Ο Λουίτζι Ντι Μάιο, όταν πληροφορήθηκε το πρωί της 23ης Μάη ότι ο άνθρωπος που οι 5 Αστέρες πρότειναν για την πρωθυπουργία, ο Τζουζέπε Κόντε, θα συναντούσε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ανακοίνωσε περιχαρής την «έναρξη της Τρίτης Δημοκρατίας». Η Πρώτη Δημοκρατία γεννήθηκε από τον αντιφασιστικό αγώνα και διήρκεσε από το 1945 έως το 1994, όταν εξελέγη ο Μπερλουσκόνι και επήλθε μια βαθιά αλλαγή των κομμάτων στην Ιταλία. Το τέλος της Πρώτης Δημοκρατίας αρχίζει και με την έλευση των «Καθαρών Χεριών», το 1992, που αναδιάταξαν το πολιτικό σκηνικό. Η Δεύτερη Δημοκρατία εγκαινιάστηκε με τη στροφή του εκλογικού συστήματος (1993) από την απλή αναλογική στο πλειοψηφικό σύστημα, που είχε ως στόχο να ευνοήσει τη διαμόρφωση δύο πόλων για τη διακυβέρνηση της χώρας. Αυτή η περίοδος είδε ως πρωταγωνιστή τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι, καθώς και τη βαθμιαία αποδυνάμωση της αριστεράς που οδήγησε στο σημερινό της ναυάγιο.
Η λεγόμενη «Τρίτη Δημοκρατία», λοιπόν, αρχίζει με το σχηματισμό της ετερόκλητης κυβέρνησης 5 Αστέρων και Λέγκας, μιας κυβέρνησης που έχει αναστατώσει τις αγορές και την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και μεγάλο μέρος των Ιταλών πολιτών. Είναι άγνωστο τι θα προκύψει από μια συμφωνία που περιέχει το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, μαζί με το φόρο flat tax, το κλείσιμο των καταυλισμών Ρομά, τη διακηρυγμένη πρόθεση επαναπροώθησης μεταναστών και προσφύγων, αλλά και τη μείωση του συντάξιμου χρόνου, καθώς και την πρόθεση αναδιαπραγμάτευσης του ιταλικού χρέους και των σχέσεων με την ΕΕ.
Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο οποίος, σύμφωνα με το ιταλικό σύνταγμα, έχει ενεργό ρόλο ελέγχου και συντονισμού της κυβέρνησης, δίστασε πολύ πριν αποφασίσει να δώσει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον προτεινόμενο από τα δύο κόμματα πρωθυπουργό. Ο Τζουζέπε Κόντε, δικηγόρος και καθηγητής Ιδιωτικού Δικαίου στο πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας, δεν έχει διοικητική εμπειρία. Σάλος δημιουργήθηκε με το βιογραφικό του, που μιλάει για «τελειοποίησή» του στα Πανεπιστήμια της Νέας Υόρκης, της Βιέννης και της Σορβόνης. Η εφημερίδα New York Times αποκάλυψε ότι η εγγραφή του Κόντε δεν εμφανιζόταν πουθενά στους καταλόγους του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, με μοναδική εξήγηση την πιθανή παρακολούθηση ενός διήμερου σεμιναρίου. Ακολούθησε κάτι αντίστοιχο από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης και της Σορβόνης. Το συμπέρασμα που μπορεί να εξαχθεί είναι ότι ο καθηγητής ωραιοποίησε το βιογραφικό του με μερικά «αθώα ψεματάκια».
Συνήγορος υπεράσπισηςΟ νέος πρωθυπουργός, ο οποίος λέει ότι ψήφιζε πάντα αριστερά, αλλά ότι σήμερα ο διαχωρισμός «αριστερά-δεξιά» είναι ξεπερασμένος, βγαίνοντας από τη συνάντηση με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας δήλωσε ότι πρόθεσή του είναι να γίνει ο συνήγορος υπεράσπισης του ιταλικού λαού στην Ευρώπη και διεθνώς, σε διάλογο με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και με τους εκπροσώπους άλλων χωρών. Επιδιώκοντας να καθησυχάσει τους ευρωπαίους εταίρους, δήλωσε επίσης ότι επιβεβαιώνει την ευρωπαϊκή θέση της Ιταλίας.
Παραμένουν, όμως, οι αμφιβολίες του προέδρου της Δημοκρατίας για τον προτεινόμενο αντιευρωπαϊστή υπουργό, Πάολο Σαβόνα, ενώ υπάρχουν προτάσεις και για τον οικονομολόγο Τζανκάρλο Τζορτζέτι, από τη Λέγκα, για τον οποίο είχαν υπάρξει σκέψεις και για την ανάθεση της πρωθυπουργίας.
Η στάση των υπολοίπων κομμάτωνΠοια θα είναι όμως η στάση των άλλων κομμάτων απέναντι στη νέα κυβέρνηση; Η Forza Ιtalia διακηρύσσει ότι δεν θα δώσει ψήφο εμπιστοσύνης. Το είχε προαναγγείλει εξάλλου ο Μπερλουσκόνι εδώ και αρκετό καιρό. Το Δημοκρατικό Κόμμα, το οποίο προφανώς δεν θα δώσει επίσης ψήφο εμπιστοσύνης, βρίσκεται σε απόλυτη σύγχυση. Τα προσωπικά σχέδια του Ρέντσι, που ίσως υπολογίζει σε μια αποτυχία της κυβέρνησης για να επανέλθει μαζί με τον φίλο του Μπερλουσκόνι, φαίνεται πως κατέστρεψαν οριστικά πλέον το κόμμα του. Ο Ρέντσι δεν εννοεί να αποσυρθεί και στην τελευταία συνεδρίαση του κεντρικού οργάνου, στην οποία θα έπρεπε να επισημοποιηθεί η παραίτησή του, προτάθηκε αντίθετα να αναβληθεί η επισημοποίηση, παρότι η παραίτηση είναι αμετάκλητη. Το θέατρο του παραλόγου δεν έχει τελειωμό. Ο πρόεδρος του κόμματος, Ματέο Ορφίνι, δήλωσε ότι «μια ακροδεξιά κυβέρνηση γεννιέται χάρις στις ψήφους του Μπερλουσκόνι, γιατί οι βουλευτές της Λέγκας που θα την υπερψηφίσουν έχουν εκλεγεί στις μονοεδρικές περιφέρειες και με τις ψήφους της Forza Italia και χάρις στον Μπερλουσκόνι, που έδωσε την άδεια στον Σαλβίνι να καθίσει στο ίδιο τραπέζι με τον Ντι Μάιο».
Σήμερα, σύμφωνα με το Termometro Politico, αν επαναλαμβάνονταν οι εκλογές, ο συνασπισμός της δεξιάς θα βρισκόταν πολύ κοντά στην αυτοδυναμία, με 39,9% (με τη Λέγκα να μεγαλώνει διαρκώς, στο 22,9, ενώ άλλες δημοσκοπήσεις την υπολογίζουν μέχρι και 25%), οι 5 Αστέρες στο 31,6%, το ΔΚ στο 18%, ενώ οι Ελεύθεροι και Ίσοι δεν θα κατόρθωναν να υπερβούν το όριο, αφού υπολογίζονται στο 2,6%.
Οικονομική δυσπιστίαΟι αναλυτές του διεθνούς Τύπου εκφράζουν με κάθε τρόπο την ανησυχία τους για την κατάσταση στην Ιταλία, ενώ τα spread άγγιξαν, την 23η Μαΐου, σχεδόν το 200.
Στην ετήσια σύνοδο του Συνδέσμου Βιομηχάνων, ο πρόεδρος Βιντσέντσο Μπότσα δήλωσε ότι «δεν είναι καθόλου σαφές αν υπάρχουν τα χρήματα για να υλοποιηθούν τα σχέδια των δύο εταίρων που πρόκειται να σχηματίσουν κυβέρνηση». Εξέφρασε επίσης την ανησυχία του για το μέλλον της δεύτερης μεταποιητικής βιομηχανίας στην Ευρώπη και προειδοποίησε την κυβέρνηση που είναι στα σκαριά ότι «η πολιτική δεν μπορεί να περνάει την ιδέα ότι με κάθε αλλαγή πολιτικής πλειοψηφίας αφήνουμε πίσω τις στρατηγικές μας επιλογές». Επίσης, «δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε το ευρωπαϊκό ζήτημα ως άλλοθι για να μην αντιμετωπίσουμε το ιταλικό». Συνέχισε ζητώντας τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων και διακηρύσσοντας ότι πρέπει να «είμαστε σε επαγρύπνηση απέναντι σε συζητήσεις για έξοδο από το ευρώ».
Οι αντιδράσεις των ευρωπαίων αξιωματούχωνΣτο μεταξύ, έπειτα από τις καλυμμένες ή μη απειλές των περασμένων ημερών, η Ευρωπαϊκή Ένωση ρίχνει τους τόνους και ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Βάλντις Ντομπρόβσκις δηλώνει ότι «δεν είναι απαραίτητο να ξεκινήσουμε σήμερα μια διαδικασία για το χρέος της Ιταλίας. Η Κομισιόν θα επιστρέψει σ’ αυτό το 2019». Για τον Ντομπρόβσκις «το πολιτικό μήνυμα είναι σαφές: η Ιταλία πρέπει να εξακολουθήσει να μειώνει το δημόσιο χρέος, που είναι το δεύτερο υψηλότερο στην Ευρώπη, μετά την Ελλάδα, αλλά από την αξιολόγησή μας βλέπουμε μεγάλο σεβασμό της Συμφωνίας του 2017 και του κανόνα για το χρέος».
Παράλληλα, ο Πιερ Μοσκοβισί ζητά σεβασμό για τους χρόνους της δημοκρατίας στην Ιταλία και δηλώνει ότι «η Κομισιόν δεν μπορεί και δεν πρέπει να εκφράσει άποψη βάσει ανακοινώσεων, αλλά να βασιστεί στη νομοθετική δραστηριότητα της επόμενης κυβέρνησης».
Προφανώς, η Ιταλία τρομάζει περισσότερο από τη μικρή Ελλάδα, γιατί μια έξοδός της θα σημάνει το τέλος του ευρωπαϊκού εγχειρήματος.
Όμως, η Ιταλία τρομάζει περισσότερο για άλλους λόγους τους δημοκρατικούς ευρωπαίους πολίτες, όχι μόνο την αριστερά. Ο κυριότερος είναι η ζοφερή προοπτική που διαφαίνεται από μια συμφωνία εξουσίας που φανερώνει ένα κράτος χωρίς οίκτο για τους αδύναμους και τους διαφορετικούς.
Τόνια Τσίτσοβιτς