Οι αριθμοί δεν είναι πάντα «ψυχροί». Το αντίθετο. Όταν «μιλούν» για τον παράγοντα Άνθρωπος μπορεί να κομίζουν «καυτό» φορτίο. Παράδειγμα η αριθμητική επιβεβαίωση της εντύπωσης ότι, παρά την κρίση και εξαιτίας της, ο πλούτος συσσωρεύεται σε ολοένα λιγότερα χέρια:
Η περιουσία των 62 πλουσιότερων δισεκατομμυριούχων αυξήθηκε κατά τουλάχιστον 500 δισεκατομμύρια δολάρια από το 2010, πλησιάζοντας τα 2 τρισεκατομμύρια. Οι προαναφερθέντες κατέχουν τόσο πλούτο όσο ο μισός πληθυσμός του πλανήτη, παρά το γεγονός ότι το ίδιο διάστημα ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξήθηκε κατά 400 εκατομμύρια, φτάνοντας τα 7,6 δισεκατομμύρια.
Το 2010, οι δισεκατομμυριούχοι που κατείχαν το 50% του παγκόσμιου πλούτου ήταν 388. Τρία χρόνια αργότερα, το 2013, ήταν 85. Σήμερα, αν και λιγότεροι από 62, με όρους κεφαλαίου «μετρούν» όσο σχεδόν 4 δισεκατομμύρια άνθρωποι.
Το πλουσιότερο 1% του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει περισσότερο πλούτο απ’ ό, τι το υπόλοιπο 99%. Φτάνει στα 8 τρισεκατομμύρια δολάρια ο ατομικός πλούτος που κρύβεται σε εξωχώριους φορολογικούς παραδείσους. Ταυτόχρονα, το παγκόσμιο χρέος, από 30 τρισεκατομμύρια δολάρια που ήταν το 2008, εκτινάχτηκε στα 55 τρισεκατομμύρια δολάρια – παρά τη σκληρή λιτότητα που έχει επιβληθεί, υπό μορφή «καθεστώτος εκτάκτου ανάγκης», στους εργαζόμενους προκειμένου, υποτίθεται, να μειωθεί.
Πάνω από 70% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει στο όριο της απόλυτης φτώχειας. Από αυτούς, πάνω από 1,5 δισεκατομμύριο ζουν με λιγότερα από 370 δολάρια το χρόνο – υπερδιπλάσιοι από το 1970 και την έναρξη της κρίσης ανισοκατανομής του παγκοσμίως παραγόμενου πλούτου. Λόγω ένδειας πόρων, κάθε χρόνο πεθαίνουν στον τοκετό πάνω από 600.000 γυναίκες – και από τα παιδιά που γεννιούνται, 22.000 πεθαίνουν κάθε μέρα για τον ίδιο λόγο.
Αίσθηση αβεβαιότητας και φόβουΗ σημαντικότερη από τις υποδηλώσεις αυτών των αριθμητικών δεδομένων είναι, αμέσως μετά την αίσθηση του βάρβαρου παραλογισμού, η αίσθηση της επικράτησης της αβεβαιότητας και του φόβου. Μια αίσθηση που από το 70% των απόκληρων διαχέεται στο υπόλοιπο 30% του παγκόσμιου πληθυσμού, που, στη συντριπτική πλειονότητά του, έχει κάθε λόγο να ανησυχεί για τη θέση που του επιφυλάσσει το μέλλον στην κλίμακα των αριθμών.
Το συναίσθημα που κυριαρχεί βαθμιαία σε αυτό το μέρος που παγκόσμιου πληθυσμού είναι η ανησυχία, η αίσθηση κινδύνου, ο φόβος, με συνέπεια την αυξανόμενη δυσπιστία στο ισχύον σύστημα σχέσεων. Ολοένα περισσότεροι καταφεύγουν σε άλλες συλλογικότητες, σε άλλες «φαντασιακές κοινότητες», σε αναζήτηση μιας εναλλακτικής ομοψυχίας, μιας «νέας βεβαιότητας».
Αυτές οι «φαντασιακές κοινότητες», που, στην πλειονότητά τους, αναζητούν πρότυπα στο παρελθόν, έχουν ανάγκη το συσπειρωτικό στοιχείο, τον «δυνητικό εχθρό» που προσωποποιεί τα αίτια της ανασφάλειας και του φόβου. Εδώ ακριβώς καραδοκεί ο κίνδυνος, η έξοδος από την κρίση να επιχειρηθεί με όρους παρελθοντικούς. Με την κατασκευή του επίφοβου «Άλλου», από τον αλλόδοξο, το μετανάστη και τον πρόσφυγα πολέμου, μέχρι τον επίβουλο της εθνικής ταυτότητας, το σφετεριστή της ιστορίας.
Στα καθ’ ημάς, έχει συμβεί στο παρελθόν σαν δράμα. Κινδυνεύει να επαναληφθεί στο παρόν σαν φάρσα. Κυοφορείται με τη μορφή αντικυβερνητικού στρατηγήματος της μείζονος αντιπολίτευσης, όπου η προσπάθεια να δημιουργηθεί κλίμα «εθνικής ανασφάλειας» με αφορμή το Μακεδονικό συμβαδίζει με την παραπλάνηση για τα πραγματικά αίτια της κρίσης και της αβεβαιότητας.
Αν αναζητάτε τον ενορχηστρωτή, θα τον βρείτε στην οικονομική και πολιτική τάξη, που απώλεσε την κυβέρνηση αλλά διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με τα μέσα επηρεασμού της κοινής γνώμης.
Διαχείριση του θυμικούΓνωρίζει τις τεχνικές διαχείρισης του θυμικού των ασύντακτων, τους τρόπους να υποδαυλίζει την ανασφάλεια και να μεταθέτει την προσοχή από τα πραγματικά προβλήματα, από την ανισότητα, την αδικία, την οικονομική σύνθλιψη και τον κοινωνικό αποκλεισμό, βγάζοντας ταυτόχρονα τον εαυτό της από το κάδρο της αμφισβήτησης.
Αν αναζητάτε μονολεκτική περιγραφή για τα παραπάνω, θα τη βρείτε στη λέξη δημαγωγία. Με επίκεντρο, αυτή τη φορά, μια εθνοπανήγυρη στημένη κακήν κακώς από κατεστημένα συμφέροντα, με στόχο την αποσταθεροποίηση της κυβέρνησης και την αναβάπτιση του καταρρακωμένου κύρους τους στην κολυμβήθρα του εθνικού Σιλωάμ.
Οι αριθμοί δεν συνδράμουν στην προσπάθειά τους να αποσείσουν τις ευθύνες τους για την ανασφάλεια που κατατρύχει το λαό τον οποίο τώρα καλούν σε συστράτευση. Σύμφωνα με αρκετά πρόσφατη έκθεση της ελβετικής τράπεζας Credit Suisse για την υπερσυγκέντρωση του πλούτου σε όλο τον πλανήτη, στη χώρα μας το 1% του πληθυσμού συγκέντρωσε το 56,1% του εγχώριου πλούτου, υπερακοντίζοντας τα ποσοστά ακόμη και του 1% του παγκόσμιου πληθυσμού, που κατείχε το ίδιο διάστημα το 48% του παγκόσμιου πλούτου. Το πλουσιότερο 1% των Ελλήνων δεν καταπονήθηκε από την κρίση. Το αντίθετο, μάλιστα. Το έτος 2000 κατείχε το 54,1% του εγχώριου πλούτου, το 2007 το 48,6% και το 2014 το 56,1%.
Θα το παραβλέπουν. Και θα επικαλούνται το 1,5 εκατομμύριο κόσμου που, όπως ισχυρίζονται, κατέκλυσαν το κέντρο της Αθήνας την περασμένη Κυριακή. Όμως τα ποσοστά δεν βοηθούν την παρουσίαση του συλλαλητηρίου στο Σύνταγμα ως αμφισβήτηση της κυβέρνησης. Σύμφωνα με επιτόπια δημοσκόπηση που δεν αμφισβητήθηκε, το 65% όσων συμμετείχαν στο συλλαλητήριο το είδαν ως μια ειρηνική κινητοποίηση διαμαρτυρίας, έναντι ενός 29% που το είδαν ως κινητοποίηση ανατροπής του συστήματος – δηλαδή της κυβέρνησης.
Ήταν, μολαταύτα, το συλλαλητήριο ένα αμιγώς «εθνικιστικό παρών»; Κατά τη γνώμη μας, όχι. Ενυπήρχε εκεί, δυσδιάκριτο οπωσδήποτε, το στοιχείο της κοινωνικής διαμαρτυρίας, έστω ως καταδήλωση του πληγωμένου εθνικού αισθήματος, ως υπενθύμιση των ευθυνών του ξένου παράγοντα για την καταπόνηση της χώρας και του λαού της.
Η κυβέρνηση οφείλει να το λάβει σοβαρά υπόψη της στους σχεδιασμούς για την ανασυγκρότηση της χώρας και την ανασύσταση του κοινωνικού ιστού. Χωρίς να περιμένει τις αριθμητικές αποτυπώσεις του πολιτικού κέρδους από την έξοδο της χώρας από τη μνημονιακή επιτήρηση – και του πολιτικού κόστους από την επίλυση του ζητήματος της ονοματολογίας…
Κωστής Γιούργος