Γεγονός χωρίς είδηση, είδηση χωρίς γεγονός
Ισως πρέπει να ξεκινήσουμε από την αρχή. Η είδηση είναι η πληροφορία για ένα γεγονός. Αν ένα γεγονός είναι γεμάτο κενά, δεν έχεις την πλήρη εικόνα του, κάνεις ρεπορτάζ. Συνήθως. Τις τελευταίες ημέρες διαπιστώσαμε ότι αν ένα γεγονός έχει κενά, τα γεμίζεις κατά το δοκούν. Οπότε, σε ποια ακριβώς είδηση να δείξουμε και να κατευθυνθούμε για να εξετάσουμε, όταν έχουμε μια συνθήκη όπου υπάρχει είδηση, χωρίς γεγονός και γεγονός χωρίς είδηση; Θα τα εξετάσουμε, αμφότερα.
Την Παρασκευή 21 Σεπτεμβρίου, συνέβη, πραγματικά συνέβη, κάτι ανατριχιαστικό και πρωτόγνωρο, τουλάχιστον έτσι όπως ακριβώς συνέβη. Ένα δημόσιο ομαδικό λυντσάρισμα στην οδό Γλάδστωνος στην Ομόνοια, στο κέντρο της πρωτεύουσας της χώρας, μέρα μεσημέρι. Αρχικά, ένα αθλητικό παπούτσι μονάχο μέσα στο αίμα. Αργότερα, μια οπτικοποίηση που κάνει (θέλουμε να πιστεύουμε) το μέσο δημοκρατικό πολίτη να φρικιά. Ένα βίντεο που μας δείχνει δύο ανθρώπους να κλωτσούν με δολοφονική μανία έναν άλλο άνθρωπο πεσμένο στο πάτωμα, έξω από ένα κατάστημα. Ακολουθεί η είδηση που θα ακυρώσει το γεγονός. Ληστής «εισβάλλει» σε κοσμηματοπωλείο, παγιδεύεται σε αυτό, σπάει την τζαμαρία για να διαφύγει, πέφτουν γυαλιά πάνω του, αυτοτραυματίζεται, πεθαίνει επί τόπου. Μόνο ένα υποκείμενο. Ο ληστής. Ποιος το περιγράφει; Ο ιδιοκτήτης που ταυτοποιείται ως ο ένας εκ των δύο που τον λυντσάρει. Αυτό γίνεται το κεντρικό αφήγημα για πολλές ώρες στα συστημικά ΜΜΕ.
Ακολουθεί δεύτερο βίντεο. Σπασμένη εν μέρει τζαμαρία, ο ληστής παραπατάει, προσπαθεί να σηκώσει έναν πυροσβεστήρα, ούτε καν μπορεί, του πετούν πράγματα απ’ έξω: ιδιοκτήτης, άλλος ένας κύριος που έχει ταυτοποιηθεί πια ως ιδιοκτήτης παρακείμενου καταστήματος, καθώς και αρκετοί άνθρωποι που έχουν μαζευτεί ή ήταν εκεί, περαστικοί κτλ. Σπάνε τα τζάμια των προθηκών και τραυματίζουν το ληστή, πέφτει κάτω και τον κλωτσούν στο πρόσωπο και το κεφάλι ασταμάτητα. Το σοκ για το δημόσιο λυντσάρισμα τροποποιείται. Εμφανώς ο ληστής είναι αδύναμος και παγιδευμένος, πώς είναι δυνατόν να κλοτσοκοπείται ένας τόσο αδύναμος άνθρωπος από δύο ανθρώπους με τη συνεπικουρία αργότερα τρίτου κυρίου; Ταυτοχρόνως, εμπλουτίζεται και η είδηση. Εισέβαλε, παγιδεύτηκε γιατί η πόρτα κλειδώνει αυτόματα.
Γκάλοπ επιδοκιμασίας της δολοφονίαςΗ δημόσια σφαίρα, ήδη ταραγμένη, μαθαίνει ότι ένα σημαντικό κομμάτι της θα θρηνήσει το ληστή. Είναι ο Ζακ Κωστόπουλος. Γνωστός (διεθνώς) ακτιβιστής και καλλιτέχνης. Μόνο που δεν είναι ληστής. Γιατί είναι μόνος σε ένα κατάστημα. Δεν απειλεί κανέναν. Ζαλίζεται. Τοξικοεξαρτημένος λένε, τώρα. Κάθε λεπτό και ένα καινούργιο στοιχείο. Απολύτως ατεκμηρίωτο. Όλα στηριγμένα σε ό,τι ισχυρίζεται ο κύριος λυντσαριστής του. Δύο μέρες μετά διενεργούνται (αντιεπιστημονικά) γκάλοπ στην τηλεόραση που μας ερωτούν αν επιδοκιμάζουμε τη δολοφονία.
Δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι το αποτέλεσμα είναι αρκετός κόσμος να ταυτίζεται και να συμπονά τον ιδιοκτήτη. Ο επιτονισμός στην αφήγηση αυτής της μυθοπλασίας είναι τρυφερός με τον ιδιοκτήτη. Για τον απλούστατο λόγο ότι δε θα μπορούσε ποτέ να είναι δίκαιος, όταν η δικαιοσύνη αφορά έναν άνθρωπο που οι ταυτότητές του είναι αυτές που συνένωνε ο Ζακ Κωστόπουλος. Ο Ζακ ήταν ένας άνθρωπος ρευστού φύλου, οροθετικός, drag queen. Και ήταν -ανοιχτά- όλα αυτά που απειλούν τον εθνικό κορμό, την κανονιστική κοινωνική συγκρότηση, την παραδοσιακότητα, τη συντήρηση, αλλά και που κερδίζουν έδαφος στην κοινωνία κάθε μέρα και στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των νομοθεσιών. Ο Ζακ αγωνιζόταν να σπρώξει μαζί με τόσους άλλους τη ζυγαριά προς την ελευθερία. Ήταν ακτιβιστής της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, ήταν ακτιβιστής για την οροθετικότητα, για την αποστιγματοποίηση, για καλύτερη ενημέρωση στα θέματα αυτά. Αντιφασίστας, προοδευτικός, σε μια διασταύρωση ταυτοτήτων, διαθεματικός και στους αγώνες του, οι αγώνες του γίνονται τώρα αρνητικό κάτοπτρο από τα ΜΜΕ και σκυλεύεται για όσα ήταν υπερήφανος. Ένας νοήμων άνθρωπος δεν μπορεί να μη λάβει σοβαρά υπόψη του αυτή τη διασταύρωση ταυτοτήτων σε ό,τι συνέβη, τουλάχιστον στη δημόσια σφαίρα.
Η αστυνομική βίαΑς γυρίσουμε πίσω στα γεγονότα που μπορούμε να δούμε (και περιέργως, όχι να ακούσουμε), στο οπτικό υλικό που φαίνεται ό,τι καταγράφει να μην έφτασε ποτέ στην αρχική δικογραφία. Δεν μπορεί να καταλάβει κανείς εξετάζοντας τα πράγματα με λογική, πού ακριβώς έγκειται η ταραχή, απειλή, ψυχική φόρτιση, τρόμος του ιδιοκτήτη. Ο ληστής, που δεν είναι ληστής, αλλά φέρεται (σύμφωνα με το αστυνομικό δελτίο) να έκανε -απόπειρα- (αφού δεν είχε κανένα κλοπιμαίο πάνω του) για κλοπή (ληστεία δεν στοιχειοθετείται χωρίς παρουσία άλλων ανθρώπων και ο Ζακ ήταν μόνος του, όπως μπορεί να δει κανείς και επιβεβαιώνει ο ιδιοκτήτης) βρισκόταν παγιδευμένος και εξουδετερωμένος εντός του καταστήματος και εμφανώς ζαλισμένος και αδύναμος. Ακόμα κι έτσι, ο νόμος δεν δικαιολογεί ως αυτοάμυνα μια τόσο δυσανάλογη αυτοάμυνα. Ωστόσο, ο τρόμος σε τέτοιες περιπτώσεις προκύπτει από το στοιχείο της έκπληξης. Πώς μπορεί να υφίσταται αυτό το στοιχείο της έκπληξης εφόσον ο ιδιοκτήτης γνώριζε ότι η πόρτα του κλειδώνει; Γιατί η εικόνα ενός ανθρώπου, ειδικά τη στιγμή που εγκατέλειψε ο ίδιος το κατάστημά του για κάποιο λόγο, μέσα στο κατάστημά του, του δημιούργησε τέτοια απειλή; Είναι απολύτως παράλογο.
Αυτά τα κενά έπρεπε να ερευνήσει η αστυνομία και η ενημέρωση. Δυστυχώς δεν συνέβη. Δεν μπορούμε να πούμε με ασφάλεια αν μιλάμε για μια παραδοσιακότητα του πώς επιχειρεί η αστυνομία ή για κακή εκπαίδευση (το να πιάνεις πειστήριο με γυμνά χέρια, πάντως σίγουρα δεν μπορεί να είναι στάνταρντ πρακτική), αλλά σύμφωνα με τελευταίο βίντεο, οκτώ αστυνομικοί αξιοποιήθηκαν για να χειροπεδηθεί ένας ημιθανής άνθρωπος, μάλλον χωρίς τις αισθήσεις του, όσο συνέχιζαν να τον κλοτσούν και να τον σπρώχνουν με τα πόδια. Είναι σαν να μην μπορούσε να ξεφύγει ο Ζακ Κωστόπουλος από το να ενεργούν όλοι με τα πόδια τους...
Επιφυλασσόμεθα για τώρα και θα επανέλθουμε στο θέμα...
Νίκος Δασκαλόπουλος Το τέρας ελλοχεύει Σήμερα εγώ, αύριο εσύ, μεθαύριο όλοι μας θα γίνουμε υποψήφια θύματα της βίας. Όλοι εμείς που στη ζωή μας επιλέξαμε να προασπίσουμε τη δημοκρατία. Τον τελευταίο καιρό ζούμε τον εφιάλτη μιας εντεινόμενης και εκτεινόμενης τυφλής βίας με πρωταγωνιστές φανατισμένους θιασώτες και θύματα ανυποψίαστα πρόσωπα της δημόσιας ζωής. Κόμματα που με το μηδενιστικό και εμπρηστικό τους λόγο εκτρέφουν τα κατώτερα ένστικτα, στοχοποιώντας οτιδήποτε απέχει από την κομματική τους ορθοδοξία. Φανατίζουν τα άτομα ενσταλάζοντας σ’ αυτά μίσος για οτιδήποτε διαφορετικό σε σχέση με τα κομματικά τους πιστεύω. Με το θράσος της άγνοιας που τη μετατρέπουν σε πίστη για την απόλυτη ορθότητα των απόψεών τους, χωρίς την παραμικρή αναστολή είναι έτοιμοι να υποδυθούν το ρόλο του εξολοθρευτή της δημοκρατίας.
Ο χορός αυτός της φρίκης άνοιξε πριν από δεκαετίες, με θύματα τόσο δημοκρατικούς πολίτες, όσο και εργατικούς μετανάστες που ήρθαν στη χώρα μας και με την παραμονή τους απειλούσαν την «καθαρότητα» της κοινωνίας μας, σύμφωνα με την παραληρηματική ρητορική των φασιστικών παραφυάδων που αναπτύσσονταν στον τόπο μας. Η δολοφονία του Παύλου Φύσσα από τα τάγματα εφόδου της Χ.Α. επιτέλους αφυπνίζει τις υπνώττουσες συνειδήσεις της κοινωνίας. Γιάννης Μπουτάρης, Γιώργος Παπαφιλίππου, Βαγγέλης Παπαμιχαήλ, Γιώργος Καλαντζής, Πέτρος Κωνσταντινέας μερικά από τα θύματα της φραστικής και σωματικής βίας που δέχτηκαν από τα πρωτοπαλίκαρα της φασιστικής απόφυσης. Ζούμε τον εφιάλτη του εκφασισμού της κοινωνίας μας. Ευθύνη όλων μας να προστατεύσουμε την ελευθεροφροσύνη και τη δημοκρατία. Χρέος μας ο καθένας απ’ το χώρο ευθύνης με το δημόσιο λόγο, και κυρίως με τη στάση μας, να συμβάλλουμε στην αντιμετώπιση και εξάλειψη της βίας από την πολιτική και κοινωνική ζωή.
Πολιτικά κόμματα, αυτοδιοίκηση, εκκλησία, αθλητικές και πολιτιστικές συλλογικότητες συναισθανόμενοι την παιδευτική τους ευθύνη, οφείλουν να αναδείξουν την ανάγκη καταλλαγής, καταδικάζοντας απερίφραστα το μίσος στη διαφορετική άποψη, τη μισαλλοδοξία. Πρέπει να μας γίνει κοινή πεποίθηση το ότι τόσο η φύση, όσο και η ζωή, αποστρέφεται την ομοιομορφία και τα στερεότυπα. Οι αντιθέσεις και οι γόνιμες αντιπαραθέσεις εδραιώνουν τη δημοκρατία και οξυγονώνουν την κοινωνία.
Ας δώσουμε χώρο στη μετά λόγου γνώσεως παρρησία του διπλανού μας. Μόνο τότε θα μπορέσουμε να φτιάξουμε ανθρώπινη κοινωνία. Διαφορετικά; Το τέρας του φασισμού όλο και συχνότερα θα ξεμυτίζει απ’ τον κρυψώνα του αφανίζοντας εσένα, εμένα, όλους μας.
Δημήτρης Εμμανουηλίδης,βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Καβάλας