Της Ντανιέλα ΠρετσιόζιΟ Ντομένικο Ντε Μάζι χαμογελά, αλλά είναι σοβαρός. Κοινωνιολόγος της εργασίας, υπήρξε ένας από τους επιστήμονες που ήταν περισσότερο υπέρ ενός «ανοίγματος» με τους Πέντε Αστέρες, για τους οποίους διεξήγαγε και μια έρευνα. Σήμερα, όμως, κάνουν στροφή προς τα δεξιά, εξηγεί:. «Ο Μαρξ διέκρινε την τάξη αφ’ εαυτής και την τάξη για εαυτήν. Οι Πέντε Αστέρες έχουν μια διπλή σύνθεση, κοινωνιολογικά ομοιογενή, αλλά ιδεολογικά πολύ ξεχωριστή. Η κοινωνική τους βάση αναλύθηκε από το Ινστιτούτο Κατάνεο: το 45% είναι αριστερό, το 25 δεξιό, το 30 ρευστό. Τους ψήφισε το 37% των καθηγητών, το 37 των εργατών, το 38 των ανέργων και το 41 των δημοσίων υπαλλήλων. Τους ψήφισε ένας στους τρεις από τους εγγεγραμμένους στο συνδικάτο Cgil και δύο εκατομμύρια πρώην ψηφοφόροι του Δημοκρατικού Κόμματος».
Δηλαδή μια αριστερή κοινωνική βάση.Προσοχή σ’ αυτό που λέει ο Μαρξ. Ήταν η αριστερή βάση την οποία τα κόμματα διαπαιδαγωγούσαν, ώστε να έχει αριστερή ψυχή και συνείδηση. Όμως τώρα τα κόμματα δεν διαμορφώνουν πια συνειδήσεις. Οι Πέντε Αστέρες έχουν τη βάση που βρίσκεται πιο κοντά σ’ αυτήν που είχε το Κομμουνιστικό Κόμμα του Ενρίκο Μπερλινγκουέρ. Λείπει όμως ο Μπερλινγκουέρ. Και ο Γκράμσι.
Υπάρχει ο Ρέντσι.Αν το Δημοκρατικό Κόμμα (ΔΚ) είχε δεχτεί να κάνει κυβέρνηση μαζί τους θα του ήταν εύκολο να ανακτήσει τη βάση του. Σήμερα ο Ματεό Σαλβίνι μπορεί να κάνει το αντίθετο: να προσελκύσει τους δεξιούς ψηφοφόρους των Πέντε Αστέρων. Το 2013, η κοινωνική βάση του ΔΚ ήταν ακόμη παρόμοια. Το εγχείρημα του Ρέντσι ήταν ότι άλλαξε την κοινωνική βάση του κόμματός του. Ένα επιτυχημένο εγχείρημα, αλλά αυτοκτονικό.
Μα αν υπάρχουν τόσοι πολλοί αριστεροί ψηφοφόροι στους Πέντε Αστέρες, γιατί εξεγέρθηκαν στην ιδέα της συμφωνίας με το ΔΚ;Δεν εξεγέρθηκαν αυτοί, εξεγέρθηκαν οι άλλοι.
Τώρα αυτοί οι ψηφοφόροι πώς θα αντιδράσουν στη συμφωνία με τη Λέγκα;Τώρα αυτή η ομάδα είναι σε σύγχυση, έλπιζε ότι οι Πέντε Αστέρες θα εκδημοκρατίζονταν, όχι ότι θα πήγαιναν προς τα δεξιά. Δεν πιστεύω ότι το Κίνημα Πέντε Αστέρων έχει τη δύναμη να τους πάει στα δεξιά. Αυτά τα δύο εκατομμύρια ψήφων έφυγαν από τα αριστερά του ΔΚ. Τώρα είναι εκτός. Αλλά δεν υπάρχει Αριστερά για να επιστρέψουν.
Μπορεί, όμως, η κιτρινο-πράσινη κυβέρνηση να πάρει λαϊκά μέτρα, όπως να επενδύσει χρήματα στις συντάξεις. Η Αριστερά θα είναι υποχρεωμένη να το εκτιμήσει.Οι προτεραιότητες του Σαλβίνι και του Ντι Μάιο είναι διαφορετικές. Ο Ντι Μάιο χρειάζεται ένα γενναιόδωρο εγγυημένο εισόδημα. Ο Σαλβίνι θα είναι διατεθειμένος να ακολουθήσει μια μέση οδό. Όμως είμαι βέβαιος για ένα πράγμα: πρώτα θα πάρουν μέτρα μηδενικού κόστους αλλά πολύ συμβολικά. Θα απελευθερώσουν την οπλοκατοχή για τη νόμιμη άμυνα, ένα μέτρο που βιάζει την ιταλική κουλτούρα. Θα αυξήσουν τους ελέγχους στους μετανάστες, θα μειώσουν τη βοήθεια στους αιτούντες άσυλο, που ήδη σήμερα βρίσκονται σε φρικτά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Με λίγα λόγια, με τέτοια πράγματα υπάρχει κίνδυνος να αλλάξουν την ανθρωπολογική μας δομή.
Πιστεύετε ότι δεν θα βρουν πόρους για να αλλάξουν το νόμο Φορνέρο (ΣτΜ για τις συντάξεις);Μπορεί να κάνουν ένα ρετουσάρισμα του νόμου, αλλά στο μεταξύ να αλλάξουν όλα τα στελέχη της Rai, κι αυτό το μικρό ρετουσάρισμα γίνεται μια μεγάλη κατάκτηση.
Υπήρξε ένας μήνας του μέλιτος μεταξύ Πέντε Αστέρων και ριζοσπαστικής αριστεράς. Και εσείς τους πιστέψατε πολύ. Παρότι δεν ήταν λίγες οι ενδείξεις, όπως για παράδειγμα η χρήση της πλατφόρμας Rousseau, που συνιστούσαν σύνεση. Τώρα αλλάξατε γνώμη;Να πω κάτι πρώτα. Πήγα στην Ιβρέα, ως καλεσμένος τους (στην εκδήλωση μνήμης για τον Τζανρομπέρτο Καζαλέτζιο). Με αυτή την ευκαιρία μπόρεσα να κατανοήσω καλά αυτήν την πλατφόρμα, την οποία μελέτησα για δύο μέρες. Η πλατφόρμα έχει οκτώ κατευθύνσεις και μια από αυτές, για παράδειγμα, χρησιμεύει στους δημοτικούς συμβούλους ως κατάρτιση e-learning για να μάθουν, σε ένα δεδομένο θέμα, πόσοι νόμοι υπάρχουν και σε ποιο σημείο βρίσκονται οι άλλοι δήμοι κ.λπ. Κάτι πρωτοποριακό που σύντομα θα το αντιγράψουν όλοι. Πάντως, ο μεγάλος ψηφοφόρος των Πέντε Αστέρων ήταν ο Ρέντσι, και το λέω εγώ που είχα το ΔΚ ως κόμμα αναφοράς μου. Δεν είμαστε φιλελεύθεροι, και όμως βρεθήκαμε με ένα ΔΚ νεοφιλελεύθερο. Ένα ΔΚ που κακομεταχειρίστηκε για παράδειγμα μεγάλο μέρος του ιταλικού συνταγματισμού. Η επαφή μου με τους Πέντε Αστέρες ήταν επαγγελματικής φύσης, αλλά οπωσδήποτε μου επέτρεπε να παρεισδύσω μέσα σ’ αυτό το κίνημα: ένας κοινωνιολόγος δεν μπορεί να μη νιώσει ενδιαφέρον για ένα τέτοιο φαινόμενο. Είδα ότι μέσα στους Πέντε Αστέρες υπάρχει μια αριστερή και μια δεξιά ψυχή. Έτσι ξεκίνησε η προσπάθειά μου να βοηθήσω, με τις μικρές μου δυνάμεις, αυτή τη συνάντηση μεταξύ Πέντε Αστέρων και ΔΚ. Θα μπορούσε να γεννηθεί η ωραιότερη σοσιαλδημοκρατία της Μεσογείου, ένας νοητικός αποικισμός των Πέντε Αστέρων. Διαφορετικά, μπορεί να δημιουργηθεί η δεξιότερη κυβέρνηση της ιστορίας της δημοκρατικής Ιταλίας και η δεξιότερη της ΕΕ. Σε δύο χρόνια ο Σαλβίνι θα φάει τους Πέντε Αστέρες.
Πιστεύετε ότι ανοίγεται ένας μεγάλος κύκλος της Δεξιάς;Οπωσδήποτε. Είναι μια κυβέρνηση που θα έχει μεγάλη βοήθεια. Ας μιλήσουμε ξεκάθαρα: Το δίδυμο Λέγκα - Πέντε Αστέρες υποστηρίζεται φανατικά σχεδόν από όλο τον Τύπο, από την «Corriere», τη «Repubblica», o Σύνδεσμος Βιομηχάνων έλεγε «κάντε γρήγορα», τα μιντιακά κέντρα έδωσαν εντολή στις τηλεοράσεις να λένε ότι σε χρειάζεται αμέσως μια κυβέρνηση, δηλαδή η συγκεκριμένη κυβέρνηση, αφού το ΔΚ δεν ήταν διαθέσιμο.
Ποιο είναι το πεπρωμένο των Πέντε Αστέρων μετά από αυτή τη στροφή;Οι δεξιότεροι ψηφοφόροι θα περάσουν στον Σαλβίνι. Οι αριστεροί θα έχουν τάσεις φυγής. Από σήμερα χρειάζεται μια στρατευμένη αντιπολίτευση. Το λέω ξεκάθαρα, μη σκεφτεί κανείς ότι θέλω κάποιο από τα διακόσια αξιώματα που θα μοιράσουν τώρα αυτοί. Όχι, χρειάζεται μια αληθινή αντιπολίτευση. Αλλά χωρίς αναφορές είναι ανέφικτη. Πριν από λίγο ήμουν σε μια εκπομπή. Σε μια τέτοια μέρα, την πιο μαύρη μέρα για την Αριστερά, ενώ γεννιέται η δεξιότερη κυβέρνηση της Ευρώπης, οι εκπρόσωποι του ΔΚ και του Δημοκρατικού Προοδευτικού Κινήματος τι έκαναν; Μάλωναν μεταξύ τους.
Μετάφραση: Τόνια Τσίτσοβιτς