«Σ’ ΑΥΤΗ ΤΗ ΧΩΡΑ ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΗΞΕΡΕ ΝΑ ΚΛΑΙΕΙ»Μια ονειροπαρμένη κωμωδίαΕπιμέλεια: Στράτος Κερσανίδης
«Ήτανε λέει λεφτάδες, ρέστοι,
μπερδεμένοι
Και τραγουδούσαν από το βράδυ
ως το πρωί
Σ’ αυτή τη χώρα κανείς δεν ήξερε
να κλαίει
Ήτανε λέει, ήτανε λέει...»
Άκης ΠάνουΜε οκτώ ταινίες στο ενεργητικό του –η προηγούμενη πριν από 14 χρόνια– ο Γιώργος Πανουσόπουλος, ένας κινηματογραφιστής που αγαπούμε, επανέρχεται με αυτήν την «ονειροπαρμένη κωμωδία», όπως την χαρακτηρίζει ο ίδιος. «Έκανα μια ονειροπαρμένη κωμωδία. Μια ταινία για το γέλιο, τη χαρά, το τραγούδι, τη μουσική, τον έρωτα, γιατί στη ζωή υπάρχουν κι άλλα πράγματα εκτός από τα οικονομικά», λέει ο Πανουσόπουλος, συστήνοντάς μας την ταινία του, «Σ’ αυτή τη χώρα κανείς δεν ήξερε να κλαίει». Εμπνευσμένη από τους στίχους του τραγουδιού «Ήτανε λέει», σε στίχους και μουσική του Άκη Πάνου, το οποίο σε πρώτη εκτέλεση ερμήνευσε το 1975 ο Μανώλης Τοπάλης.
Ποια είναι όμως η χώρα αυτή στην οποία αναφέρεται ο τίτλος της ταινίας; Είναι το Αρμενάκι, ένα φανταστικό αιγαιοπελαγίτικο νησί, στο οποίο οι άνθρωποι ζουν έξω από τις γνωστές νόρμες με μοναδικό τους σκοπό τη χαρά της ζωής. Αδιαφορούν για το τουριστικό συνάλλαγμα, θεωρούν το χρήμα ξεπερασμένο και τα αυτοκίνητα αχρείαστα. Σε αυτό το νησί φτάνουν ο Φελίξ, ένας γάλλος ευρωβουλευτής και η Αύρα, μια νεαρή οικονομολόγος, οι οπο��οι δεν έχουν ιδέα για τον τρόπο ζωής των κατοίκων του νησιού. Εκεί θα συναντηθούν με τον αλλοπαρμένο δάσκαλο, Βιτόριο και την πληθωρική χήρα, Χρύσα. Ο Φελίξ ερωτεύεται παράφορα την Χρύσα, ενώ η Αύρα ξαναβρίσκει τον ανεκπλήρωτο νεανικό της έρωτα, τον ιταλό αρχιτέκτονα Βιτόριο, που εδώ και 10 χρόνια είναι δάσκαλος στο Αρμενάκι.
Ο Πανουσόπουλος μέσα από δύο ερωτικές ιστορίες περιγράφει την Ελλάδα και τους Έλληνες, τον τρόπο ζωής και τη φιλοσοφία με την οποία αντιμετωπίζουν την καθημερινότητα και τις δυσκολίες της, ο οποίος είναι ο ίδιος «μ’ αυτόν που θα έφτιαχνε ολονών το κέφι», συμπληρώνει ο σκηνοθέτης. Αυτό ακριβώς συμβολίζει το Αρμενάκι, δηλαδή το κέφι, το πάθος, τον έρωτα, το χορό και το τραγούδι. Είναι ένας τόπος ιδεατός, συμβολικός, ένα τόπος που ο κάθε άνθρωπος θα ήθελε να ζει αλλά οι συνθήκες δεν το επιτρέπουν.
Υπάρχει όμως στην πραγματικότητα ένας τέτοιο νησί; Οι συνειρμοί σίγουρα οδηγούν στην Ικαρία, όπου γυρίστηκε η ταινία, έναν τόπο που δεν μοιάζει με τους άλλους και οι άνθρωποί του έχουν τη δική τους προσέγγιση για τη ζωή. Άλλωστε ο Πανουσόπουλος έχει δεσμούς με την Ικαρία, από τον καιρό της εξορίας του πατέρα του. «Οι Ικαριώτες είναι μοναδικοί», λέει για τη φιλοσοφία ζωής των κατοίκων, που συμμετέχουν στην ταινία ενώ πολλοί κρατούν και βασικούς ρόλους. Σε «υπέροχη εμπειρία» αναφέρεται ο σκηνοθέτης μιλώντας για τα γυρίσματα, και χαρακτηρίζει την ταινία ως «ένα ντοκιμαντέρ σκηνοθετημένο με την έννοια του καθημερινού για μια άλλη προσέγγιση της ζωής, συντροφιά με τους Ικαριώτες». Και συνεχίζει: «Δεν προτείνω βέβαια σοβαρά αυτά που παρουσιάζονται στην ταινία, δεν αποτελούν λύσεις, είναι αστεία… για να γελάσουμε. Το απαντάει και στο ρεφρέν του τραγουδιού του ο Άκης Πάνου… «άστον να λέει τού ’χει σαλέψει το μυαλό»».
Μια ταινία η οποία χωρίς να παίρνει πολιτική θέση στοχεύει στον πυρήνα αυτού που (πρέπει να) επιδιώκει η πολιτική, δηλαδή στην ανθρώπινη ευτυχία. Όπως χαρακτηριστικά λέει η Μαργαρίτα Πανουσοπούλου, η οποία ερμηνεύει την Αύρα, «ελπιδοφόρα θα την χαρακτήριζα την ταινία. Αν και ο πατέρας μου δεν θέλει να περνάει μηνύματα μέσα από τις ταινίες. Δεν τον ενδιαφέρουν τα διδακτικά έργα».
strakersan@gmail.comkersanidis.wordpress.com «ΜΗΝ ΑΝΗΣΥΧΕΙΣ ΔΕΝ ΘΑ ΦΤΑΣΕΙ ΜΑΚΡΙΑ ΜΕ ΤΑ ΠΟΔΙΑ»Ποιος ήταν ο Τζον Κάλαχαν;Γεννημένος το 1951, ο Τζον Κάλαχαν έμεινε παράλυτος στα 21 του χρόνια μετά από ένα αυτοκινητικό δυστύχημα, το οποίο συνέβη μετά από ένα δυνατό μεθύσι. Καθηλωμένος πλέον σε καροτσάκι, ο Κάλαχαν δεν το έβαλε κάτω και συνέχισε, όχι μόνον να ζει, αλλά και κατάφερε να γίνει διάσημος καρτουνίστας. Τα θέματά του ήταν αρκετά προκλητικά καθώς αφορούσαν συχνά ζητήματα τα οποία θεωρούνταν ταμπού στη γελοιογραφία, όπως για παράδειγμα οι αρρώστιες και οι αναπηρίες. Ο Κάλαχαν πέθανε το 2010. Βασισμένη στη ζωή του είναι η ταινία «Μην ανησυχείς δεν θα φτάσει μακριά με τα πόδια» (Don’t worry, he won’t get far on foot), του Γκας Βαν Σαντ με τον Γιοακίν Φίνιξ στον πρωταγωνιστικό ρόλο.
Στην ταινία παρακολουθούμε το πώς το τραγικό δυστύχημα άλλαξε τη ζωή του Τζον Κάλαχαν, ο οποίος μέσα από την τέχνη βρήκε το νόημα της ζωής. Ο ίδιος ανακάλυψε το ταλέντο του την εποχή που έκανε φυσιοθεραπείες. Τελικά ασχολήθηκε με αυτό, τα σκίτσα του άρχισαν να δημοσιεύονται ενώ ο ίδιος συνέχισε –παρά την αναπηρία του– να ζει έντονα, προκλητικά και με πολύ αλκοόλ! Η ιδέα να μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη η ζωή του προέκυψε 20 χρόνια πριν, όταν το πρότεινε ο Ρόμπιν Γουίλιαμς στον Γκας Βαν Σαντ. «Γνώριζα τον Τζον από τη δεκαετία του ’80 στο Πόρτλαντ», αναφέρει ο Βαν Σαντ». Μετά το θάνατο του Γουίλιαμς το 2014, ο Βαν Σαντ αποφάσισε να ξαναπροσπαθήσει, όντας όμως πιο πιστός στο βιβλίο (αυτοβιογραφία) αυτή τη φορά. «Οι προηγούμενες εκδοχές του σεναρίου ήταν πολύ πιο τρελές, ίσως επειδή ο Ρόμπιν ήταν μέρος τους. Προσπαθήσαμε επίσης να βάλουμε πάρα πολλά στοιχεία από τη ζωή του Κάλαχαν σε μία μόνο ταινία. Το βιβλίο από μόνο του ωστόσο είναι πολύ δυνατό και κατέληξα να επικεντρωθώ σε ένα μόνο κεφάλαιο του, εκείνο που περιέγραφε την αποτοξίνωση του Τζον από το αλκοόλ».
Σ.Κ.