Του Ορέστη ΑθανασίουΣτην οθόνη της τηλεόρασης ο Αντώνης Σαμαράς πραγματοποιεί μια εμφάνιση από τα παλιά. Με κουτσαβάκικο ύφος, χωρίς να κάνει καμιά προσπάθεια να κρύψει την ταξική απέχθεια που τρέφει για τους «αβράκωτους» επαναλαμβάνει συνεχώς: «θα λογοδοτήσετε». Και ο μεσήλικας τηλεθεατής σχολιάζει: «Είναι φανερό ότι αυτό είναι μια σκευωρία για να ψηφίσουμε ΣΥΡΙΖΑ». Η γελοιογραφία του Γιάννη Δερμεντζόγλου αξίζει περισσότερο από χιλιάδες πολιτικές αναλύσεις. Η πολύωρη συνεδρίαση στη Βουλή για τη σύσταση Προανακριτικής για τη Novartis δεν προκάλεσε τις τομές που ορισμένοι ανέμεναν στις τάξεις των κομμάτων. Αυτές καλύφθηκαν από τις παρεμβάσεις του Αντώνη Σαμαρά και του Ευάγγελου Βενιζέλου.
Το αφήγημα της «σκευωρίας»Ακολουθώντας την ίδια γραμμή, οι δύο εξέχοντες εκπρόσωποι του παλιού δικομματισμού άθελά τους προσέφεραν μια μεγάλη υπηρεσία στον ΣΥΡΙΖΑ. Έστησαν ένα σκηνικό αντιπαράθεσης δύο στρατοπέδων, το οποίο θα χρωματίσει σε μεγάλο βαθμό την επόμενη εκλογική αναμέτρηση. Σκηνικό που δεν στηρίζει -τουλάχιστον στο βαθμό που θα ήθελε- την επιδίωξη Μητσοτάκη να επανέλθει στην εξουσία, αλλά βοηθάει τους δύο πρώην προέδρους της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ να καθορίσουν τις διεργασίες στα κόμματά τους. Ο Ευάγγελος Βενιζέλος το δήλωσε σαφέστατα στην ομιλία του. Με το Μακεδονικό, είπε, προσπαθήσατε να διεμβολίσετε τη Νέα Δημοκρατία. Επειδή δεν σας βγήκε, προσπαθείτε να διεμβολίσετε το ΠΑΣΟΚ, στοχοποιώντας αυτούς που στο εσωτερικό του αντιτίθενται στο «φλερτ με τον ΣΥΡΙΖΑ». Αυτό κατά τον Βενιζέλο είναι το σκάνδαλο Novartis. Όχι απλώς μια σκευωρία εναντίον πολιτικών αντιπάλων, αλλά μια προσπάθεια να ελεγχθούν οι πολιτικές εξελίξεις. Αυτή τη φορά ο ευφυέστατος κύριος Βενιζέλος αιχμαλωτίστηκε από τον ίδιο το συλλογισμό του. Αναφερόμενος σε στόχευση που θέλει να αποτρέψει τη σύμπλευση ΝΔ-ΠΑΣΟK (θυμηθείτε και την αναφορά του στην «τρίτη συνιστώσα της κυβέρνησης»), αποκάλυψε τους δικούς τους φόβους. Ότι πράγματι το σκάνδαλο Novartis μπορεί να κλονίσει τα θεμέλια του παλιού δικομματικού συστήματος εξουσίας και να τους εξοβελίσει από την πολιτική ζωή. Μπροστά σ’ αυτόν τον κίνδυνο όλες οι αποχρώσεις στο εσωτερικό της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ (καραμανλικοί, εκσυγχρονιστές, μεταρρυθμιστές και λοιπές δημοσιογραφικές κατά βάση ταμπέλες) αναγκάστηκαν να σιωπήσουν. Εκτός από τις τοποθετήσεις Σαλμά και Λυκουρέντζου και σε μικρότερο βαθμό του Κουτρουμάνη (οι οποίοι όμως είναι εμπλεκόμενοι σύμφωνα με τη δικογραφία) κανείς από τους βουλευτές της αντιπολίτευσης που ανέβηκαν στο βήμα δεν διαφοροποιήθηκε από την επίσημη γραμμή. Και την Τετάρτη στη Βουλή ήταν ξεκάθαρο πως τη γραμμή την είχαν χαράξει οι Σαμαράς και Βενιζέλος.
Ακόμη και ο Αβραμόπουλος συντάχθηκε με την επίσημη γραμμή περί σκευωρίας αφήνοντας αιχμές κατά του Καραμανλή, ενώ φρόντισε να καλύψει τα νώτα του δηλώνοντας πως όταν ήταν υπουργός Υγείας η αρμοδιότητα της τιμολόγησης των φαρμάκων ανήκε σε άλλα υπουργεία.
Αν η επιδίωξη από πλευράς ΣΥΡΙΖΑ ήταν πράγματι να διεμβολίσουν το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι με την πρόταση για Προανακριτική, αυτό δεν επετεύχθη. Τα δύο αυτά κόμματα έριξαν στις δέκα κάλπες ψηφοδέλτιο που καταμετρήθηκε ως άκυρο. Έτσι, η ηγεσία κατάφερε να ελέγξει ενδεχόμενη παρασπονδία. Το ίδιο κόλπο χρησιμοποίησε και η Νέα Δημοκρατία. Με την επιλογή της αποχής από τη ψηφοφορία, μηδενίστηκε η πιθανότητα να ψηφίσουν κάποιοι βουλευτές υπέρ της παραπομπής ορισμένων από τους δέκα αναφερόμενους στη δικογραφία.
Από τους 188 που ψήφισαν υπέρ της παραπομπής Αβραμόπουλου, έως τους 186 στην κάλπη για τον Λοβέρδο, τους 185 για τον Βενιζέλο και τους 182 για τον Σαμαρά, υπάρχει μια απόκλιση που οφείλεται σε διαφορετική στάση βουλευτών από τα κόμματα που τάχθηκαν υπέρ της Προανακριτικής. Η μόνη δημόσια διαφοροποίηση ήταν του Π. Καμμένου στην περίπτωση του Μ. Σαλμά. Ας σημειωθεί ότι ο βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας παραπέμφθηκε σχεδόν με οριακή πλειοψηφία 159 υπέρ. Σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, η στάση του κυρίου Σαλμά στην Προανακριτική μπορεί να αποδειχθεί βαρύνουσα για το τελικό πόρισμα.
Η σκιά των πρώην αρχηγώνΕίναι βέβαιο πως η βαριά σκιά των Σαμαρά-Βενιζέλου σε συνδυασμό με τη ρητορική των Γεωργιάδη-Λοβέρδου προκαλεί τριγμούς στο εσωτερικό της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, οι οποίες όμως προς το παρόν δεν εκδηλώνονται. Προκαλεί, όμως, βλάβη στους δύο αρχηγούς. Ο μεν Κ. Μητσοτάκης υποσκιάστηκε από τον Α. Σαμαρά, ενώ η προσπάθεια της Φώφης Γεννηματά να ανοίξει μέτωπα και προς της ΝΔ, θάφτηκε κάτω από το αίτημα Βενιζέλου για άμεση διεξαγωγή εκλογών. Ορισμένοι αναλυτές επιμένουν πως όχι μόνο οι Καραμανλικοί, αλλά και άλλοι παράγοντες περίμεναν κάτι περισσότερο από την ομιλία Μητσοτάκη. Αλλά ας μην υπερτιμούμε τέτοιες αντιδράσεις. Οι καραμανλικοί δεν συνιστούν ένα ενιαίο μέτωπο που μπορεί να επηρεάσει τις εξελίξεις, ιδίως αν καταλάβουν ότι πλησιάζουν εκλογές. Στον χώρο που θέλει να καταλάβει το «Κίνημα Αλλαγής», η επανάκαμψη του Γ. Παπανδρέου (πιθανόν να εμφανιστεί την Τετάρτη στη Βουλή κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου για την παραγωγή φαρμακευτικής κάνναβης) δεν αποτελεί ικανό αντίβαρο στο δίδυμο Βενιζέλου-Λοβέρδου.
Συμπερασματικά, ο ΣΥΡΙΖΑ βγαίνει ωφελημένος από την αντιπαράθεση στη Βουλή, καθώς η συσπείρωση εναντίον του με σαμαρικές κραυγές για «συμμορία» προκαλούν το δημοκρατικό αίσθημα. Αλλά αυτό δεν είναι παρά ένα βραχυπρόθεσμο επικοινωνιακό όφελος. Η διαχείρισή του με στόχους που υπερβαίνουν την ηθικολογία και αναδεικνύουν μια άλλη αντίληψη για την πολιτική και την κοινωνία παραμένει ζητούμενο.