλοποιήσει το πιο δύσκολο πυλώνα του προγράμματος της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ: την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης. Συζητάμε με την αναπληρώτρια υπουργό, Θεανώ Φωτίου, για το πώς θα υλοποιηθεί το πρόγραμμα και ποιοι είναι οι επόμενοι στόχοι.
Tη συνέντευξη πήρε η Ιωάννα Δρόσου
Πριν δύο βδομάδες ανέλαβες ένα από τα πιο κρίσιμα υπουργεία για την υλοποίηση του προγράμματος της κυβέρνησης. Ποια είναι τα στοιχήματα που πρέπει να κερδηθούν; Το πιο μεγάλο είναι να μην χάσουμε τον ορίζοντά μας: τα οράματα, τις σκέψεις και τις ιδέες που έχουμε για τον τομέα της κοινωνικής αλληλεγγύης. Καθημερινά δουλεύουμε σε τρία επίπεδα. Το πρώτο είναι η κατανόηση του κρατικού μηχανισμού, ο τρόπος λειτουργίας του υπουργείου και των υπηρεσιών του, η γνωριμία με τους ανθρώπους του. Πρέπει εδώ να τονίσω το θερμό κλίμα υποδοχής και συνεργασίας που βρήκαμε από την πρώτη μέρα και τη γνώση και επάρκεια που χαρακτηρίζουν πολλά από τα στελέχη του υπουργείου. Το δεύτερο είναι η επεξεργασία και η εμβάθυνση των προτάσεων μας προκειμένου να εφαρμοστούν άμεσα οι πολιτικές μας. Και το τρίτο επίπεδο είναι η δημιουργία ενός συνεκτικού θεσμικού πλαισίου για την εφαρμογή του πυλώνα Ι, δηλαδή των μέτρων αντιμετώπισης της ανθρωπιστικής κρίσης που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός. Όλα αυτά μέσα στο κλίμα που διαμορφώνουν οι διαπραγματεύσεις της χώρας μας στην Ευρώπη. Η στήριξη που μας δείχνει ο λαός αποτελεί την κινητήρια δύναμή μας, ενώ ταυτόχρονα μας βαραίνει και η ευθύνη να μην προδώσουμε την εμπιστοσύνη του. Αυτό το βάρος, από τη μια σε αναγκάζει να μην παρεκκλίνεις από το στόχο σου και, από την άλλη, σε συγκινεί.
Υποκρισία
Ο κ. Σαμαράς, κατά την ομιλία του στη Βουλή, αρνήθηκε ότι υπάρχει ανθρωπιστική κρίση, ενώ χαρακτήρισε το πρόγραμμα της κυβέρνησης «πέτσινες παροχές». Πώς σχολιάζεις αυτή την εκτίμηση; Η στάση της Νέας Δημοκρατίας αποκαλύπτει το πραγματικό πρόσωπο του νεοφιλελευθερισμού, την αδιαφορία για τους συμπολίτες μας για τα καθημερινά ανυπέρβλητα εμπόδια επιβίωσης που αντιμετωπίζουν εξαιτίας της ανθρωπιστικής κρίσης. Και είναι ακόμα πιο αποκαλυπτικό το γεγονός ότι η ΝΔ επιμένει να εθελοτυφλεί, παρά το γεγονός ότι η τραγωδία αυτή δεν κρύβεται, δεν μπαίνει κάτω από το χαλί.
Το πρόγραμμα για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης θα βρει αντίθετη την Ε.Ε.; Και αν ναι θα εφαρμοστεί; Οι εταίροι μας αυτές τις μέρες λένε ότι αναγνωρίζουν ότι η ανθρωπιστική κρίση στην Ελλάδα είναι όνειδος για το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι και θα επιθυμούσαν να βοηθήσουν, υπό τον όρο όμως να συνεχίσουμε τις πολιτικές της λιτότητας, των μνημονίων και των πρωτογενών πλεονασμάτων για την εξυπηρέτηση ενός χρέους, που όλοι ξέρουν ότι δεν πρόκειται να πληρωθεί. Αυτό ακριβώς το σημείο είναι ο παραλογισμός, αυτό είναι η τρομακτική υποκρισία. Οι Έλληνες δεν ζητούν συσσίτια, δουλειά ζητούν. Ζητούν την αξιοπρέπεια τους, την αξιοπρέπεια της εργασίας και όχι της ενοχές της ελεημοσύνης.
Χρειαζόμαστε τους πάντες συμμέτοχους
Δυστυχώς, έχει διαπιστωθεί πως υπάρχει υψηλό ποσοστό απόκρυψης της φτώχειας. Πώς θα εντοπίσετε όσους ανθρώπους αντιμετωπίζουν προβλήματα, ώστε να ενταχθούν στα προγράμματα αλληλεγγύης; Με κάθε τρόπο οι προηγούμενες κυβερνήσεις προσπάθησαν να επιβάλλουν τη συλλογική ενοχή. Σας θυμίζω το περιβόητο «μαζί τα φάγαμε». Πράγματι γνωρίζουμε πως το πιο δύσκολο θα είναι να εντοπίσουμε όσους ζουν στα ακραία όρια της φτώχειας. Ο Έλληνας πρέπει να καταλάβει ότι η φτώχεια δεν είναι ντροπή και ότι δεν είναι ένοχος επειδή είναι άνεργος. Και εμείς θα βρεθούμε σε κάθε γειτονιά, ώστε να ενημερώσουμε τους πάντες για τις δράσεις που θα τρέξουμε, και να απενοχοποιήσουμε το λαό, φυτεύοντας το σπόρο της αλληλεγγύης. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι θα προτρέψουμε τον κόσμο να βγει από το σπίτι του. Ο ρόλος μας ως κράτος δεν αρκείται στο να λάβει ο καθένας την αναγκαία γι’ αυτόν βοήθεια, αλλά και να του δώσουμε τα ερείσματα για να πάρει τη ζωή στα χέρια του. Να συμμετάσχει στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Χρειαζόμαστε, δηλαδή, τους πάντες συμμέτοχους στο έργο που έχουμε να κάνουμε.
Είδαμε και πάλι τις πλατείες να γεμίζουν και αυτή τη φορά όχι με αντικυβερνητικό αίτημα. Γιατί τώρα; Το ιστορικό παράδειγμα που έχουμε από την Κατοχή, όπως εύστοχα έχει πει η ιστορικός Τασούλα Βερβενιώτη, είναι ότι ο κόσμος μπήκε μαζικά στο ΕΑΜ όταν φάνηκε ότι γεννήθηκε η ελπίδα, δηλαδή ότι ο φασισμός κατέρρεε. Ο κόσμος, λοιπόν, δεν εγείρεται στις ακραίες συνθήκες του σκότους, εγείρεται όταν υπάρχει ελπίδα. Τώρα ο λαός εγείρεται γιατί βλέπει ότι η πολιτική της λιτότητας ηττάται. Η πολιτική αλλαγή έφερε την ελπίδα ότι κάτι μπορεί ν’ αλλάξει.
Απώτερος στόχος είναι ο κοινωνικός μετασχηματισμός. Τα προγράμματα αλληλεγγύης μας φέρνουν πιο κοντά σε αυτόν; Η μεθοδολογία που θα αντιμετωπίσουμε την ανθρωπιστική κρίση είναι σημαντική γιατί είναι αυτή που θα μας πάει στο επόμενο βήμα. Όπως είπα και στη βουλή, η αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αντιμετώπιση της ανεργίας. Διαφορετικά είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Παράλληλα όμως στη δικής μας αντίληψη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη συμμετοχή των ωφελούμενων στο κοινωνικό γίγνεσθαι.
Η τεχνογνωσία της φτώχειας
Η εμπειρία από την «Αλληλεγγύη για όλους» πώς θα χρησιμοποιηθεί στην υλοποίηση του προγράμματος; Η ανάγκη της επιβίωσης δημιούργησε μια νέα τεχνογνωσία της φτώχειας. Ανέδειξε την πολλαπλασιαστική δύναμη της συμμετοχής των ανθρώπων. Ότι δηλαδή τα χρήματα δεν είναι το κύριο και μοναδικό μέσο για να καλύψει κανείς τις ανθρώπινες ανάγκες του. Προκαλεί και αμφισβητεί τα παραγωγικά και καταναλωτικά πρότυπα. Οι δομές τροφής, για παράδειγμα, που αναπτύχθηκαν σε όλη την Ελλάδα, βρήκαν πολύ γρήγορα τον τρόπο να συλλέξουν αυτό που περίσσευε, προϊόντα που θάβονταν από τους παραγωγούς και καταστρέφονταν από τα εργοστάσια, φαγητά που πετιόνταν από τα εστιατόρια, φάρμακα που περίσσευαν σε κάθε σπίτι ή ρούχα που συσσωρεύονταν αχρησιμοποίητα. Έμαθαν, λοιπόν, να εντοπίζουν αγαθά που σώζουν ζωές και που ο καπιταλισμός καταστρέφει για να υπεραξιώσει το κεφάλαιο. Αυτή η τεχνογνωσία της φτώχειας θα μας ακολουθεί στο υπουργείο. Τώρα έχουμε μεγαλύτερη δύναμη στα χέρια μας, από ότι πριν. Ένα δεύτερο στοιχείο, που φέρνουμε μαζί μας είναι ότι οι δομές αλληλεγγύης που δημιουργήθηκαν λειτούργησαν ως χώροι δημοκρατίας, στους οποίους συμμετείχαν ισότιμα εθελοντές και επωφελούμενοι. Οφείλουμε να στοχαστούμε πως μέσα από το πρόγραμμα αυτό θα δημιουργηθούν ανάλογοι χώροι.
Ποιοι φορείς θα εμπλακούν στην υλοποίηση του προγράμματος; Εμείς θα αναλάβουμε το γενικό συντονισμό. Έως το τέλος του Φεβρουαρίου, οι περιφέρειες και η τοπική αυτοδιοίκηση θα κληθούν να χαρτογραφήσουν τις πραγματικές ανάγκες της περιοχής τους. Όπως είπα και πριν, επειδή δεν μπορούμε να εντοπίσουμε όλους όσοι έχουν ανάγκη, οι περιφέρειες, οι δήμοι, η Εκκλησία, οι οργανώσεις έμπρακτης αλληλεγγύης, διαπιστευμένες και άτυπες, θα μας βοηθήσουν στην απαραίτητη καταγραφή. Όλοι οι παραπάνω θα πρέπει να συνεργαστούν, ώστε πραγματικά να μην μείνει κανείς μόνος του στην κρίση.
Θα υπάρξουν θεσμικές αλλαγές για την ανάπτυξη αλληλέγγυας οικονομίας; Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η αλληλέγγυα οικονομία θέλει χρόνο. Σήμερα, όσοι αιτούνται για ΚΟΙΝΣΕΠ μπλέκονται σε ένα πολυδαίδαλο μηχανισμό, που φτάνει να τους αποθαρρύνει. Πρέπει άμεσα να αλλάξουμε το θεσμικό πλαίσιο, ώστε να μην είναι τόσο χρονοβόρα η δημιουργία ενός συνεταιρισμού. Βέβαια, η αλλαγή του θεσμικού πλαισίου δεν αρκεί για την ανάπτυξη της αλληλέγγυας οικονομίας, αλλά αυτό είναι μία άλλη συζήτηση. Σίγουρα, όμως, η ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας θα συνδυαστεί και με το πρόγραμμα για την ανθρωπιστική κρίση. Τελειώνοντας, θέλω να πω ότι είμαστε μπροστά σε μια τεράστια πρόκληση. Έχουμε καθήκον να ανταποκριθούμε.
Τα μέτρα1. Ηλεκτρικό ρεύμα σε όλους
2. Διατροφή σε 300.000 άπορες οικογένειες
3. Στέγαση σε 30.000 άπορες οικογένειες
4. Κάρτα μετακίνησης για τα ΜΜΜ σε μακροχρόνια άνεργους και όσους ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας
5. Αποκατάσταση δώρου Χριστουγέννων (13η σύνταξη) σε όσους λαμβάνουν σύνταξη ως 700 ευρώ
6. Δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε ανασφάλιστους άνεργους
7. Κατάργηση εξίσωσης του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης