«1945»Τα κρυφά εγκλήματα της Τελικής ΛύσηςΤου Στράτου Κερσανίδη
Τελική Λύση ονόμασαν οι ναζί το παρανοϊκό τους σχέδιο για τη μαζική εξόντωση των Εβραίων της Ευρώπης στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Από την Ουγγαρία, χώρα η οποία τάχθηκε με τις δυνάμεις του Άξονα, 400.000 περίπου Εβραίοι χάθηκαν στα στρατόπεδα του θανάτου. Συγκεκριμένα στο Άουσβιτς, ένα στα τρία θύματα ήταν Ούγγροι πολίτες εβραϊκής καταγωγής. Ένα από τα ερωτήματα που συνοδεύουν το μαζικό έγκλημα της Τελικής Λύσης είναι το μέγεθος της ευθύνης απλών πολιτών και, μάλιστα, το κατά πόσο κάποιοι από αυτούς αποκόμισαν υλικά οφέλη από το χαμό των Εβραίων συμπολιτών τους. Φαίνεται πως υπάρχει ένα ανομολόγητο μυστικό θαμμένο μέσα στα συμβάντα της Ιστορίας, μια συλλογική ενοχή η οποία στοιχειώνει ανθρώπους, οικογένειες, χωριά, πόλεις ακόμη και ολόκληρα έθνη.
Στη σημερινή Ουγγαρία του ακροδεξιού, Βίκτορ Όρμπαν, τη χώρα που κλείνει τα σύνορα στους πρόσφυγες και αμφισβητεί ανοιχτά το ευρωπαϊκό δημοκρατικό κεκτημένο, το να συζητιούνται τέτοια θέματα δεν μπορεί παρά να είναι ταμπού. Όμως μπορεί η ουγγρική κοινωνία να έχει πάρει μια συντηρητική πορεία, αλλά ευτυχώς υπάρχουν φωνές οι οποίες την αμφισβητούν. Έτσι ο σκηνοθέτης Φέρεντς Τόροκ, με την ταινία «1945», τολμάει να θίξει ένα λεπτό ζήτημα, να ανοίξει τους ασκούς του Αιόλου και να προκαλέσει συζητήσεις φέρνοντας στην επικαιρότητα τη στάση των συμπατριωτών του στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η ταινία μάς μεταφέρει στο 1945. Δεν έχει καιρό που τελείωσε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και ο Κόκκινος Στρατός έχει καταλάβει την Ουγγαρία, η οποία βρίσκεται στη μεριά των ηττημένων του πολέμου. Σε ένα μικρό χωριό, οι κάτοικοι ετοιμάζονται για το γάμο του γιου του δημάρχου. Την ίδια μέρα όμως φτάνουν με το τρένο δύο Εβραίοι κουβαλώντας μαζί τους δύο ξύλινα κιβώτια. Κανείς δεν γνωρίζει ποιοι είναι, τι περιέχουν τα κιβώτια και τι έχουν έρθει να κάνουν στο χωριό. Το χωριό αναστατώνεται επειδή όλοι νομίζουν πως οι δύο άνδρες είναι επιζήσαντες από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και έρχονται να διεκδικήσουν τις περιουσίες των συγγενών τους, τις οποίες κάποιοι έχουν ιδιοποιηθεί, ανάμεσά στους οποίους κι ο δήμαρχος.
Το τι συνέβη με τις περιουσίες των Εβραίων οι οποίοι εκτοπίστηκαν και εξοντώθηκαν από τους ναζί αποτελεί μια σκοτεινή σελίδα της ευρωπαϊκής ιστορίας. Αυτό το θέμα εξετάζει ο ούγγρος σκηνοθέτης σε αυτή τη συγκλονιστική ταινία. Δίνοντας μεγάλη προσοχή στην αρχιτεκτονική των κάδρων και στην καθαρή και διαυγή ασπρόμαυρη φωτογραφία. Με υποδειγματικό ρυθμό αφήνει τη δράση να εξελιχθεί σε πραγματικό χρόνο δημιουργώντας μια υπόγεια ένταση και αγωνία. Με ένα εξαιρετικά σφιχτοδεμένο και καλοδουλεμένο σενάριο, δυνατές και μεστές ερμηνείες από τους ηθοποιούς, καταφέρνει να δομήσει χαρακτήρες και να τους εντάξει στο ιστορικό πλαίσιο. Βέβαια με μια τέτοια ταινία δεν είναι δυνατόν ο σκηνοθέτης να μην παίρνει σαφή πολιτική θέση, τόσο για τα ιστορικά γεγονότα όσο και για τη σημερινή πολιτική κατάσταση στη χώρα του.
Πρόκειται για ένα χαμηλών τόνων υπόκωφο αριστούργημα, τολμηρό και ειλικρινές, το οποίο απέσπασε ενθουσιώδη σχόλια από το κοινό του 58ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
strakersan@gmail.comkersanidis.wordpress.com ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ
Προβάλλονται επίσης οι ταινίες:
«24 ώρες προθεσμία» (24 hours to live) του Μπράιαν Σμερζ: Ο Τράβις Κόνραντ έχει αποσυρθεί από τις ειδικές δυνάμεις μετά το θάνατο της γυναίκας του και του γιου του. Ενώ προσπαθεί να ξεπεράσει την απώλειά τους, ένας παλιός συνάδελφος τού προτείνει μια αποστολή έναντι πολύ μεγάλου χρηματικού αντιτίμου. Πρέπει να δολοφονήσει κάποιον πληροφοριοδότη, ο οποίος βρίσκεται στα χέρια της Ιντερπόλ, για λογαριασμό μια ισχυρής μυστικής υπηρεσίας. Όμως, ενώ έχει πλησιάσει το στόχο του, η πράκτορας της Ιντερπόλ, Λιν Μπισέτ τον πυροβολεί. Μερικές ώρες μετά ξυπνά σε ένα χειρουργικό κρεβάτι, μαθαίνει μερικά πράγματα που δεν ήξερε και αποφασίζει να πάρει την κατάσταση στα χέρια του, να αποδώσει δικαιοσύνη και να εκδικηθεί. Και όλα αυτά πρέπει να γίνουν μέσα σε 24 ώρες. Σε αυτήν την ταινία έντονης δράσης, με στοιχεία επιστημονικής φαντασίας, ο Ίθαν Χοκ, στο ρόλο του Τράβις Κόνραντ, κάνει τα πάντα! Κι αν η ταινία μέχρι τη μέση περίπου έχει κάποιο ενδιαφέρον, αυτό εξανεμίζεται στη συνέχεια καθώς αναλώνεται σε υπερβολές και κλισέ. Το σίγουρο, όμως, είναι πως αδειάζει το κεφάλι, όπως και αν το ερμηνεύσει κάποιος αυτό.
«Ο γιατρός βλάπτει σοβαρά την υγεία» (Knock) του Λορέν Λεβί: Βρισκόμαστε στη δεκαετία του 1950 και ο Νοκ, γιατρός και πρώην απατεώνας, αναγκάζεται να φύγει από τη Μασαλία. Τελικά φτάνει στο Σεν Μορίς, ένα χωριό των γαλλικών Άλπεων για να αντικαταστήσει το γιατρό, ο οποίος συνταξιοδοτείται. Ενώ όμως ο Νοκ είναι αποφασισμένος να βγάλει χρήματα από τη δουλειά του, υπάρχει ένα πρόβλημα. Το πολύ καλό κλίμα της περιοχής συμβάλλει ώστε όλοι οι κάτοικοι να είναι υγιέστατοι! Εκείνος όμως δεν το βάζει κάτω και τους πείθει πως όποιος θεωρεί τον εαυτό του υγιή στην πραγματικότητα είναι ασθενής, απλώς δεν το ξέρει! Έτσι αρχίζει να εφευρίσκει διάφορες ασθένειες για όλους σχεδόν τους κατοίκους του χωριού, με αποτέλεσμα η πελατεία του να μεγαλώνει, το ίδιο και τα εισοδήματά του. Μόνον ο παπάς του χωριού δεν τον συμπαθεί επειδή του κλέβει την πελατεία! Κάποια στιγμή, όμως, εμφανίζεται ένα πρόσωπο από τα παλιά και τον απειλεί πως θα αποκαλύψει το παρελθόν του! Ευχάριστη κωμωδία, για θεατές που δεν έχουν μεγάλες απαιτήσεις. Η ταινία είναι βασισμένη στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Ζιλ Ρομάνς.
«Η ληστεία» (Money) του Γκέλα Μπαμπλουανί: Ο Ντανί και ο Ερίκ δουλεύουν στο λιμάνι της Χάβρης. Τα βγάζουν δύσκολα πέρα, αλλά θα έρθει μια απρόσμενη ευκαιρία για να πιάσουν την καλή. Η Αλέξ, αδελφή του Ερίκ, βλέπει τυχαία έναν άνδρα να παραλαμβάνει μια βαλίτσα γεμάτη χαρτονομίσματα και τον ακολουθεί μέχρι το σπίτι του. Τώρα προσπαθεί να πείσει τον αδελφό της και τον Ντανί να κλέψουν τη βαλίτσα με τα χρήματα. Όταν οι τρεις πηγαίνουν για τη ληστεία βλέπουν μέσα στο σπίτι έναν άνδρα ο οποίος ετοιμάζεται να κρεμαστεί! Από τη στιγμή εκείνη θα ξεκινήσει ένα αδυσώπητο κυνηγητό γεμάτο ένταση. Το 2005 ο Γκέλα Μπαμπλουανί μας είχε εντυπωσιάσει με το συγκλονιστικό φιλμ, «13 Τζαμέτι». Τώρα ο γεωργιανός σκηνοθέτης επανέρχεται (ενδιάμεσα είχε σκηνοθετήσει τις ταινίες «Η κληρονομιά» το 2006 και «13» το 2010) με ένα ακόμη δυνατό θρίλερ που κόβει την ανάσα. Ο ίδιος σημειώνει για την ταινία του: «“Η ληστεία” είναι μια ταινία που εκτυλίσσεται στην κόψη του ξυραφιού. Μια ιστορία για την οικογένεια, την τιμή, τη φιλία, την προδοσία και μια βαλίτσα με χρήματα, που όλοι προσπαθούν να αποκτήσουν κατά τη διάρκεια μιας νύχτας που εξελίσσεται σε εφιάλτη. Προσπάθησα να παρουσιάσω τους ανθρώπους όπως πραγματικά είναι και όχι όπως θα θέλαμε να είναι ιδανικά. Κάθε χαρακτήρας έχει τη δική του αλήθεια και θα αγωνιστεί για να επιβιώσει».
«Μετά την καταιγίδα» (Adrift) του Μπαλτάζαρ Κορμάρουκ: Το 1983 ένα αγαπημένο ζευγάρι, ο Ρίτσαρντ Σαρπ και η Τάμι Όλνταμ Άσκραφτ, δεινοί ιστιοπλόοι και οι δύο, ξεκίνησαν ένα μεγάλο ταξίδι από την Ταϊτή προς το Σαν Ντιέγκο. Επρόκειτο για ένα ταξίδι 4.000 μιλίων με το 13 μέτρων ιστιοφόρο Αζάνα. Όμως στη μέση του ταξιδιού τούς χτύπησε ο φοβερός τυφώνας Ρέιμοντ, με αποτέλεσμα το σκάφος να καταστραφεί, ο Ρίτσαρντ να τραυματιστεί σοβαρά και η Τάμι μόνη στη μέση του ωκεανού να προσπαθεί να επιβιώσει και να σώσει τη ζωή του αγαπημένου της. Το πλησιέστερο λιμάνι βρισκόταν 1.500 μίλια μακριά ενώ δεν υπήρχε κανένας τρόπος επικοινωνίας. Ο Μπαλτάσαρ Κορμάρουκ σκηνοθετεί ακόμη μια συγκλονιστική ιστορία επιβίωσης (μετά το «Έβερεστ», το 2015), η οποία είναι βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα. Η Άσκραφτ κατέγραψε τις οδυνηρές στιγμές που έζησε επί 41 μέρες μέσα στη θάλασσα και τις εξέδωσε σε βιβλίο με τον τίτλο «Κόκκινος ουρανός σε πένθος: Η αληθινή ιστορία του θάρρους μιας γυναίκας και της επιβίωσης στη θάλασσα», το οποίο συνέγραψε μαζί με τη Σάσι Μακ Γκίαρχαρτ.
«Tully: Τα παιδιά είναι ευτυχία;» (Tully) του Τζέισον Ράιτναμ: Η Μάρλο, μια παντρεμένη γυναίκα με δύο παιδιά, είναι έγκυος στο τρίτο, και με μισή καρδιά δέχεται το καλοπροαίρετο δώρο του αδελφού της για «νυχτερινή νταντά», με την ελπίδα να ελαττώσει λίγο το στρες της καθημερινότητας της. Η «νυχτερινή νταντά» Τάλι έχει τη μορφή μιας όμορφης, ανεξάρτητης φοιτήτριας που θα την βοηθήσει όχι μόνο να βρει περισσότερο χρόνο να ξεκουραστεί, αλλά και να αλλάξει εντελώς τη ζωή της με τον πιο απρόσμενο τρόπο.
Σινεφίλ