Δυο περιστατικά όπου ιδιαίτερα ευάλωτοι πρόσφυγες αντιμετωπίστηκαν με ρατσιστικό τρόπο από δημόσιους λειτουργούς, ήρθαν στην επιφάνεια τις τελευταίες μέρες. Περιστατικά εξοργιστικά που προβληματίζουν.
Την Παρασκευή 21 Σεπτεμβρίου, στη μία περίπου το μεσημέρι, στην αυλή του περιφερειακού γραφείου Ασύλου Αττικής, του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, οι υπάλληλοι είδαν μια γυναίκα που περίμενε να εξυπηρετηθεί, να λιποθυμά. Τα περιστατικά επιληπτικών ή λιποθυμικών επεισοδίων είναι συχνά στην υπηρεσία. Οι αιτούντες άσυλο είναι συνήθως ταλαιπωρημένοι και με επιβαρυμένη υγεία και γι’ αυτό υπάρχει συνεργασία με τους Γιατρούς του Κόσμου, που περιορίζεται ωστόσο από Δευτέρα έως Πέμπτη.
Οι υπάλληλοι κάλεσαν το ΕΚΑΒ, αλλά μετά από δυο ώρες, καθώς δεν είχε φτάσει και η κατάσταση της γυναίκας χειροτέρευε, απευθύνθηκαν στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο που βρίσκεται απέναντι. Εκεί, στα εξωτερικά ιατρεία ο γιατρός, που οι νοσηλευτές υπέδειξαν ως αρμόδιο, δήλωσε ότι έχουν εντολή να μη δέχονται αλλοδαπούς. Το ΕΚΑΒ έφτασε μια ώρα μετά και η γυναίκα μεταφέρθηκε τελικά σε νοσοκομείο, όπου της παρασχέθηκε η αναγκαία φροντίδα. Η ιστορία της έγινε γνωστή ένα μήνα μετά, στις 21 Οκτωβρίου.
Να σημειώσουμε ότι το 401 διαθέτει τμήμα Επειγόντων Περιστατικών που λειτουργεί κάθε μέρα σε 24ωρη βάση και όπως ρητά δηλώνεται και στην ιστοσελίδα του, εκτός από τα επείγοντα περιστατικά αξιωματικών, οπλιτών, στελεχών της αστυνομίας, υπαλλήλων του ΓΕΣ, εν ενεργεία και συνταξιούχων, και μελών της οικογένειάς τους, γίνονται δεκτοί και πολίτες εφόσον διακομίζονται από το ΕΚΑΒ. Ήταν στοιχειώδες ιατρικό καθήκον να εξετασθεί η λιπόθυμη γυναίκα και οι υποδομές υπήρχαν. Η περίπτωσή της, ανεξάρτητα από την εθνικότητά της, ήταν επείγουσα και δεν θα επιβάρυνε στο παραμικρό το νοσοκομείο, που βρίσκεται σε ετοιμότητα συνεχώς. Λαμβάνοντας υπόψη το ρόλο του στρατού, αλλά και της αεροπορίας και του ναυτικού στο προσφυγικό, διαταγή αποκλεισμού των αλλοδαπών δεν μπορεί να πηγάζει από ανώτερα κλιμάκια και μάλλον απηχεί νοοτροπίες συγκεκριμένων λειτουργών υγείας.
Η εξύβριση από τον αστυνομικό δεν αποτελεί εξαίρεσηΣτη Μόρια, πριν λίγες μέρες, ηλικιωμένη γυναίκα που περίμενε στην ουρά για το συσσίτιο, δέχτηκε αισχρή λεκτική επίθεση από αστυνομικό, ενώ τρεις συνάδελφοί του παρακολουθούσαν απαθείς. Στο σχετικό βίντεο παρατηρεί κανείς τον τόνο καθημερινότητας που έχουν τα λόγια του αστυνομικού, τη γυναίκα που δεν αντιδρά αμέσως, αλλά και τους ανθρώπους κάθε ηλικίας που στριμώχνονται σε ουρές και περιμένουν για ώρες. Σημάδια ότι δεν ήταν η κακιά στιγμή, ότι δεν ήταν η εξαίρεση. Τυχαία το περιστατικό καταγράφηκε από την ιταλική δημόσια τηλεόραση που γύριζε εκεί ντοκιμαντέρ.
Στη Μόρια την ευθύνη για το συσσίτιο έχει ο στρατός, οι πρόσφυγες στήνονται για ώρες, τρεις φορές την ημέρα, σε περιορισμένο χώρο, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται εντάσεις αλλά, βέβαια, και μεγάλη απελπισία. Το συγκεκριμένο πρόβλημα μπορεί να λυθεί άμεσα, οργανώνοντας περισσότερες από μία εστίες διανομής, όπως έχει ήδη επισημανθεί στους υπεύθυνους. Δεν έχει, όμως, ακόμα λυθεί. Ο συγκεκριμένες αστυνομικός έχει τεθεί σε διαθεσιμότητα, διατάχθηκε ΕΔΕ για τον ίδιο και τους τρεις συναδέλφους του που παρακολουθούσαν, ενώ και οι τέσσερις απομακρύνθηκαν από τη Μόρια.
Όσοι έχουν δουλέψει για μεγάλο διάστημα σε χώρους φιλοξενίας προσφύγων ανοιχτούς, και πολύ περισσότερο σε χώρους κλειστούς, ξέρουν πόσο εύκολα δημιουργούνται εντάσεις, αλλά και πόση ευαισθησία και αλληλεγγύη χρειάζεται να νιώθουν εκείνοι και εκείνες που δεν είναι πρόσφυγες, εκείνοι και εκείνες που διαχειρίζονται τα πράγματα ή περιφρουρούν το χώρο. Πόσο εύκολα γλιστράς στο ρόλο του δεσμοφύλακα και στην αδιαφορία. Οι αστυνομικοί, που συχνά χρειάζεται να έχουν ισχυρή παρουσία, είναι προφανές ότι δεν έχουν την απαραίτητη πλαισίωση από την υπηρεσία τους, δεν επιλέγονται βάσει των ειδικών προσόντων που απαιτούνται. Ωστόσο, ξέρουμε και ότι δεν είναι όλοι ίδιοι.
Όπως και οι γιατροί στα δημόσια νοσοκομεία και στις πρωτοβάθμιες δομές δεν είναι όλοι ίδιοι. Γιατί ήταν εκείνοι που στα χρόνια των μνημονίων σήκωσαν το βάρος της περίθαλψης των ανασφάλιστων, Ελλήνων και αλλοδαπών, και τώρα συνεχίζουν, ενισχυμένοι στο πλαίσιο των παρεμβάσεων του υπουργείου Υγείας, σε συνθήκες που συχνά παραμένουν σκληρές. Η λιπόθυμη γυναίκα βρήκε φροντίδα, γιατί πλέον όλοι όσοι διαθέτουν ΑΜΚΑ, Έλληνες και αλλοδαποί, έχουν πρόσβαση στις δημόσιες δομές υγείας, όπως ανεξαρτήτως ΑΜΚΑ τα παιδιά έως 18 ετών και όσοι αλλοδαποί διαθέτουν χαρτιά. Στα επείγοντα, εξάλλου, βρίσκουν περίθαλψη όλοι ανεξαιρέτως.
Το περιστατικό με την λιπόθυμη γυναίκα στο 401 έγινε γνωστό γιατί ήταν παρόντες και παρούσες οι υπάλληλοι της υπηρεσίας ασύλου, το περιστατικό με την ηλικιωμένη πρόσφυγα στη Μόρια έγινε γνωστό γιατί υπήρχε η εικόνα ιταλικού τηλεοπτικού συνεργείου. Όταν οι ευάλωτοι ασθενείς είναι μόνοι, όμως, όταν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες γίνονται αόρατοι, έγκλειστοι σε δομές χωρίς συνεχή κοινωνικό έλεγχο ή προσφεύγουν σε δομές που μοιάζει να επιτρέπουν την ανάπτυξη ρατσιστικών αντανακλαστικών και δεν εξασφαλίζουν έλεγχο των υπηρεσιών που παρέχονται, εύκολα γίνονται και παραμένουν θύματα.
Ανάγκη συνεχούς επιμόρφωσηςΗ στάση των αστυνομικών αναδεικνύει την ανάγκη συνεχούς επιμόρφωσης του προσωπικού του σώματος αυτού, την ανάγκη εκδημοκρατισμού σε βάθος, διαδικασίας που μπορεί να ξεκινά από τα μικρά και καθημερινά. Υπάρχουν γυναίκες και άντρες στην αστυνομία, όπως υπάρχουν και στο λιμενικό και σε άλλα σώματα ασφαλείας, που απέδειξαν και αποδεικνύουν ότι δεν είναι η καταστολή το μέσο άσκησης των καθηκόντων τους. Αυτή η νοοτροπία, ωστόσο, χρειάζεται να ενθαρρυνθεί συστηματικά και όλοι να ελέγχονται καθημερινά, να επιλέγονται σε ευαίσθητες θέσεις με συγκεκριμένα κριτήρια και να μη θεωρούνται τόποι, όπως η Μόρια, χώροι αγγαρείας ή απλώς ευκαιρίες για ένα επιπλέον επίδομα.
Οι πρόσφυγες από τη Μέση Ανατολή, την υποσαχάρια Αφρική, το Αφγανιστάν, άλλες χώρες, έρχονται και θα συνεχίσουν να έρχονται στην Ευρώπη. Είναι πρόσφυγες πολέμου, εκείνου που προβάλλεται στα δελτία των ειδήσεων με τα ερειπωμένα σπίτια, αλλά και των οικονομικών πολέμων που ερημώνουν ολόκληρες χώρες και αποσιωπώνται. Είναι ευθύνη της πολιτείας, αλλά και του καθενός και της καθεμιάς από μας, να τους στηρίξουμε, να μην επιτρέπουμε σε κανέναν να τους στερεί την αξιοπρέπειά τους.
Μαρία Σπηλιωτοπούλου