Πολλά ζητήματα προέκυψαν και τέθηκαν στο τραπέζι την εβδομάδα που πέρασε γύρω από το σκάνδαλο Νοβάρτις και περιμένουν μια αξιόπιστη απάντηση. Και θα περάσει πολύς καιρός, ως φαίνεται, για να παρθούν αυτές οι απαντήσεις. Αλλά πάνω απ΄ όλα, αυτό, που, χωρίς αμφιβολίες, αποδείχτηκε ότι χρειάζεται είναι να προστατευθεί το ίδιο το σκάνδαλο, να εξασφαλίσουμε συνθήκες που θα το αποκαλύπτουν.
Σκάνδαλο υπάρχει με άξονα τη Νοβάρτις. Αυτές τις μέρες της οξύτατης σύγκρουσης κανένας δεν πήρε το θάρρος να πει ότι δεν υπάρχει σκάνδαλο. Οι αναφερόμενοι στη δικογραφία είναι αναμενόμενο να λένε ότι είναι αθώοι, όπως και τα κόμματα που αγγίζει δίκαια ή άδικα. Όμως, κοινός παρονομαστής όλων είναι ότι όχι μόνον υπάρχει, αλλά και είναι τεράστιο.
Δεν είναι μόνο η ανάμειξη του FBI, των ΗΠΑ στην υπόθεση. Οι ΗΠΑ θέλουν να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό των ευρωπαϊκών εταιρειών. Είναι και από την εμπεδωμένη πεποίθηση ότι στην Ελλάδα δαπανούσαμε για φάρμακα τόσα δισ. που ήταν παράλογο. Και αυτό γινόταν πολλά, πάρα πολλά χρόνια, αλλά το πολιτικό σύστημα, ο δικομματισμός το άφηνε. Αυτό ήταν το κεντρικό σκάνδαλο που δεν αφορούσε μόνο την Νοβάρτις: η πολυφαρμακία του δικομματικού συστήματος. Και η Αριστερά, παρεμπιπτόντως, αν και το έθετε και το κατάγγελλε —διστακτικά, ίσως, γιατί φοβόταν ότι θα καταλήξει σε περικοπές, όχι κάθαρση— αποδείχθηκε αναποτελεσματική. Επομένως η κοινωνία το ήξερε, μέσες άκρες.
Μεγαλύτερη προσοχήΜε υπαρκτό, εντούτοις, σκάνδαλο και έτοιμη την κοινωνία να το δεχθεί, η κυβέρνηση δεν τα κατάφερε, τώρα που ήρθε το πλήρωμα του χρόνου να κοινοποιήσει η Δικαστική Εξουσία τη δικογραφία της, να εξασφαλίσει τους ευνοϊκούς όρους και συνθήκες γι να κατανοηθεί και εν συνεχεία να διαλευκανθεί. Οι αναφορές σε πολλά και κεντρικά πολιτικά πρόσωπα έπρεπε να κάνει ακόμη πιο προσεκτική την κυβέρνηση όσον αφορά τις δηλώσεις των στελεχών της —αρμοδίων και αναρμοδίων— και ως προς την διαδικασία.
Ο ένας λόγος είναι διότι γνωρίζουμε ότι ο ισχύων νόμος, που ο ΣΥΡΙΖΑ είχε καταψηφίσει, προσπαθεί να «πάρει» από τα χέρια της δικαιοσύνης τους πολιτικούς. Ταυτόχρονα με την πρώτη αναφορά ονόματός τους, πρέπει η δικογραφία να αποσταλεί στη Βουλή. Από τα αποσπάσματα που διαβάσαμε —αν υπάρχουν άλλα, είναι άλλο ζήτημα— πρόκειται για επιπόλαιες αναφορές των προστατευόμενων μαρτύρων για πολιτικά πρόσωπα. «Θεωρώ αδύνατο στη συγκεκριμένη περίπτωση να δόθηκε μίζα κάτω του ποσού των 40 εκατ. ευρώ», λέει ένας μάρτυρας, ενώ άλλος καταθέτει ότι «σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες την επίμαχη περίοδο… πήρε μεγάλο ποσό προκειμένου…». Άλλος σημείωσε ότι «πιθανολογώ ότι αντικείμενο των συναντήσεων ήταν…» και άλλος καταθέτει ότι «διαδίδεται ευρέως» Αυτές οι —ως αυτή τη στιγμή— επιφανειακές αναφορές κλωνίζουν την αλήθεια του πολύ υπαρκτού σκανδάλου
Θετικά τα αντανακλαστικάΟ άλλος λόγος είναι η ευθύνη αυτής της κυβέρνησης, που έχει κορμό ένα κόμμα της Αριστεράς, να προστατεύει το πολιτικό σύστημα από συλλήβδην κατηγορίες περί διαφθοράς, και να διευκολύνει με την σύνεσή της την αποκάλυψη των πραγματικών ενόχων. Διότι, πρέπει το σκάνδαλο να φθάσει στην άκρη για να μην ωφεληθεί η Χρυσή Αυγή και με απόλυτα αξιόπιστο, διαφανή τρόπο. Επιπλέον, αγώνας κατά της διαφθοράς είναι μετά την αποκάλυψη ενός σκανδάλου να ενισχύεις τους θεσμούς ή να φτιάχνεις νέους για να μην επαναληφθεί.
Ο τρίτος λόγος που οφείλει η κυβέρνηση να είναι μετρημένη, δίκαιη και ευθύβολη είναι τα σοβαρά ζητήματα της χώρας που είναι εν πορεία για λύση. Είναι η πορεία προς το τέλος του προγράμματος και το μακεδονικό. Και τα δύο αυτά ζητήματα το μόνο που δεν έχουν ανάγκη είναι η περιττή οξύτητα και ένταση χωρίς περιεχόμενο ορατό στην κοινωνία. Δεν πρέπει να χαθεί ο κύριος στόχος. Αυτό δεν πρέπει να διαφεύγει από την κυβέρνηση.
Το Μαξίμου δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει τις πρώτες ώρες αυτή την ισορροπία —παρασυρόμενη από την οξύτητα που ήθελε να προκαλέσει η ΝΔ— αφήνοντας να εκπροσωπούν την κυβέρνηση και τον ΣΥΡΙΖΑ αμετροεπείς υπουργοί, μερικοί μάλιστα που δεν έχουν καμία σχέση με την Αριστερά, και επομένως, την κουλτούρα της. Είναι θετικό ότι έγκαιρα ακούστηκαν στο κόμμα ψύχραιμες απόψεις και κριτικές που διατυπώθηκαν στο Πολιτικό Συμβούλιο και έπιασαν, τελικά, τόπο.
Το απαιτούμενο πλαίσιοΣτις δηλώσεις του ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημ. Τζανακόπουλος την Παρασκευή, εξαγγέλλοντας ότι αύριο στην Κοινοβουλευτική Ομάδα ο πρωθυπουργός θα προτείνει την συγκρότηση ανακριτικής επιτροπής, επιχειρηματολόγησε για όλα τα ανοιχτά ζητήματα με την αναγκαία μετριοπάθεια. Κατ’ αρχάς τοποθέτησε το σκάνδαλο στις αληθινές του διαστάσεις: «Η υπόθεση της Novartis αναμφισβήτητα και πανθομολογούμενα αποτελεί διεθνές σκάνδαλο, καθώς τεκμηριώνεται ότι η εταιρεία είχε αναπτύξει πρακτικές διαφθοράς σε μια σειρά από χώρες και αυτή τη στιγμή διεξάγονται αστυνομικές ή δικαστικές έρευνες σε τουλάχιστον 20 κράτη σε ολόκληρο τον κόσμο. Επομένως δεν πρόκειται για κεραυνό εν αιθρία».
Όσον αφορά το πλαίσιο μέσα στο οποίο σχεδιάζει να κινηθεί η κυβέρνησης σημείωσε τα εξής: «Σκοπός σε αυτή τη φάση δεν μπορεί να είναι άλλος από την διερεύνηση των καταγγελιών και τη συμβολή στην ανάκαμψη της αλήθειας, όπως προβλέπει το Σύνταγμα και ο νόμος. Από την πλευρά της κυβέρνησης είναι δεδομένο ότι ο σεβασμός στο τεκμήριο της αθωότητας είναι αδιαπραγμάτευτος χωρίς αυτό όμως να σημαίνει ότι δεν είναι ηθική, πολιτική και νομική μας υποχρέωση να πράξουμε τα δέοντα για τη διαλεύκανση της υπόθεσης. Δεν πρόκειται σε καμιά περίπτωση να επιδοθούμε σε κυνήγι μαγισσών, αλλά την ίδια στιγμή δεν θα δείξουμε καμιά πολιτική και ηθική επιείκεια σε οποιονδήποτε αποδειχτεί ότι καταχράστηκε δημόσια εξουσία ή δημόσιο χρήμα».
Παύλος Κλαυδιανός Επιτυχής έξοδος προς την... έξοδο και αναζήτηση δεσμεύσεων
Η ομαλή έξοδος στις αγορές, καθώς συνέπεσε με τις, εν πολλοίς, θετικές εκτιμήσεις της Κομισιόν για την ελληνική οικονομία και τις επίσης θετικές δηλώσεις Μοσκοβισί, συνιστά εξέλιξη που ενισχύει τη βεβαιότητα ότι η διαδρομή προς την ολοκλήρωση του προγράμματος τον Αύγουστο δεν θα έχει απρόοπτα που μπορεί να την εμποδίσουν. Ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος σχολίασε, συνεκτιμώντας τις αναταράξεις που υπήρχαν στις διεθνείς αγορές, ότι «αποτελεί απόδειξη ότι όχι μόνο μπορούμε να αντλήσουμε νέα χρήματα, αλλά είμαστε σε θέση να το κάνουμε και υπό συνθήκες όχι ιδιαιτέρως ευνοϊκές». Θετικά το εκτίμησαν και διεθνή πρακτορεία, όπως το Bloomberg -«εντάσσεται στην κατεύθυνση της εξόδου από το μνημόνιο»- και το Associated Press -«ένα πρώτο βήμα επιστροφής στη χρηματοδότηση των αναγκών από τις διεθνείς αγορές»- ενώ ο Guardian χαρακτήρισε την κίνηση τολμηρή και οι Financial Times ότι συνιστά στοιχείο ανάκαμψης της χώρας.
Η ανάκαμψη, εξάλλου, είναι ένα από τα βασικά σημεία που απασχολεί την Έκθεση της Κομισιόν και τις δηλώσεις, εδώ στην Αθήνα, Μοσκοβισί. Ο επίτροπος σημείωσε ότι η ανάπτυξη είναι πλέον «στέρεη», ενώ ο τίτλος του σχετικού κεφαλαίου της Έκθεσης είναι «Η ελληνική οικονομία αναπτύσσεται ξανά». Όντως, το 2017, εκτιμά, θα κλείσει με άνοδο του ΑΕΠ κατά 1,6%, ενώ το 2018 και 2019 προβλέπεται 2,5%. Επισημαίνει, μάλιστα, ότι βασικά την ανάκαμψη στήριξαν οι εξαγωγές. Θετική, επίσης, είναι η πορεία μείωσης της ανεργίας. Όσον αφορά τις επενδύσεις επισημαίνει την αρνητική επίπτωση από την καθυστέρηση της δεύτερης αξιολόγησης και συγκρατημένα προβλέπει βελτίωση για το 2018.
Πιο ενδιαφέρον, όμως, έχουν οι πιο πολιτικές επισημάνσεις του κ. Μοσκοβισί που στην Αθήνα συνάντησε και την αντιπολίτευση. Ξεκαθάρισε ότι δεν θα υπάρξει άλλο μνημόνιο και ότι η έξοδος θα είναι καθαρή με την έννοια της «επιτυχούς ολοκλήρωσης» του προγράμματος. «Όταν είσαι σε πρόγραμμα, είσαι σε πρόγραμμα, όταν δεν είσαι σε πρόγραμμα, είσαι εκτός», τόνισε. Έσπευσε, όμως, να συμπληρώσει ότι «αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξουν δεσμεύσεις, αλλά όταν μιλάμε για καθαρή έξοδο, μιλάμε για επιτυχή ολοκλήρωση».
Aυτό είναι πλέον και το σημαντικότερο ζήτημα που υπάρχει, έχει τεθεί, και ήδη συζητιέται μεταξύ δανειστών και ελληνικής κυβέρνησης. Ποιες θα είναι αυτές οι δεσμεύσεις, πoιες απ΄ αυτές θα συνδέονται με την εφαρμογή των έως τώρα μνημονιακών συμφωνημένων και ποιες θα συνδέονται με τα μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους; «Επειδή πολλές από τις δεσμεύσεις του προγράμματος θα συνεχίσουν να εφαρμόζονται για μεγάλο διάστημα μετά τη λήξη του προγράμματος. Χρειάζεται μια κατάλληλη μορφή εποπτείας μετά το πρόγραμμα». Έτσι το προσδιόρισε ο επίτροπος.
Όσο για το χρέος δήλωσε ότι είναι αισιόδοξος –όχι «κούρεμα» βεβαίως– και αναφέρθηκε σε κάποιες παρεμβάσεις ελάφρυνσης του χρέους ως προϋπόθεση για να υπάρξει βιώσιμη ανάπτυξη. Το χρέος συζητήθηκε στο τελευταίο Euroworking Group και έγιναν –για πρώτη φορά– προτάσεις σε τεχνικό επίπεδο.
Έως το Eurogroup της 21ης Ιουνίου, κατά τον κ. Μοσκοβισί, θα έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί όλες οι διαπραγματεύσεις. Δηλαδή, θα πρέπει να λυθεί μια εξίσωση πολύ δύσκολη και που για την κυβέρνηση θα σημαίνει τι περιθώρια θα εξασφαλίσει ν΄ ασκήσει τη δική της πολιτική ή και να επαναδιαπραγματευθεί πλευρές των μνημονιακών συμφωνιών. Δύσκολα, δηλαδή, πράγματα, αλλά όχι ανέφικτα.
Π.Κ.