Του Ολιβιέ Βαρδακούλια*Τα άρθρα που κατά καιρούς δημοσιεύονται σε διάφορες εφημερίδες ή ενημερωτικές ιστοσελίδες, αναμασούν μύθους που καλλιεργούν εδώ και δεκαετίες οι θιασώτες των εξορύξεων υδρογονανθράκων στη χώρα μας. Μύθοι που διαιωνίζουν ψευδή στοιχεία και που πρέπει κάποια στιγμή να τελειώσουν. Ευκαιρία να ρίξουμε φως στα πραγματικά διακυβεύματα της εξόρυξης υδρογονανθράκων στην Ελλάδα.
Μύθος πρώτος«Η εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας μας προστατεύει από ατυχήματα». Η σκληρή πραγματικότητα είναι ότι η ευρωπαϊκή νομοθεσία δεν έχει καταφέρει να εμποδίσει ατυχήματα. Το μόνο που μπορεί να κάνει, είναι να μειώσει το ρίσκο, κάτι που σαφώς δεν αρκεί για να μας προστατέψει από τον κίνδυνο πετρελαιοκηλίδων. Άλλωστε, κατά τα δεδομένα της ίδιας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι πιθανότητες ενός ατυχήματος λόγω εξορύξεων στις ευρωπαϊκές θάλασσες είναι της τάξης του 65% ετησίως. Στη βόρεια θάλασσα, που συχνά χρησιμοποιείται από τους υποστηρικτές των εξορύξεων στη χώρα μας ως «καλό παράδειγμα», η βρετανική κυβέρνηση έχει υπολογίσει ότι οι πιθανότητες ενός ατυχήματος είναι της τάξης του 30% ετησίως. Κατά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μάλιστα, το μέσο κόστος των ατυχημάτων στις ευρωπαϊκές θάλασσες αγγίζει το 1 δισεκ. ευρώ τον χρόνο, χωρίς να υπολογίζεται το έμμεσο κόστος των ατυχημάτων που πλήττουν τουρισμό και αλιεία.
Συμπερασματικά, το ότι κάποιοι θεωρούν ότι θα μας προστατεύσει το δίκαιο της ΕΕ χωρίς να εξετάσουν πρώτα σοβαρά τα διαθέσιμα στοιχεία, ενδυναμώνει την άποψη ότι οι θιασώτες των εξορύξεων στη χωρά μας δυστυχώς εξακολουθούν να βαδίζουν στα τυφλά, αγνοώντας τα τεράστια ρίσκα για το περιβάλλον και τις τοπικές οικονομίες.
Μύθος δεύτερος«Ο Πρίνος αποδεικνύει ότι οι εξορύξεις είναι ασφαλείς». Το παράδειγμα του Πρίνου είναι άστοχο και άσχετο με τα προγράμματα που βρίσκονται σε εξέλιξη. Κατ’ αρχήν, το ότι δεν έχει συμβεί ατύχημα δεν εξαφανίζει το ρίσκο, καθώς υπάρχουν αμέτρητα παραδείγματα εξορύξεων που δεν δημιούργησαν πρόβλημα για πολλά χρόνια, μέχρι που ένα ατύχημα άλλαξε εντελώς τα δεδομένα. Ας ελπίσουμε να μη συμβεί το απευκταίο.
Δεύτερον, η εξόρυξη του Πρίνου, η οποία βρίσκεται σε ρηχά νερά της παράκτιας ζώνης, δεν μπορεί να συγκριθεί με τις εξορύξεις που σχεδιάζονται στα χιλιάδες μέτρα βάθους του Ιονίου και της Κρήτης. Εξάλλου, στους κύκλους της πετρελαϊκής βιομηχανίας, αλλά και στους επιστημονικούς κύκλους, είναι γνωστό ότι όσο μεγαλύτερο είναι το βάθος, τόσο μεγαλύτερες είναι οι τεχνικές δυσκολίες εξόρυξης και διαχείρισης, και κατ’ επέκταση, τόσο μεγαλύτερες είναι και οι πιθανότητες ανεξέλεγκτων ατυχημάτων. Αναφερόμενος στις εξορύξεις σε μεγάλα βάθη, ο πρώην διευθυντής του αμερικανικού Bureau of Ocean Energy Management δήλωσε πρόσφατα ότι «είναι αδύνατον να εξαλειφθεί το ρίσκο [ατυχημάτων] για τέτοιου τύπου εξορύξεις», καθώς «όσο πιο βαθιά γίνονται, τόσο αυξάνεται το τεχνολογικό ρίσκο». Τις τεχνικές δυσκολίες των εξορύξεων σε χιλιάδες μέτρα βάθους τις αναγνώρισε άλλωστε και ο ίδιος ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Υδρογονανθράκων, δηλώντας ότι «η τεχνολογία στο συγκεκριμένο κομμάτι δεν έχει προχωρήσει ακόμη αρκετά».
Για ποια υποτιθέμενη «ασφάλεια» μιλάμε λοιπόν;
Μύθος τρίτος«Οι εξορύξεις θα μας εξασφαλίσουν ενεργειακή επάρκεια». Με βάση τις σημερινές εκτιμήσεις κοιτασμάτων, τα διαθέσιμα κοιτάσματα θα έφταναν θεωρητικά για να καλύψουν την κατανάλωση της χώρας για μόλις τρία χρόνια.
Ακόμα, όμως, και αν τα κοιτάσματα αποδειχθούν μεγαλύτερα, η ιδέα ότι ο μόνος τρόπος για να αυξήσουμε την ενεργειακή επάρκεια μας είναι μέσω επικίνδυνων εξορύξεων υδρογονανθράκων, είναι πλήρως λανθασμένη.
Η πραγματικότητα είναι ότι μπορούμε να αυξήσουμε την ενεργειακή μας επάρκεια πολύ περισσότερο μέσω Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και ενεργειακής εξοικονόμησης, χωρίς να θέσουμε σε ρίσκο τις θάλασσές μας, το φυσικό περιβάλλον μας και τον τουρισμό μας. Όπως δείχνουν τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι ΑΠΕ στη χώρα μας αντιπροσωπεύουν μόλις το 15% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας. Αντίθετα, άλλες χώρες, όπως η Πορτογαλία, η Κροατία και η Δανία, καλύπτουν το 28% με 35% την ενεργειακής τους κατανάλωσης μέσω ΑΠΕ, μειώνοντας έτσι την ενεργειακή τους εξάρτηση από εισαγωγές. Το αντίστοιχο ποσοστό της Σουηδίας αγγίζει το 50%, δείχνοντας το δρόμο που μπορούμε και πρέπει να ακολουθήσουμε.
Μύθος τέταρτος«Το φυσικό αέριο αποτελεί το “εναλλακτικό καύσιμο επιλογής” για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα». Αυτή η άποψη ίσχυε πριν από 10 χρόνια. Δεν ισχύει όμως σήμερα. Πρώτον, γιατί είναι πλέον αποδεδειγμένο ότι κάτι τέτοιο δεν αρκεί για να περιορίσουμε τη θερμοκρασία του πλανήτη κάτω από το ασφαλές όριο του 1,5 βαθμών Κελσίου. Και, δεύτερον, γιατί οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που οφείλονται στην παραγωγή και κατανάλωση φυσικού αερίου είχαν υποεκτιμηθεί σημαντικά στο παρελθόν.
Όπως δείχνουν πολλές μελέτες, η πραγματικότητα είναι ότι οποιαδήποτε νέα επένδυση, πέραν των υπαρχουσών, για εκμετάλλευση φυσικού αερίου στην Ευρώπη κινδυνεύει να ακυρώσει οποιαδήποτε προσπάθεια για τον περιορισμού της αύξησης της πλανητικής θερμοκρασίας κάτω από το ασφαλές όριο του 1,5οC.
Εάν θέλουμε να τηρήσουμε τη Συμφωνία του Παρισιού και να αποτρέψουμε τις καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, η ενεργειακή μετάβαση οφείλει να βασίζεται αποκλειστικά σε επενδύσεις ΑΠΕ και ενεργειακή αποδοτικότητα.
Ο κίνδυνος παραμένειΤο προφανές συμπέρασμα που προκύπτει από όλα τα διαθέσιμα στοιχεία είναι ότι ο κίνδυνος ρύπανσης των θαλασσών από μία πετρελαιοκηλίδα είναι δυστυχώς, μεγάλος, παρά τα όσα διαδίδουν οι υποστηρικτές των εξορύξεων υδρογονανθράκων.
Ιδιαίτερα όταν οι εργασίες έρευνας και εξόρυξης πραγματοποιούνται σε μεγάλα βάθη, οι συνέπειες στο περιβάλλον, την κοινωνία και την οικονομία της Ελλάδας θα είναι καταστροφικές και μη αναστρέψιμες. Επειδή, όμως, ακόμα υπάρχει χρόνος για να αποφευχθεί αυτός ο μεγάλος κίνδυνος που απλώνεται πάνω από τις τεράστιες χερσαίες και θαλάσσιες περιοχές που χαρακτηρίζονται ως «οικόπεδα» πετρελαίων, ας πάρουμε τώρα ανοιχτά θέση κατά των προγραμμάτων εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων.
*Υπεύθυνος οικονομικών πολιτικών, WWF Ελλάς.Διαβάστε περισσότερα για την πραγματικότητα που κρύβεται πίσω από τους μύθους για τις εξορύξεις υδρογονανθράκων στα ακόλουθα links:
http://www.wwf.gr/images/pdfs/QA-Oil-n-gas.pdfhttps://support.wwf.gr/action/say-no-to-oil