Μπορεί για εσένα που διαβάζεις ετούτες τις γραμμές να είναι αυτονόητο. Όμως για τις Ιρλανδές και τους Ιρλανδούς δεν είναι διόλου αυτονόητο ούτε νόμιμο το δικαίωμα να κάνουν έκτρωση σε μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Την ερχόμενη Παρασκευή 25 Μαΐου, οι Ιρλανδοί πολίτες καλούνται να συμμετέχουν σε δημοψήφισμα που θα κρίνει αν η ιρλανδική νομοθεσία θα στοιχηθεί με τις νομοθεσίες των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών και θα επιτρέψει τις εκτρώσεις. Πρόκειται για ένα ζήτημα που διχάζει τη χώρα και η υπέρβασή του είναι εμβληματική για την αποτίναξη της βαριάς επιρροής της καθολικής εκκλησίας του παρελθόντος.
Πρόκειται για το έκτο δημοψήφισμα στην Ιρλανδία σχετικά με το δικαίωμα στην έκτρωση, τα τελευταία 35 χρόνια. Ενώ, όμως, τα προηγούμενα αφορούσαν μικρές, εσωτερικές αλλαγές στον υπάρχοντα νόμο, με αυτό το δημοψήφισμα οι Ιρλανδές και οι Ιρλανδοί καλούνται να αποφασίσουν αν θα απελευθερωθούν από ένα από τα πλέον αυστηρά νομικά πλαίσια επί του θέματος στον κόσμο. Συγκεκριμένα, οι ψηφοφόροι θα απαντήσουν εάν θέλουν να καταργηθεί η 8η τροποποίηση του Συντάγματος. Πρόκειται για το άρθρο 40.3.3, το οποίο ενσωματώθηκε στο ιρλανδικό Σύνταγμα ως 8η τροποποίηση, το 1983, κατόπιν δημοψηφίσματος, και εξισώνει τη ζωή της κυοφορούσας γυναίκας και του εμβρύου κατοχυρώνοντας ίσα δικαιώματα για τη ζωή της μητέρας και του αγέννητου παιδιού. Στην πράξη απαγορεύει την έκτρωση σχεδόν σε κάθε περίπτωση, ενώ μόλις το 2013 εγκρίθηκε η έκτρωση σε περιπτώσεις που η ζωή της κυοφορούσας είναι σε κίνδυνο και η ποινή για παράβαση του νόμου είναι 14 χρόνια φυλάκιση.
Στην πρώτη χώρα όπου ο γάμος ομόφυλων ζευγαριών επικυρώθηκε με λαϊκή ψήφο -πριν τρία ακριβώς χρόνια- και της οποίας ο πρωθυπουργός είναι μόλις 38 χρόνων, καταγόμενος από εθνική μειονότητα -γιος ινδού μετανάστη- και έχει δημοσίως ανακοινώσει ότι είναι ομοφυλόφιλος, η πραγματικότητα για τις γυναίκες που θέλουν να τερματίσουν μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη είναι ιδιαίτερα σκληρή. Πρόκειται για ένα θέμα έντονα διχαστικό για τους Ιρλανδούς, συνδεδεμένο με επώδυνα βιώματα, που έχει εισχωρήσει μεταξύ οικογενειών και φίλων. Συνεπώς, αγγίζει πολλών ειδών συναισθηματικές χορδές.
Αρκετές Ιρλανδές (υπολογίζονται σε 3.500 ετησίως) ταξιδεύουν σε κοντινές χώρες με πιο προοδευτική νομοθεσία επί των εκτρώσεων, κυρίως στη Βρετανία, για να κάνουν έκτρωση, οπότε το όλο ταξίδι και η διαδικασία τους κοστίζει από 450 έως και 2.250 ευρώ. Όπως επισήμανε επ’ αυτού ο ιρλανδός πρωθυπουργός Λίο Βαραντκάρ, «στην Ιρλανδία του 2018 ακόμη εξάγουμε τα προβλήματά μας και εισάγουμε τις λύσεις». Βέβαια, σε αυτόν τον αριθμό δεν συμπεριλαμβάνονται οι γυναίκες που επιχειρούν με χάπια και άλλους εντελώς επισφαλείς τρόπους να καταφέρουν να αποβάλουν μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Όπως χαρακτηριστικά υπογράμμισε ο Λ. Βαραντκάρ, «γίνονται ήδη εκτρώσεις στην Ιρλανδία, αλλά είναι επισφαλείς, χωρίς επίβλεψη και παράνομες.»
Τα πολιτικά κόμματα στην πλειοψηφία τους στήριξαν την κατάργηση της 8ης τροποποίησης. Συγκεκριμένα, το κυβερνών Φάιν Γκέιλ έχει επιτρέψει ψήφο κατά συνείδηση στα στελέχη του, οι περισσότεροι αξιωματούχοι έχουν δημόσια ταχθεί υπέρ της κατάργησης, αλλά υπάρχουν διαφορές ως προς το τι ακριβώς θα αντικαταστήσει το προς κατάργηση άρθρο. Ψήφο κατά συνείδηση προκρίνει και το Φιάνα Φάιλ, με τον αρχηγό του κόμματος να υποστηρίζει δημόσια την έκτρωση έως και τις 12 εβδομάδες της κύησης, σε αντίθεση με την πλειοψηφία των στελεχών. Το Σιν Φέιν μέχρι στιγμής υποστηρίζει την κατάργηση αλλά σε περιορισμένες περιπτώσεις, όπως όταν η ζωή, η υγεία ή η ψυχική υγεία της εγκυμονούσας είναι σε κίνδυνο, καθώς και σε περιπτώσεις βιασμού και γενετικών ανωμαλιών του εμβρύου. Ωστόσο, αναμένεται να αλλάξει τη θέση του και να αποδεχτεί τις εκτρώσεις εν γένει μέχρι τις 12 εβδομάδες κύησης. Πάντως τα μέλη του είναι υποχρεωμένα να ψηφίσουν τη γραμμή του κόμματος επί ποινή. Το Εργατικό Κόμμα στηρίζει την έκτρωση μέχρι και τις 12 εβδομάδες κύησης, το ίδιο ισχύει και για το «Αλληλεγγύη-Άνθρωποι Πάνω από το Κέρδος». Οι Πράσινοι και οι Σοσιαλδημοκράτες στηρίζουν το δικαίωμα στην έκτρωση χωρίς περιορισμό μέχρι τις 12 εβδομάδες και μετά από αυτό χρονικό όριο με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού, για τις περιπτώσεις οπότε απειλείται η ζωή της εγκυμονούσας. Τέλος, η Ανεξάρτητη Συμμαχία, μια ομάδα ανεξάρτητων βουλευτών που στηρίζουν την κυβέρνηση, είναι διχασμένη, με τρεις βουλευτές να στηρίζουν την κατάργηση και δύο να δηλώνουν ότι θα ψηφίσουν εναντίον της.
Στη βαθιά καθολική Ιρλανδία, η Εκκλησία δεν έχει πάρει θέση στις δημόσιες εκστρατείες για τη νομιμοποίηση της έκτρωσης. Ο Πάπας Φραγκίσκος, που ανακοίνωσε ότι θα επισκεφτεί την Ιρλανδία τον Αύγουστο, 39 ολόκληρα χρόνια μετά την τελευταία επίσκεψη Πάπα στη χώρα, θα βρεθεί ενώπιον μιας πολύ διαφορετικής κοινωνικής κατάστασης. Το 1979, η ομοφυλοφιλία ήταν παράνομη, το διαζύγιο σχεδόν αδύνατο και τα προφυλακτικά διαθέσιμα μόνο με τη σύμφωνη γνώμη του οικογενειακού γιατρού.
Ζωή Γεωργούλα