Γιούλη Βέττα “Ιστορίες αμαρτωλά αθόρυβες”,εκδόσεις Οροπέδιο, 2018 Της Πόλυς ΧατζημανωλάκηΑπό το βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού της δεκαετίας του 1970 «Εκτός των τειχών» πέρασε πλέον στο Νεοελληνικό Λεξιλόγιο η έκφραση να σημαίνει όχι μόνο εκείνο τον σημαίνοντα νοητό διαχωρισμό της πόλεως των Αθηνών, αλλά βεβαίως τη λεπτή μεταφορά, μια διαίρεση του τόπου και του κοινωνικού ιστού, ένα όριο, μια επιλογή που χαρακτηρίζει δομικά την ελληνική κοινωνία.
Στις περιοχές αυτής της διαίρεσης και παραπέμποντας σε εκείνη τη λογοτεχνική κληρονομιά της Θεσσαλονίκης από όπου και το ομώνυμο βιβλίο, τοποθετείται και το πρώτο από τα δεκατρία αφηγήματα της Γιούλης Βέττα που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Οροπέδιο: «Μια βραδιά εκτός των τειχών» και ό,τι συνέβη ή θα συμβεί σε ένα ξενοδοχείο στην πλατεία Βαρδαρίου.
«Ιστορίες αμαρτωλά αθόρυβες» είναι ο τίτλος της συλλογής και περιλαμβάνει βεβαίως και τον έρωτα «εκτός των τειχών» το, με πολλαπλές συνδηλώσεις, παραβατικό και εκτός των ορίων της συζυγικής εστίας ξεστράτισμα αλλά και τον έρωτα με την τουρίστρια, τη σχέση με τον παντρεμένο, την ενδοοικογενειακή σεξουαλική κακοποίηση, τη σχέση μιας γυναίκας με τον νεότερο άνδρα, τους συμβιβασμούς απέναντι στον άνδρα αρπακτικό, τον ανεκπλήρωτο έρωτα και άλλες μικρές ιστορίες. Όλες πλέκονται σε διαφορετικές αλλά επαναλαμβανόμενες συνθήκες, με ήρωες ανθρώπους της διπλανής πόρτας, καθημερινούς, αντιήρωες της κρίσης, εκτός των τειχών/ «αθόρυβους» για τον κόσμο, όπου το κέντρο της ύπαρξής τους είναι η ερωτική ιστορία στην οποία έχουν μπλεχτεί και είναι καθοριστική και υψηλής συχνότητας για τη ζωή τους. Το «αμαρτωλά» του τίτλου, εμφατικό της παραβατικότητας, του «έξω» των θεσμών στα όρια βέβαια της παρωδίας.
Εξανθρώπιση του ρομαντισμούΤο πλαίσιο, η συνθήκη κάθε ιστορίας με μια μονοκοντυλιά σε κάθε εισαγωγή: «Έτυχε να βρεθώ ένα απόγευμα σε ένα ψαροχώρι της Λήμνου μ’ ένα ενοικιαζόμενο τσικουετσέντο και να ξεμείνω εκεί γιατί με έπιασε μπουρίνι» αν και όχι πάντα με πρωτοπρόσωπο αφηγητή, θυμίζουν όλες κάτι από τις αφηγήσεις των ναυτικών μιας κιβωτού ψυχών σαν το πλοίο στη «Βάρδια» του Καββαδία. Με μεγάλα πάθη αλλά αθόρυβες, ανθρώπινες, ατελείς. Οι φαντασμαγορικές όψεις του ρομαντικού έρωτα των μυθιστορημάτων που θαμπώνουν με το καθρέφτισμα στη μικροαστική πραγματικότητα. Εκεί οι μικροί και αθόρυβοι ήρωες ζουν τα πάντα, όλα τα αισθήματα, όλες τις αποχρώσεις, τα πάθη έως θανά��ου των αρχετύπων με μια απλότητα και ένα ρεαλισμό στη γλώσσα που θερμαίνει, οικειώνει, τους σέβεται και γίνεται αφορμή για ένα πανόραμα της ελληνικής κοινωνίας του εικοστού πρώτου αιώνα και της κρίσης. Οι άνθρωποι πάντα θα ερωτεύονται και πάντα η σιτεμένη υπάλληλος του γραφείου θα γίνει Άννα Καρένινα, θα υπάρξουν οι Μανόν Λεσκώ, η κυρία με τας Καμελίας και ο ονειρικός Σταθμάρχης που έπαιζε φυσαρμόνικα βγαλμένος από τους πίνακες του Ντελβώ...
Αποκαθήλωση αλλά και εξανθρώπιση του ρομαντισμού όπου ο άνθρωπος κάθε ηλικίας ζητά μερίδιο στον έρωτα, στην αυτοπραγμάτωση. Ο έρωτας, η μια βραδιά με την Ρωσιδούλα του εξηντάχρονου παντρεμένου γίνεται αφορμή να θυμηθεί την γυναίκα της ζωής του, τη ματαιωμένη ερωτική ιστορία που με δική του ευθύνη - η προαιώνια μάχη των φύλων - δεν άντεξε να συνεχίσει. Στη βραδιά εκτός των τειχών, η μικρή ομοιότητα της ερωμένης με εκείνην την πρώτη αγαπημένη, αφορμή για υποκαταστάσεις.
Ξενοδοχεία σύντομης διαμονής της Θεσσαλονίκης, δωμάτια σε μονοκατοικίες που αργότερα δόθηκαν αντιπαροχή, η μικρή παράγκα - ταβερνάκι δίπλα στη θάλασσα ένα βροχερό βράδυ διακοπών στη Λήμνο, το δάσος του Σέιχ Σου, γίνονται με δυο αράδες οι τόποι των μικρών ιστοριών όπου οι χαρακτήρες, οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, γίνονται ο δράκος, το θύμα, ο ματαιωμένος εραστής.
Κομβικά ερωτήματα παντός καιρούΠίσω από την ευκρίνεια και τη λιτότητα της αφήγησης και τους υπαινιγμούς μιας παρωδίας, σκιαγραφείται μια σύγχρονη ηθογραφία της κρίσης που αγγίζει τους αφανείς - αθόρυβους - ήρωες, επηρεάζει τη συνθήκη της επιβίωσης, την καθημερινότητα των συσσιτίων, την ανεργία, θέτει διλλήματα ηθικής τάξεως, αλλά αυτό που διακυβεύεται σε όλες τις αφηγήσεις είναι τα κομβικά ερωτήματα παντός καιρού, η ανθρώπινη συνθήκη, ο έρωτας, η γοητεία, η φθορά.
Τα διηγήματα αυτά αντιπαρατίθενται στην κρίση και την περιέχουν μια και οι ήρωες αιώνιοι, αλώβητοι και πληγωμένοι, σαν από μια νουβέλα του Τσέχωφ, καίγονται εσωτερικά από τα δικά τους προαιώνια διλήμματα, τα πάθη και τους καημούς του έρωτα, του αμαρτωλού έρωτα, του έρωτα όπως τον ονειρεύτηκαν ή όπως δεν τον συνάντησαν ποτέ. Κάποιοι ασκητεύουν οριστικά ή τον νοσταλγούν όπως τον συνάντησαν στην εξωτική μορφή μιας τουρίστριας από τη Γερμανία ή μιας Γαλλιδούλας - ο Κυρ Αντώνης και ο Σταθμάρχης... κυρίως τα διλήμματα και τα θέματα παντός καιρού είναι αυτά που κυριαρχούν.