17ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Μερικές ελληνικές αφηγήσεις
Του Στράτου ΚερσανίδηΑληθινές ιστορίες μέσα από το φακό. Αυτό σημαίνει ταινία τεκμηρίωσης και το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης μπορεί να περηφανεύεται πως, με τις ταινίες που προβάλλει όλα αυτά τα χρόνια, προσεγγίζει με τολμηρό τρόπο τις κοινωνικές αδικίες, την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πολλά από όσα συμβαίνουν στον κόσμο χωρίς ποτέ να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των τηλεοπτικών δελτίων.
Όμως, ένα φεστιβάλ, με τέτοιο πολιτικοποιημένο και κοινωνικά ευαίσθητο προφίλ, οφείλει να το αποδεικνύει όχι μόνον μέσα από τις ταινίες που προβάλλει, αλλά και από την ίδια του τη λειτουργία. Ως εκ τούτου δεν μπορώ να αντιληφθώ την επιλογή της διεύθυνσης του φεστιβάλ να πραγματοποιήσει τις συνεντεύξεις Τύπου στο βιβλιοπωλείο Ιανός. Δεν πάει καιρός που ο Ρ/Σ «Στο κόκκινο» ανέβαλε εκδήλωσή του στον Ιανό της Αθήνας, επειδή η εργοδοσία έχει προβεί σε μια σειρά αντεργατικών ενεργειών, με μηχανήματα που μετρούν την παραγωγικότητα, με απολύσεις, με τρομοκρατία.
Αυτή είναι η πραγματικότητα, που θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελέσει το υλικό για ένα ντοκιμαντέρ. Λυπάμαι που η διεύθυνση του φεστιβάλ δεν έδειξε τα απαραίτητα αντανακλαστικά, αλλά θα πρέπει να υπενθυμίσουμε πως η πραγματικότητα, ακόμη κι όταν καταγράφεται σε φιλμ, δεν πρέπει κλείνεται μέσα στις κινηματογραφικές αίθουσες αλλά να ζει και να αναπνέει μέσα στην αληθινή ζωή. Λυπάμαι ακόμη περισσότερο που όλα αυτά συμβαίνουν με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ (το Φεστιβάλ Κινηματογράφου είναι κρατικός θεσμός) και ελπίζω πως ο αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού, Νίκος Ξυδάκης, δεν ήταν ενημερωμένος.
Πολυθεματικές αφηγήσειςΠλούτος στη θεματολογία είναι αυτό που χαρακτηρίζει τις ελληνικές ταινίες που συμμετέχουν στο φετινό φεστιβάλ.
Φυσικά δεν θα μπορούσε να απουσιάσει η πολιτική και η κοινωνική διάσταση που έχει άμεση σχέση με την κρίση. Σε αυτό το κλίμα ο πάντα εύστοχος Γιώργος Αυγερόπουλος, με το «Agora - Από τη δημοκρατία στις αγορές», καταγράφει την εξέλιξη της κρίσης και την υποχώρηση της δημοκρατίας μπροστά στις αγορές.
Ο Άρης Χατζηστεφάνου, στο «Φασισμός Α.Ε.», διηγείται παλιές αμαρτωλές ιστορίες συναλλαγών μεταξύ φασισμού και οικονομικών συμφερόντων.
Απολύτως στρατευμένο το ντοκιμαντέρ «Non omnis moriar» της Θεοδοσίας Γραμματικού, στο οποίο παρακολουθούμε τη μεγάλη απεργία που πραγματοποιήθηκε στη Χαλυβουργία το 2011.
Ο Κωστής Κεκιλιάδης, στο «ΕΣΥ να με θυμάσαι», με τρόπο μεστό -αποτέλεσμα γνώσης του θέματος- καταγράφει την καταστροφή του Εθνικού Συστήματος Υγείας από τις μνημονιακές κυβερνήσεις.
Η Ελλάδα από την 33η θέση, το 2008, βρέθηκε στην 99η, το 2014, στον τομέα της ελευθερίας του Τύπου. Η Μυρτώ Συμεωνίδου και ο Νίκος Πανιεράκης, στο «Oppression», μας δίνουν μία ανάγλυφη εικόνα των ΜΜΕ και των παρεμβάσεων, πολιτικών και οικονομικών, που δέχονται οι δημοσιογράφοι, με αποτέλεσμα να λαβώνεται η ψυχή της δημοκρατίας.
Εξαιρετικός ο Μενέλαος Καραμαγγιώλης, στο «Μίλαντ – Ο πλανήτης μου» παρακολουθεί ιστορίες ανθρώπων, οι οποίοι πρόσφυγες από τις χώρες τους και εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα αναζητούν τρόπους να φτάσουν στη δυτική Ευρώπη.
Από κει και πέρα, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον είδαμε το «Dan Georgakas - Επαναστάτης της διασποράς», ένα ντοκιμαντέρ στο οποίο ο Κώστας Βάκκας μας συστήνει έναν ελληνοαμερικανό συγγραφέα, ποιητή, κριτικό κινηματογράφου και ακτιβιστή της αμερικανικής αριστεράς.
Με το «Αρκαδία Χαίρε», ο γνωστός Φίλιππος Κουτσαφτής επιτυγχάνει με τρόπο ποιητικό να συνδέσει τον τόπο και τους ανθρώπους, το παρελθόν με το παρόν, δίνοντας μια διάσταση που ξεπερνά τα όρια της Αρκαδικής γης.
Μια κρυμμένη ιστορία, που αφορά την εκτέλεση τριών νέων το 1943 στην Κάρπαθο, αποκαλύπτει στην κυριολεξία ο Μανώλης Δημελλάς με τα «Αμαρτωλά κρανία».
Οι άοκνες προσπάθειες της αρχαιολόγου Γεωργίας Καραμήτρου να διασώσει ό,τι μπορεί από έναν αρχαιολογικό χώρο που πρόκειται να χαθεί κάτω από τα νερά μιας τεχνητής λίμνης, είναι το θέμα που επιλέγει ο Κίμων Τσακίρης στην ταινία «Η αρχαιολόγος».
Συγκλονιστική η «Ολυμπία», του Σταύρου Ψυλλάκη. Μια 33χρονη γυναίκα, ενώ είναι 3 μηνών έγκυος, μαθαίνει πως έχει προχωρημένο καρκίνο στον πνεύμονα. Ωστόσο επιλέγει να γεννήσει. Ένα άκρως ευαίσθητο θέμα το οποίο ο Ψυλλάκης προσεγγίζει με ευγένεια και διακριτικότητα.
Το πορτρέτο ενός σημαντικού σύγχρονου ποιητή και συγγραφέα, του Τόλη Νικηφόρου, σκιαγραφεί ο Φώτης Συμεωνίδης, στην ταινία «Σ’ αγαπώ. Ελογοκρίθη!». Ο τίτλος της ταινίας αποτελεί τίτλο μιας συλλογής του ποιητή που βασίζεται σε μια ιστορία δικτατορικής παράνοιας.
Πολύ καλή η δουλειά της Μαρίνας Δανέζη, στο «Sam Roma - Είμαστε Τσιγγάνοι». Η σκηνοθέτιδα εισχωρεί στα σπίτια αλλά και στις καρδιές των ελλήνων τσιγγάνων οι οποίοι μιλούν μπροστά στο φακό με θάρρος, για τη ζωή τους, τη φυλή τους, την ιστορία τους, τα προβλήματά τους.
Αυτά, ως μια μικρή γεύση των ελληνικών συμμετοχών, με τον κίνδυνο πάντοτε να αδικήσω πολλές ταινίες που δεν πρόλαβα να δω.
strakersan@gmail.com
kersanidis.wordpress.com
ΞΕΝΑ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Εκατομμύρια άνθρωποι, χιλιάδες ιστορίες
Της Αθηνάς ΤάκαΜια παλέτα ποικίλων ιστοριών, χρωμάτων και μουσικής σύνθεσης μας ταξιδεύει σε κόσμους άγνωστους μέσα από τη συνεύρεση τους στο 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Άνθρωποι από όλο το κόσμο αποδέκτες των ραγδαίων εξελίξεων σε παγκόσμιο επίπεδο, συναντιούνται για να ανασυνθέσουν τα κομμάτια ενός παζλ που συνεχώς βρίσκεται υπό κατασκευή.
Κινηματογραφιστές που στέκονται ως παρατηρητές - εισηγητές, μας εμπλέκουν μέσα από μια διαλεκτική ματιά σε μια πραγματικότητα που διαρκώς μεταλλάσσεται. Με σκοπό την ανάδειξη, την επισήμανση αλλά και την αναδιαμόρφωση ορισμένων καταστάσεων, γινόμαστε αρωγοί μιας συλλογικής προσπάθειας για αλλαγή.
Το «Για πάντα μαζί» της Εύας Τομάνοβα (Τσεχία), «εισβάλλει» στο μικρόκοσμο μιας απομονωμένης οικογένειας με εννέα παιδιά, που έχει επιλέξει να ζει μια ζωή έξω από τις νόρμες. Σύμφωνα πάντα με τα κοινωνικά πρότυπα, τα μέλη της οικογένειας βρίσκονται εγκλωβισμένα σε μια ατέρμονη αλληλουχία καταστάσεων κάτω από την πατερναλιστική σκέπη που τους καθοδηγεί και τους προστατεύει.
Το οδοιπορικό «Καταιγίδα στις Άνδεις» του Μίκαελ Ουίστρομ (Σουηδία), ακολουθεί τη Γιοσεφίν σε ένα προσωπικό ταξίδι που σκοπό έχει να ρίξει φως στη σκοτεινή ιστορία της οικογένειάς της, η οποία όχι μόνο έχει σημαδέψει την ίδια αλλά και την πατρίδα της, το Περού. Η θεία της Γιοσεφίν, Αουγούστα Λα Τόρε, μαζί με το σύζυγο της Αμπιμαέλ Γκουσμάν, υπήρξαν οι πρωτεργάτες του σχηματισμού μιας βίαιης ομάδας μαοϊστών ανταρτών (Φωτεινό Μονοπάτι) με έδρα τους τα χωριά και τα βουνά των Άνδεων. Οι χαρακιές από τον επαναστατικό αγώνα που ξεκίνησαν παραμένουν βαθειά ριζωμένες στις μνήμες των χωρικών, οι οποίοι παραμένουν αποπροσανατολισμένοι και συχνά θυμωμένοι με το Φωτεινό Μονοπάτι μέχρι και σήμερα.
Καθηλωτικός για ακόμα μια φορά, ο Βιμ Βέντερς μαζί με τον Χουλιάνο Ριμπέιρο Σαλγάδο, με «Το αλάτι της Γης» (Γαλλία), καταφέρνει εντέχνως να συνθέσει την ιστορία της ανθρώπινης φύσης. Ιστορία σαράντα χρόνων μέσα από το φωτογραφικό υλικό και το οδοιπορικό του βραζιλιάνου φωτογράφου Σεμπαστιάου Σαλγάδου, ο οποίος υπήρξε παρών και κατέγραψε με το φακό του κάποιες από τις πιο σημαντικές στιγμές της παγκόσμιας ανθρωπιστικής κρίσης.
«Η όψη της σιωπής» του Τζόσουα Οπενχάιμερ (Ολλανδία), σιωπηρά και σχεδόν μυστικιστικά αναζητεί να δώσει μια εξήγηση στις δολοφονίες που διεπράχθησαν στην Ινδονησία κατά των κομμουνιστών, το 1965. Σε συνέχεια του ντοκιμαντέρ «Η τέχνη του να σκοτώνεις», ο Οπενχάιμερ, με ορχηστρική μαεστρία, αλλάζει σκοπιά και περνάει στην απέναντι όχθη. Το ντοκιμαντέρ «Η όψη της σιωπής» αντικρίζει τα εγκληματικά γεγονότα μέσα από την αληθινή και πικρή ματιά της οικογένειας ενός από τα θύματα.
Με προσηλωμένη αφοσίωση και την απαράμιλλη τεχνική του, ο Ούλριχ Ζάιντλ, με την πιο πρόσφατη δουλειά του «Στο υπόγειο» (Αυστρία), γίνεται κατάσκοπος των πιο μύχιων πράξεων και ιδεών που λαμβάνουν χώρα στις καταπακτές - υπόγεια των αυστριακών σπιτιών, τα οποία παράλληλα αποτελούν και καταφύγια των ψυχών τους. Με κυνισμό συνδέει την ιστορία της χώρας του, την υποκουλτούρα και τα επακόλουθα της.
Οι επιπτώσεις και επιβολές του δυτικού κόσμου έχουν προσχωρήσει ακόμα και στις πιο απομονωμένες και πρωτόγονες φυλές της Αφρικής. Το ντοκιμαντέρ «35 αγελάδες και ένα καλάσνικοφ» του Όσβαλντ βον Ριχτχόφεν (Γερμανία), ακολουθεί την οπλισμένη με καλάσνικοφ, φυλή Σούρμα της Νότιας Αιθιοπίας, την ομάδα των καλοντυμένων δανδήδων της Μπραζαβίλ και τους βουντού παλαιστές ελληνορωμαϊκής πάλης της Κινσάσα.