Θα τα καταφέρει ο ηγέτης των σοσιαλιστών, Πέδρο Σάντσεθ;
Πολιτικός σεισμός στην Ισπανία. Ο πρωθυπουργός της χώρας, Μαριάνο Ραχόι, αναγκάστηκε να παραιτηθεί, μετά την ήττα του στο κοινοβούλιο όπου συζητήθηκε η πρόταση μομφής που είχε υποβάλλει ο γ. γ. του Σοσιαλιστικού Κόμματος (PSOE) της Ισπανίας, Πέδρο Σάντσεθ. «Η πρόταση μομφής έγινε αποδεκτή. Η συνέπεια αυτής της απόφασης είναι να αναλάβει ο Πέδρο Σάντσεθ νέος πρόεδρος της κυβέρνησης», είπε την Παρασκευή, μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, ο Μαριάνο Ραχόι, που βρέθηκε στη θέση αυτή το 2011.
Ο Πέδρο Σάντσεθ από την πλευρά του είπε: «Σήμερα γράψαμε μια νέα σελίδα στη δημοκρατική ιστορία της χώρας μας», φανερά ικανοποιημένος για την υπερψήφιση της πρότασης μομφής κατά του ηγέτη του Λαϊκού Κόμματος που κατηγορήθηκε για την εμπλοκή του στην παράνομη χρηματοδότηση στα πλαίσια της «υπόθεσης Γκιουρσέλ», όπως έγινε γνωστό, ενός τεράστιου δικτύου διαπλοκής και διαφθοράς.
Το ερώτημα, ωστόσο, που τίθεται από πολλές πλευρές είναι πόσο βιώσιμη θα μπορέσει να είναι μια κυβέρνηση Σάντσεθ; Καμία απάντηση δεν μπορεί να δοθεί με βεβαιότητα. Η υπερψήφιση της πρότασης μομφής με 180 σε σύνολο 350 βουλευτών, ασφαλώς, είναι μια επιτυχία. Αυτή η πλειοψηφία, όμως, είναι συγκυριακή γιατί προέκυψε από πολλές και διαφορετικές δυνάμεις. Εκτός από τους 84 βουλευτές του Σοσιαλιστικού Κόμματος, τους 67 των Ποδέμος και της αριστεράς, ψήφισαν ακόμα οι εθνικιστές Καταλανοί και Βάσκοι... οι οποίοι δεν είναι σίγουρο, ότι θα θελήσουν να ακολουθήσουν τα βήματα μιας «προοδευτικής κυβέρνησης», σύμφωνα με αναλυτές.
Ενότητα της αριστεράς
Ο ηγέτης του Ποδέμος, Πάμπλο Ιγγλέσιας, τόνισε με έμφαση ότι «εμείς ενώσαμε τις δυνάμεις μας για ν΄ αφήσουμε πίσω μας την εποχή της διαφθοράς, των ανισοτήτων και των συγκρούσεων. Θα πρέπει τώρα να οικοδομήσουμε μια Ισπανία (...) και εμείς είμαστε έτοιμοι να εργαστούμε σε μια κυβέρνηση πλουραλιστική και σταθερή». Ο Αλμπέρτο Γκαρθόν συντονιστής της Ενωμένης Αριστεράς εξέφρασε την ικανοποίησή του για την απομάκρυνση του Ραχόι από την εξουσία. Στη συνέχεια τόνισε ότι στηρίξαμε με όλες μας τις δυνάμεις την πρόταση μομφής «για να ανοίξει η προοπτική της ελπίδας για τη χώρα». Και για να μην αφήσει καμία αμφιβολία για την πολιτική τους θέση, συνέχισε: «Η ψήφος μας δεν είναι μόνο για να τελειώνουμε με τη διαφθορά του Λαϊκού Κόμματος, είναι επίσης και ψήφος για να γυρίσει η σελίδα, να τελειώνουμε με τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Και αυτή η νέα ελπίδα εξαρτάται από εμάς». Το μήνυμα αυτό ήταν σαφές πως απευθύνεται στον Πέδρο Σάντσεθ.
Οι δυνάμεις της αριστεράς δεν θα ήθελαν σε καμία περίπτωση να δουν να επαναλαμβάνεται για μια ακόμα φορά το παιχνίδι που παίχθηκε μετά τις βουλευτικές εκλογές του 2016, τότε που δεν έγινε κατορθωτό να σχηματιστεί μια κοινοβουλευτική πλειοψηφία και να προτείνει μια εναλλακτική πολιτική.
Οι αριστερές δυνάμεις, ιδιαίτερα, δεν κατόρθωσαν να συμφωνήσουν σε ένα κοινό πρόγραμμα όπως οι αριστερές δυνάμεις της γειτονικής Πορτογαλίας, οι οποίες στηρίζοντας μια κυβέρνηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος, στήριξαν επί τρία χρόνια τώρα μια πολιτική με θετικό πρόσημο στα εργασιακά, τα μισθολογικά, την κοινωνική προστασία κ.λπ. Στην Ισπανία, η συμμαχία Σοσιαλιστών (PSOE) και Ποδέμος δεν λειτούργησε. Οι κατεστημένες δυνάμεις κατόρθωσαν να εμποδίσουν την εμφάνιση μιας νέας προοπτικής.
Ο Πέδρο Σάντσεθ, 46 χρονών, καθηγητής Οικονομικών και «ομορφόπαιδο», όπως τον αποκαλούν, που πήρε επίσημα την εντολή σχηματισμού της κυβέρνησης, θα τα καταφέρει αυτή τη φορά κόντρα σ΄ όλες τις δυσκολίες και τους βαρόνους του κόμματός του; Η μάχη που έδωσε το τελευταίο χρονικό διάστημα, ιδιαίτερα μετά την 24η Μαΐου ήταν αποφασιστική για την ηγετική του εμφάνιση. «Έπαιξε ένα σκληρό πολιτικό πόκερ και το κέρδισε» έγραψε η «Λε Μοντ». Η πτώση του Μαριάνο Ραχόι ήταν σχεδόν αδιανόητη πριν δέκα μέρες, μετά και την ψήφιση του νέου προϋπολογισμού από το νεοφιλελεύθερο Κόμμα «Πολίτες» και το Εθνικιστικό Κόμμα των Βάσκων PNN. Ο ίδιος θεωρούσε ότι είχε υπερπηδήσει όλα τα εμπόδια μιας δύσκολης κοινοβουλευτικής περιόδου που είχε χαρακτηριστεί και από προκλήσεις των Καταλανών αυτονομιστών.
Όλα ανατράπηκαν
Όλα όμως ανατράπηκαν όταν το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PSOE) αποφάσισε να υποβάλει την πρόταση μομφής στις 25 Μαΐου, μετά τις καταδικαστικές αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου της Ισπανίας, που αφορούσαν την υπόθεση του δικτύου διαφθοράς, που είχαν εμπλακεί 29 στελέχη του Λαϊκού Κόμματος (PP) μεταξύ αυτών και ο πρώην υπεύθυνος των οικονομικών Λουίς Μπάρθενας. Ο εν λόγω κύριος καταδικάστηκε σε βαριά ποινή φυλάκισης, 35 χρόνια, γιατί «μετείχαν σε ένα αυθεντικό και αποτελεσματικό σύστημα, συστημικής διαφθοράς, μέσω του μηχανισμού δημοσίων συμβάσεων». Πιο συγκεκριμένα, καταδικάστηκαν για διαφθορά, κατάχρηση δημόσιου χρήματος και ξέπλυμα χρήματος.
Το αξιοσημείωτο στην απόφαση αυτή —πέρα από τις βαριές ποινές— είναι ότι το Λαϊκό Κόμμα που επωφελήθηκε από τη δράση του κυκλώματος θα πρέπει να επιστρέψει 250.000 ευρώ, ποσό με το οποίο χρηματοδοτήθηκαν παράνομα, πολλά μίτινγκ σε δύο δημαρχίες στην Περιφέρεια της Μαδρίτης.
Ο Ραχόι «δεν ήξερε, δεν γνώριζε»
Η δίκη διήρκεσε 11 μήνες από τον Νοέμβριο του 2016 μέχρι τον Οκτώβριο του 2017. Επρόκειτο για την «πρώτη περίοδο» της υπόθεσης που αφορούσαν το διάστημα 1999-2005. Εγκέφαλος της υπόθεσης αυτής ήταν ο επιχειρηματίας-διαμεσολαβητής κόμματος, κράτους και επιχειρήσεων, ο Φραντσίσκο Κορρέα. Στην επιχείρηση μετείχαν δραστήρια δύο πρώην δήμαρχοι στελέχη του Λαϊκού Κόμματος και φυσικά ο υπεύθυνος των οικονομικών Λουίς Μπάρθενας, στον οποίο ο πρόεδρος Μαριάνο Ραχόι είχε στείλει ένα sms το 2013 για να τον εμψυχώσει γράφοντάς του: «Λουίς να είσαι γενναίος». Πόσο, όμως, γενναίος μπορεί να είναι μετά από 30 χρόνια φυλακή και την υποχρέωση να επιστρέψει 44 εκατομμύρια ευρώ; Μερικές μέρες αργότερα —πάντα το 2013— ορισμένες εφημερίδες αποκάλυψαν ότι 50 εκατ. ευρώ μεταβιβάστηκαν στους λογαριασμούς του στην Ελβετία.
Παρ΄ όλα αυτά ο Ραχόι «δεν ήξερε τίποτα, δεν γνώριζε». «Δεν είχε ασχοληθεί ποτέ με τις οικονομικές υποθέσεις του κόμματος», όπως υποστήριζε στην κατάθεσή του στις 26 Ιουλίου. «Ο πρόεδρος της έδρας τον αντιμετώπισε στην αρχή με άνεση και στη συνέχεια με ειρωνεία, ανακαλώντας τον στην τάξη», όπως ανέφερε η «Λε Μοντ».
Η κατάθεση του μπορεί να πείθει τους δικούς του, όλοι οι άλλοι όμως θεωρούν ότι «ή ψεύδεται ή δεν καταλαβαίνει...». Ωστόσο, δεν απέφυγε τις ενοχλητικές ερωτήσεις για όλο το διάστημα που υπηρέτησε το κόμμα από διάφορα υπεύθυνα πόστα. Ο ίδιος υποστήριζε όμως ότι «ποτέ δεν είχε ασχοληθεί με τα οικονομικά του κόμματος», γιατί ήταν υπουργός στην κυβέρνηση του Ζοζέ Μαρία Αθνάρ (1990-2004).
Ο Ραχόι έφθασε στο σημείο να αμφισβητήσει ακόμα και τον κατάλογο του Μάρθενας, ένα χειρόγραφο ντοκουμέντο, στο οποίο είχαν καταγραφεί τα χρηματικά ποσά των επιχειρηματιών προς το κόμμα. Έτσι αποκαλύφθηκε ότι κρατούνταν «παράλληλοι λογαριασμοί», δηλαδή, υπήρχε ένα «μαύρο ταμείο» του κόμματος.
Μεμονωμένη περίπτωση
Μετά την απόφαση του δικαστηρίου το Λαϊκό Κόμμα με ανακοίνωσή του υποστήριξε πως πρόκειται για μεμονωμένη περίπτωση, χωρίς ιδιαίτερη σημασία. Γεγονός, πάντως, είναι ότι η «υπόθεση Γκιουρσέλ», έχει βαρύτατες επιπτώσεις στο Λαϊκό Κόμμα και την κυβέρνηση, η οποία έχει «το τελευταίο διάστημα παραλύσει», σύμφωνα με αναλυτές. Εκτιμάται, δε, πως το χρονικό διάστημα από το 2011 μέχρι το 2016 το κόμμα έχασε τρία εκατομμύρια ψηφοφόρους, ενώ τα άλλα κόμματα δίσταζαν να συνεργαστούν μαζί του σε κυβερνητικό επίπεδο, ώστε να υπάρξει κυβερνητική σταθερότητα.
Αναμφισβήτητα, η πρόταση μομφής και η ανατροπή της κυβέρνησης θα σηματοδοτήσει μια καμπή στα πολιτικά πράγματα της Ισπανίας.
Μ. Κοβάνης