Ο Αισχυλος μεταξύ πολεως και τεχνης
Αισχύλον Ευφορίωνος Αθηναίον τόδε κεύθει
μνήμα καταφθίμενον πυροφόροιο Γέλας·
αλκήν δ’ ευδόκιμον Μαραθώνιον άλσος αν είποι
και βαθυχαιτή εις Μήδος επιστάμενος.
[Το μνήμα τούτο της σιτοφόρου Γέλας κρύβει τα λείψανα του Αισχύλου του Ευφορίωνος του Αθηναίου· για την αλκή του μπορεί να σας πει το περίφημο δάσος του Μαραθώνα και ο αλαζών Μήδος που την ξέρει].
Ο μέγιστος των τραγικών ποιητών Αισχύλος, ενώ δεν αναφέρει τίποτε στο επιτάφιο επίγραμμά του για τα πάμπολλα βραβεία που είχε πάρει σε αγώνες χορηγικούς τραγικής ποίησης στην Αθήνα, αναφέρεται εν εκτάσει στη συμμετοχή του στη μάχη του Μαραθώνα, αμυνόμενος εναντίον των περσών εισβολέων.
Υπάρχει, όμως, εκκρεμές ένα γιατί; Και το γιατί αυτό ήρθε η ώρα να το αποκαλύψω. Ιδού, λοιπόν!
Αγαπητές μου φίλες και φίλοι, μόνο μια κουβέντα, ίσως, χρειάζεται να πω, που αφορά τον τραγικό ποιητή Αισχύλο (525 Ελευσίνα, Γέλα Σικελίας 456 π. Χ.) Προτίμησε να γράψει στο αυτοσχέδιο επιτάφιο επίγραμμά του ως το σημαντικότερο της ζωής του γεγονός τη συμμετοχή του στη μάχη του Μαραθώνα και ν΄ αγνοήσει τα πολλά βραβεία που είχε λάβει για τις τραγικές του τριλογίες στους χορηγικούς αγώνες των Αθηνών.
Οφείλω ν’ αποκαλύψω τώρα το λόγο για τον οποίο επικαλούμαι το στερνό επίγραμμα που είχε συνθέσει ο Αισχύλος ο ίδιος για το μνήμα του [το έχετε διαβάσει ήδη λίγο παραπάνω]. Το άγνωστο σ’ εμένα γεγονός μού είχε διηγηθεί ο Βασίλης Φίλιας στις Φυλακές Αβέρωφ, στο κοινό κελί μας, λίγους μήνες μετά την «δίκη» μας τον Μάιο του 1969 στο Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών. Καθώς δεν έχω επαρκή λογοτεχνική ικανότητα και θεωρητική κατάρτιση, δεν θ’ αποπειραθώ να αναπαράγω την συζήτηση εκείνη. Μπορώ, όμως, να ζωντανέψω την κεντρική της ιδέα: ο Φίλιας επέμεινε, με πληθώρα επιχειρημάτων, ότι η επιλογή του Αισχύλου ήταν, ουσιαστικά, μεταξύ της πόλης του και της τέχνης του. Και διάλεξε την Πόλιν!
Αστέριος Αγγελίδης