«Η ΜΑΧΑΙΡΙΑ»
Η αιμορραγούσα πληγή της ΙστορίαςΤου Στράτου ΚερσανίδηΛένε πως για να μπορέσει ένας λαός να πορευθεί στο παρόν και το μέλλον, πρέπει να συμφιλιωθεί με το παρελθόν του, με τις σκοτεινές πτυχές της ιστορίας του. Τέτοιες πτυχές έχουν όλοι οι λαοί, όλα τα έθνη του κόσμου κι αν κάτι οφείλουν να πράξουν τα κράτη και οι πολιτικές ηγεσίες, πέρα από γιορτές εθνικού μεγαλείου, θα πρέπει να αφουγκραστούν τις παλιές πληγές και να αποδεχτούν λάθη κ ι εγκλήματα που διέπραξαν οι πρόγονοί τους. Έτσι θα αποτινάξουν από πάνω τους τη ντροπή και τις ενοχές και θα κοιτάξουν μπροστά.
Το 1915, κατόπιν μελετημένου σχεδίου, σφαγιάστηκαν περίπου 1.500.000 Αρμένιοι από την κυβέρνηση της Τουρκίας. Ο αριθμός αυτός δίδεται από δυτικές και αρμενικές πηγές ενώ οι τουρκικές μιλούν για έναν αριθμό από 600 έως 800 χιλιάδες θύματα. Όμως η Τουρκία, 100 χρόνια μετά από το τεράστιο αυτό ιστορικό έγκλημα δεν δέχεται την ύπαρξη γενοκτονίας, ισχυριζόμενη πως αυτό που συνέβη δεν ήταν παρά ένας βίαιος εκτοπισμός των Αρμενίων.
Ως ημερομηνία που ξεκίνησε η Γενοκτονία αναφέρεται η 24η Απριλίου 1915, όταν συνελήφθησαν οι ηγέτες της αρμενικής κοινότητας στην Κωνσταντινούπολη και εκατοντάδες ομοεθνείς τους απαγχονίστηκαν.
Την τιμή του τουρκικού λαού ανέλαβε να σώσει ένας τουρκικής καταγωγής σκηνοθέτης, ο Φατίχ Ακίν, με την ταινία «Η μαχαιριά» (The cut), την οποία είδαμε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Ο τουρκικής καταγωγής γερμανός σκηνοθέτης επιχειρεί μια ριψοκίνδυνη κατάδυση στο ένοχο παρελθόν της Τουρκίας, η οποία δεν πρόκειται να κάνει ευτυχισμένη την πολιτική ηγεσία της γείτονος χώρας.
Η ιστορία ξεκινά από το Μαρντίν της νοτιοανατολικής Τουρκίας, το 1916. Η τουρκική αστυνομία αρχίζει να συλλαμβάνει τους Αρμενίους, ανάμεσα στους οποίους είναι κι ένας νεαρός σιδεράς, ο Ναζαρέτ Μανουγκιάν. Μέσα από την ιστορία του Μανουγκιάν, ενός άνδρα με δύο δίδυμες κόρες, ο Ακίν εξιστορεί τη συστηματική σφαγή, τη γενοκτονία που το τουρκικό κράτος αρνείται να αποδεχτεί και σχεδόν την αποσιωπά ως ιστορικό γεγονός. Ο Ναζαρέτ, αφού αποχωρίζεται με βίαιο τρόπο από την οικογένειά του, επιστρατεύεται μαζί με άλλους ομοεθνείς του και εργάζεται κάτω από άθλιες κι απάνθρωπες συνθήκες στην κατασκευή δρόμων. Αφού σώζεται σαν από θαύμα από μια ομαδική εκτέλεση μαθαίνει πως οι δικοί του δολοφονήθηκαν από τις ορδές του οθωμανικού στρατού και των ατάκτων. Με κόπους φτάνει στο Χαλέπι, μαθαίνει πως οι κόρες του είναι ζωντανές και τις αναζητά στη Συρία, το Λίβανο, την Κούβα και τις ΗΠΑ. Σε αυτή την οδύσσειά, συναντά πολλούς και διαφορετικούς ανθρώπους, αγνούς και καλόκαρδους, αλλά και την αγριότητα του πολέμου προσωποποιημένη.
Ο Φατίχ Ακίν μετά από τις χαμηλού προφίλ ταινίες του επιλέγει να στραφεί προς μια κινηματογραφική υπερπαραγωγή η οποία αγγίζει την τελειότητα. Με εξαιρετική δουλειά στα σκηνικά και τα κουστούμια, ώστε να αναπαριστάται με πιστότητα η εποχή, σκηνοθετεί μια σκληρή και συγκινητική ταινία με την οποία ακολουθεί την οδύσσεια ενός ανθρώπου, μένοντας πιστός στα ιστορικά γεγονότα. Κατά τη γνώμη μου, όμως, αναλώνεται μέσα στις δαιδαλώδεις απαιτήσεις της υπερπαραγωγής, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στο ταξίδι αναζήτησης του ήρωά του, κρατώντας μια υπαινικτική προσέγγιση απέναντι στην Ιστορία. Όμως μέσα από την προσωπική τραγωδία του Μανουγκιάν, ο Ακίν καταγράφει με ανάγλυφο τρόπο τη γενοκτονία δείχνοντας πώς ένα τεράστιο δράμα αποτελείται από χιλιάδες μικρά προσωπικά δράματα.
Ένας ταλαντούχος αλλά και τολμηρός σκηνοθέτης, σε μια ταινία η οποία μπήγει το μαχαίρι στο κόκκαλο και συγκλονίζει με την ειλικρινή προσέγγιση μιας ιστορικής πληγής που αιμορραγεί ακόμη ύστερα από 100 χρόνια.
strakersan@gmail.com
kersanidis.wordpress.com17ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Τα ελληνικά ντοκιμαντέρΑποκαλυπτικά και εξαιρετικά ανθρώπινα, τα ελληνικά ντοκιμαντέρ που συμμετέχουν στο 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Εικόνες του 21ου αιώνα, το οποίο ξεκινά την ερχόμενη Παρασκευή 13 Μαρτίου και θα διαρκέσει ως τις 22 Μαρτίου. Ανασυνθέτουν τη σύγχρονη πραγματικότητα σε όλες τις εκφάνσεις της. Συνολικά 63 ελληνικά ντοκιμαντέρ, τόσο στο διεθνές πρόγραμμα, όσο και στο ελληνικό πανόραμα, καλύπτουν ένα ευρύ θεματικό φάσμα που συγκροτεί ένα πολύμορφο καλειδοσκόπιο του κόσμου μας. Πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα, εικόνες της κρίσης, ανθρώπινα δικαιώματα, πορτρέτα ανθρώπων με ξεχωριστές ιστορίες ζωής, τέχνη, παραδόσεις, αλλά και μνήμες από το παρελθόν, προσκαλούν το κοινό σε ένα συναρπαστικό κινηματογραφικό ταξίδι.
Το θεματικό φάσμα των ταινιών διακρίνεται από διάφορες ενότητες όπως: «Πολιτική», όπου διερευνώνται τα πολλά πρόσωπα της πολιτικής, «Κρίση και μετα-κρίση», όπου καταγράφεται το χρονικό ελληνικής κρίσης και ο δραματικός της αντίκτυπος, «Κόντρα στις προκαταλήψεις», με θέμα το ρατσισμό, «Εκτός συνόρων», με ταινίες γυρισμένες σε άλλες χώρες, «Από γενιά σε γενιά», όπου καταγράφονται παραδόσεις και πρακτικές που μεταβάλλονται ή χάνονται, «Με επίκεντρο τον άνθρωπο», όπου αναδεικνύουν οι πολλαπλές όψεις της ανθρώπινης φύσης, «Περιβάλλον», με ταινίες περιβαλλοντικού και οικολογικού περιεχομένου, «Ξεχωριστές προσωπικότητες», με πορτρέτα ανθρώπων που η ζωή και το έργο τους παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, «Εικόνες από το παρελθόν», με ταινίες οι οποίες καταγράφουν την ιστορία, «Τέχνη σε πρώτο πλάνο», όπου αναδεικνύονται οι ποικίλες μορφές τέχνης και «Καλλιτεχνικά πορτρέτα», όπου παρουσιάζονται τα πορτρέτα διάφορων καλλιτεχνών.
ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ«Τιμπουκτού» (Timbuktu) του Αμπντεραμάν Σισακό: Την περίοδο 2012-2013, μια οργάνωση φανατικών ισλαμιστών, στα πρότυπα της Αλ Κάιντα, κατέλαβε το Βόρειο Μάλι και εφάρμοσε το νόμο της σαρία. Στο Τιμπουκτού, την εξωτική αυτή πόλη της αφρικανικής χώρας, τα χρώματα και οι μουσικές έχουν αντικατασταθεί από το σκοτάδι και τη σιωπή. Οι γυναίκες έχουν γίνει σκιές, ο τρόμος κυριαρχεί. Εκεί ζει ο Κιντάν με τη γυναίκα του, Σατίμα, ένα ζευγάρι βοσκών Τουαρέγκ με τα δυο τους παιδιά, την Τόγια και τον Ισάν. Μετά από ένα ατυχές περιστατικό, ο Κιντάν θα βρεθεί αντιμέτωπος με την καινούρια δικαιοσύνη, με τον ισλαμικό νόμο και την αυθαίρετη και σκληρή εφαρμογή του. Η ταινία κέρδισε 7 βραβεία Σεζάρ (καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, μουσικής, φωτογραφίας, ήχου και μοντάζ).
«Όχθες» του Πάνου Καρκανεβάτου: Ένα ποτάμι σύνορο Ανατολής - Δύσης... Σε ένα σημείο στο χάρτη, όπου τα κύματα της ιστορίας ξεβράζουν ανθρώπινες ψυχές. Σε ένα τοπίο, όπου οι πρωταρχικές, αρχετυπικές ανάγκες κινούν τους ανθρώπους, διασταυρώνονται ορισμένοι παράξενοι δρόμοι της αγάπης κι οι ήρωες βαδίζουν πάνω σε μια λεπτή κόκκινη γραμμή.
«Στα χρόνια της βίας» (A most violent year) του Τζ. Σ. Σάντορ: Η δράση εκτυλίσσεται στη Νέα Υόρκη το 1981, μια από τις πιο βίαιες χρονιές στην ιστορία της πόλης. Ο Έιμπελ και η γυναίκα του Άννα προσπαθούν να κρατήσουν την επιχείρησή τους ζωντανή και κερδοφόρα, καθώς γύρω τους μαίνεται το έγκλημα.
«Focus» των Γκλεν Φικάρα και Τζον Ρέκουα: Έμπειρος απατεώνας εκπαιδεύει στην τέχνη του νεαρά. Μετά από 3 χρόνια θα συναντηθούν ως ανταγωνιστές στο Μπουένος Άιρες.
«Νυχτερινός ανταποκριτής» (Nightcrawler) του Νταν Γκίλροϊ: Ο Λου Μπλουμ ψάχνει απελπισμένος για δουλειά, ώσπου ανακαλύπτει τον «υπόγειο» και εφήμερο κόσμο του αστυνομικού ρεπορτάζ στο Λος Άντζελες. Σύντομα μετατρέπεται σε έναν αμφιβόλου ηθικής δημοσιογράφο που θα κάνει τα πάντα για την αποκλειστικότητα.
«Μητριαρχία» του Νίκου Κορνήλιου: 60 Γυναίκες. 7 Μέρες. Ένας κόσμος. Ένα καταφύγιο γυναικών απειλείται με κατεδάφιση. 60 γυναίκες διαφορετικών ηλικιών, εθνικοτήτων και κοινωνικών προελεύσεων συγκεντρώνονται για να το προστατεύσουν, επιχειρώντας να επαναπροσδιορίσουν τη θέση τους στον κόσμο σήμερα. Την ημέρα συζητούν και συγκρούονται.
«Στο δρόμο για το σχολείο» (Sur le chemin de l’ ecole) του Πασκάλ Πλισόν: Ο 11χρονος Τζάκσον ξυπνά καθημερινά στις 5:30 για να περπατήσει, μαζί με τη μικρότερη αδερφή του, πάνω από 15 χιλιόμετρα άγριας φύσης στην Κένυα, αποφεύγοντας τις επιθέσεις ελεφάντων. Ο Καρλίτο, καβάλα στο άλογό του και παρέα με τη δική του αδελφή, διασχίζουν πετρώδεις κοιλάδες και λόφους της Παταγονίας. Στο Μαρόκο, η Ζαχίρα και η παρέα της ανεβοκατεβαίνουν βουνά, ενώ ο Σάμουελ βασίζεται στο νεαρότερο αδερφό του για να σπρώξει την αυτοσχέδια αναπηρική του καρέκλα μέσα από κατεστραμμένους δρόμους και βάλτους της Ινδίας. Ντοκιμαντέρ.
Σινεφίλ