Η εκλογή στην προεδρία της χώρας, την Κυριακή 28 Οκτωβρίου, του ακροδεξιού, με φασίζουσες απόψεις και πρακτικές, σηματοδοτεί μια ριζική πολιτική στροφή της Βραζιλίας με οδυνηρές συνέπειες στην οικονομική και κοινωνική ζωή των λαϊκών στρωμάτων και τις ατομικές και δημοκρατικές ελευθερίες.
Οι συνέπειες, όμως, της πολιτικής του δεν περιορίζονται μόνο στη Βραζιλία. Ξεπερνούν τα σύνορά της, λόγω της συμμαχίας του με τον πρόεδρο των ΗΠΑ και τις δεξιές κυβερνήσεις της Αργεντινής, της Κολομβίας και της Χιλής από τη μια, και από την άλλη, με την εχθρική του στάση κατά της Κούβας και της Βενεζουέλας. Ορισμένοι αναλυτές, μάλιστα δεν αποκλείουν ενδεχόμενες προβοκατόρικες ενέργειες και προκλήσεις σε βάρος της τελευταίας.
Για τη πολιτική στροφή της Βραζιλίας υπήρξαν πολλές ηχηρές προειδοποιήσεις. Το τελευταίο διάστημα πραγματοποιήθηκαν κινητοποιήσεις με το σύνθημα «ποτέ πια με αυτόν!». Ένα σύνθημα που βγήκε αυθόρμητα από το κίνημα των γυναικών που διαδήλωναν στους δρόμους για να βάλουν φραγμό στην εκλογή του. Το θαύμα, όμως, δεν έγινε... Παρά την τεράστια δυναμική που δημιούργησαν οι ογκώδεις αντιφασιστικές διαδηλώσεις, ο Μπολσονάρο κέρδισε τις εκλογές με 55,13% (57.797.466 ψήφους) έναντι 44,87% (47.040.859 ψήφους) που συγκέντρωσε ο υποψήφιος του Κόμματος των Εργατών (ΡΤ), με το συμμαχικό σχήμα «Ο λαός ευτυχισμένος ξανά», Φερνάντο Χαντάτ. Εδώ, αξίζει να σημειώσουμε ακόμη πως πέρα από την αποχή βρέθηκαν στις κάλπες 2,5 εκ. λευκά ψηφοδέλτια και 8,6 εκ. άκυρα.
Τα αποτελέσματα αυτά καταδεικνύουν ενδεχομένως τις αντιθέσεις, τις αντιπαραθέσεις και τα προβλήματα στο χώρο της κινηματικής, κοινωνικής και πολιτικής αριστεράς. Φανερώνουν, επίσης, τη με τον ένα ή τον άλλο τρόπο συμβολή όλων σχεδών των κομμάτων που πήραν μέρος στον πρώτο γύρο από το φάσμα κεντροαριστερά-κεντροδεξιά, στη νίκη του ακροδεξιού Μπολσονάρο. Υπήρξε μια έστω δια της σιωπής βραζιλιάνικη εκδοχή του «καλύτερα ο Χίτλερ παρά το λαϊκό μέτωπό», σημειώνει ο αντιπρόεδρος της ευρώ-ομάδας της αριστεράς στο Στρασβούργο Πάτρικ Ιαρίκ.
Ο δικαστής της «κάθαρσης»Ο Μπολσονάρο, ηγέτης του φιλελεύθερου κοινωνικού κόμματος PSL, νοσταλγός της δικτατορίας, θα αναλάβει τα καθήκοντά του την 1η Ιανουαρίου σε μια χώρα που μαστίζεται από την οικονομική κρίση και ζει σε κλίμα αβεβαιότητας και έντασης που διατηρείται μετά την ανάπτυξη ενός ισχυρού ανορθολογικού, αντιδραστικού ρεύματος στα μέσα της δεκαετίας του 2010. Ξεκίνησε με την επιδίωξη να αποσταθεροποιήσει το 2016 την πρόεδρο της χώρας Ντίλμα Ρούσεφ, πρόεδρο του ΡΤ και τελικά την ανέτρεψε με ένα «κοινοβουλευτικό πραξικόπημα που οργανώθηκε από τη δεξιά». Για να φθάσει στο στόχο της με την επιχείρηση «καθαρά χέρια», στη δίωξη του πρώην προέδρου Λούλα Ντα Σίλβα, ο οποίος καταδικάστηκε —χωρίς ωστόσο να υπάρχουν αποδείξεις— για παθητική δωροδοκία και να αποκλειστεί η συμμετοχή του στις εκλογές. Γιατί, όπως έδειχναν οι δημοσκοπήσεις θα ήταν εντελώς αδύνατη αυτή η ολική ανατροπή και η ανάδειξη ενός νέου σωτήρα-προέδρου του οποίου η πρώτη ενέργεια ήταν να αναθέσει το υπουργείο δικαιοσύνης στον Σέρτζιο Μόρο τον εισαγγελέας που διεκπεραίωσε την επιχείρηση «καθαρά χέρια».
Balle, Bible, BoeufΓια την εκλογή του έπαιξε σημαντικό ρόλο και η καλά οργανωμένη προπαγάνδα του Μπολσονάρο, που χρηματοδοτήθηκε από ισχυρά οικονομικά συμφέροντα, για τη χωρίς προηγούμενο διάδοση των fake news από τα σόσιαλ μίντια και τον Τύπο που ήταν στην υπηρεσία του.
Σε αυτή την «εθνική» προσπάθεια δεν θα έμεναν αμέτοχα τα τρία Β που ασκούν μεγάλη επιρροή στα λαϊκά στρώματα. Δηλαδή, Balle (ο νόμος για την κατοχή όπλων). Bible (Βίβλος για τους συντηρητικούς ευαγγελιστές που είναι το 30% του λαού) και το Boeuf (αγελάδα, υπονοεί τους αγελαδοτρόφους που έχουν ταχθεί και μάχονται υπέρ της αποψίλωσης του Αμαζονίου). Τα τρία Β έχουν ένα ακροατήριό που επηρεάζουν με τις απόψεις τους, ιδιαίτερα τώρα που υφίστανται τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Έτσι παρουσιάστηκε το φαινόμενο μεγάλο μέρος των νέων —που δεν έχουν γνωρίσει τη δικτατορία— να ψηφίσουν τον φασίζοντα υποψήφιο. Το ίδιο συνέβη με τους μαύρους και τους LGBT. Δηλαδή τις κατηγορίες των πολιτών που υφίστανται τις περισσότερες διακρίσεις.
Οι ψηφοφόροι αυτοί πίστεψαν πως ο «χαρισματικός ηγέτης» θα χτυπήσει τη διαφθορά, θα εξαλείψει τη βία και θα απαλλάξει τη χώρα από τους μουσουλμάνους και τους ξένους, όπως διακήρυττε με τον ακραίο ρατσιστικό λόγο του. Έτσι εξηγούνται τα μεγάλα ποσοστά που πήρε στις φτωχές συνοικίες των μεγάλων αστικών κέντρων.
Η ρήξη στο εκλογικό σώμα εμφανίστηκε ακόμα πιο παράδοξη στις βορειοδυτικές αγροτικές, φτωχές περιοχές της χώρας που ψήφισαν μαζικά με 77% τον Φερνάντο Χαντάτ, παραμένοντας πιστοί στην παράδοσή τους, δίνοντάς του τη δυνατότητα να εκλέξει σε 11 κρατίδια κυβερνήτες. Ενώ ο Μπολσονάρο πήρε υψηλά ποσοστά στα μεγάλα και πλούσια κρατίδια στον Νότο και Νοτιοδυτικά.
Ταξικός ρεβανσισμόςΜε το εκλογικό αποτέλεσμα της Κυριακής το φάντασμα της δικτατορίας από την οποία είχε απαλλαγεί η χώρα πριν τριάντα χρόνια επιστρέφει. Ο Μπολσονάρο υποσχέθηκε στους αντιπάλους του την «εξορία ή τη φυλακή». Το μίσος, η φραστική και ορισμένες φορές η φυσική βία που ασκείται από το στρατόπεδο του σημερινού προέδρου θυμίζουν ότι η βία στην ιστορία της Βραζιλίας είναι δομική. Αυτή η βία εκδηλώθηκε ξανά και ενισχύθηκε στις διαδηλώσεις τα δυο προηγούμενα χρόνια κατά του Λούλα, του Κόμματος των Εργατών και των λαϊκών κινημάτων.
«Αυτή η βία εμπεριέχει και ένα ταξικό ρεβανσισμό. Γιατί ένα μέρος των εύπορων τάξεων δεν αποδέχθηκε ποτέ την πολιτική εξόδου τριών περίπου εκατ. περίπου από τη φτώχεια. Και μάλιστα με τους φτωχούς να κάθονται στη διπλανή από αυτούς θέση και να ταξιδεύουν με αεροπλάνα», αναφέρει σε συνέντευξή του στην Ουμανιτέ ο ειδικός για τις χώρες της Λ. Αμερικής Ρισάρ Μαρέν.
Με την εκλογή του Ζαΐρ Μπολσονάρο, ο πρόεδρος Τραμπ βρήκε στην καρδιά της Λατινικής Αμερικής ένα σύμμαχο κατά της συμφωνίας για το κλίμα και το παλαιστινιακό. Προστίθεται ένας άλλος κρίκος στην αλυσίδα των αντιδραστικών – νεοφασιστικών ανδρών και γυναικών που αναλαμβάνουν τις κυβερνητικές —με τη λαϊκή ψήφο των ψηφοφόρων— ευθύνες. «Ποια χώρα έχει σειρά;» ρωτάει το περιοδικό Politis, για να συμπληρώσει πως «η Γαλλία απέφυγε δυο φορές τη νίκη της ακροδεξιάς στο δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, έως πότε;». Είναι μόνο η Γαλλία με όσα συμβαίνουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την πολιτική που ακολουθεί;
Μ. Κοβάνης