Ατόφιο το ποσοστό υποστηρικτών του Τραμπ
Τη συνέντευξη πήρε ο Πέτρος ΚοντέςΟ Τραμπ έδωσε δημοψηφισματικό χαρακτήρα στις εκλογές της 6ης Νοέμβρη σε μια προεκλογική περίοδο που σημαδεύτηκε μεταξύ άλλων από κρούσματα ακροδεξιάς τρομοκρατίας. Τελικά μπορεί να πει με σιγουριά ότι δεν έχασε καθώς διατήρησε την πλειοψηφία στη Γερουσία και κέρδισε στη μάχη των Κυβερνητών. Από την άλλη οι Δημοκρατικοί έκαναν λόγο για ένα μεγάλο μπλε κύμα, αλλά παρά την πλειοψηφία στη Βουλή των αντιπροσώπων δεν μπορούν να μιλούν για μεγάλη νίκη. Μοιρασμένα τα σώματα στη μέση της θητείας Τραμπ, λοιπόν. Πώς διαμορφώνεται η πολιτική σκηνή στις ΗΠΑ μετά το αποτέλεσμα αυτό;Οι πιθανότητες των Δημοκρατικών να κερδίσουν πλειοψηφία στην Γερουσία ήταν σχεδόν μηδαμινές, γιατί γερουσιαστές τους σε συντηρητικές πολιτείες είχαν εκλεγεί μαζί με τη δεύτερη εκλογή του Ομπάμα και δεν ήταν εύκολο να επανεκλεγούν. Οπότε εκεί δεν έχουμε είδηση. Ούτε το ότι οι Δημοκρατικοί κέρδισαν την πλειοψηφία στην Βουλή των Αντιπροσώπων αποτελεί είδηση. Είναι παράδοση στις ενδιάμεσες εκλογές να κερδίζει την Βουλή το κόμμα που έχασε τις προεδρικές. Μια σημαντική εξαίρεση αποτελούν οι ενδιάμεσες εκλογές του 2002 επί Μπους όταν κέρδισαν ξανά οι Ρεπουμπλικάνοι κι αυτό επειδή είχε προηγηθεί η 11η Σεπτεμβρίου και η χώρα βρισκόταν σε εθνικιστικό παραλήρημα και σε πόλεμο.
Είδηση προκαλεί το γεγονός ότι το ποσοστό των υποστηρικτών του Τραμπ επανήλθε ατόφιο. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μια μάζα ψηφοφόρων (περίπου το 35% του εκλογικού σώματος) το οποίο όχι μόνο αποδέχεται τον Τραμπ, αλλά τον υποστηρίζει φανατικά. Γι’ αυτούς ο Τραμπ είναι ο μεγάλος σωτήρας, ένας δικός τους πρόεδρος που μόνος τους παλεύει με τις δυνάμεις του Κακού. Ο Τραμπ δεν είναι παροδικό φαινόμενο, αλλά συμβολικό αντικείμενο λατρείας από ένα εθνικό φαντασιακό που είναι βαθειά ριζωμένο στην καθημερινότητα ενός μεγάλου μέρους του αμερικανικού λαού.
Οι Δημοκρατικοί έκαναν λόγο για συνεργασία στη Βουλή, αναφορά που επικαλέστηκε και ο Τραμπ στη συνέντευξη Τύπου μετά τις εκλογές. Θα επικεντρωθούν σε ζητήματα πολιτικής όπως το Medicare κτλ ή θα κινηθούν σε μια τακτική φθοράς του προέδρου;Η λεγόμενη συνεργασία είναι κλασική πολιτική ρητορική στην Αμερική —μάλλον πρόκειται περί ανταλλαγής φιλοφρονήσεων. Εγώ δεν βλέπω πως μπορούν να τηρηθούν όροι συνεργασίας με ένα άνθρωπο που όλη του την ζωή την έφτιαξε και την έζησε για τη πάρτη του. Ο Τραμπ, όταν στριμώχνεται, πάντα κινείται επιθετικά. Ήδη απέλυσε τον Υπουργό Δικαιοσύνης (ο οποίος ήταν ο πρώτος μεγάλος υποστηρικτής του!) και τον αντικατέστησε με ένα άπειρο δικηγόρο που εκτελούσε χρέη γραμματέα στο υπουργείο, ο οποίος είναι εντελώς δικός του. Η αντικατάσταση, έστω και προσωρινή επίσημα, είναι κατάφωρη παράβαση του Συντάγματος. Μόνο ένας υφυπουργός μπορεί να πάρει προσωρινά τη θέση ενός απολυμένου υπουργού, επειδή έχει ήδη περάσει την διαδικασία έγκρισης από την Γερουσία. Εδώ περιμένω την πρώτη σύγκρουση. Ήδη την Παρασκευή είδαμε δυναμικές μαζικές κινητοποιήσεις εναντίον αυτής της παράνομης απόφασης.
Επειδή η Βουλή έχει στα χέρια της το ταμείο του κράτους, θα έχουμε άμεσα σύγκρουση στο πως θα διανεμηθούν οι κρατικοί πόροι. Φερ΄ ειπείν, η Βουλή μπορεί να μπλοκάρει τα κονδύλια του υπουργείου Δικαιοσύνης, αν κρίνει ότι το υπουργείο λειτουργεί αντικανονικά. Επίσης, η Βουλή έχει δική της Επιτροπή Ανακρίσεων για οποιαδήποτε υπόθεση διαφθοράς ή παράνομης συμπεριφοράς οποιουδήποτε μέλους του νομοθετικού ή εκτελεστικού μηχανισμού, συνεπώς όλων των υπουργείων και βέβαια του Προέδρου. Η προηγούμενη Επιτροπή είχε σταματήσει τις έρευνες και ανακρίσεις για τη σχέση του Τραμπ με τους Ρώσους. Καταλαβαίνετε, αυτό θα αλλάξει πάραυτα. Οπότε, για ποια συνεργασία μιλάμε;
Η Liberation την επομένη των εκλογών με άρθρο του διευθυντή της υποστηρίζει ότι ο Τραμπ έχασε. Είναι ενδεικτικό του βάρους που έχουν και για τον υπόλοιπο κόσμο οι εκλογές αυτές με δεδομένη την επικίνδυνη στρατηγική του προέδρου των ΗΠΑ στην εξωτερική πολιτική. Με τις ευρωεκλογές να πλησιάζουν και με δεδομένη την επαφή συνεργατών του Τραμπ με διάφορα ακροδεξιά σχήματα στην Ευρώπη και αλλού (εκλογή Μπολσονάρο) έχει μια σημασία να εκτιμήσουμε το αποτέλεσμα αυτό και υπο το πρίσμα των διεθνών εξελίξεων. Ποια είναι η γνώμη σας;Ο Τραμπ δεν έχασε. Ούτε κέρδισε, βέβαια. Αποδείχτηκε ότι η συμπεριφορά του σταθεροποιεί τις πολιτικές πεποιθήσεις ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού που έχει πλέον ξεφύγει από τις πάγιες πολιτικές του συντηρητικού φιλελευθερισμού του Ρεπουμπλικάνικου κόμματος. Οι Αμερικανοί δεν έχουν καταλάβει ότι πλέον κυριαρχούνται από την πολιτική μιας σκληρής Δεξιάς, μιας εθνικιστικής Δεξιάς που γνωρίζουμε πολύ καλά στην Ευρώπη, η οποία πάντα συσπειρώνεται στο έπακρο για να υπερασπιστεί τις αξίες της ακόμη και όταν κυβερνά ως μειοψηφία. Γιατί το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ παραδόξως επιτρέπει κυβέρνηση πληθυσμιακής μειοψηφίας. Όχι ποσοστιαία —ένα 30% όπως γίνεται στις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες της Ευρώπης— αλλά με απόλυτους αριθμούς. Στις εκλογές του 2016 οι Ρεπουμπλικάνοι δεν συγκέντρωσαν την απόλυτη αριθμητική πλειοψηφία και όμως συνεχίζουν να κυβερνούν!
Ο Τραμπ, λοιπόν, συνεχίζει ακάθεκτος, παρόλο που θα αντιμετωπίσει ένα φρένο στην Βουλή των Αντιπροσώπων, έχοντας όμως υπέρ του την Γερουσία και την πλειοψηφία στο Ανώτατο Δικαστήριο. Πιο σημαντικό όμως είναι το γεγονός ότι αυτή η σκληρή πολιτική της εθνικιστικής (και ρατσιστικής) Δεξιάς ασκείται σε συνθήκες ενός ψυχρού εμφυλίου πολέμου, στον ορίζοντα του οποίου δεν φαίνεται να υπάρχει δυνατότητα υπέρβασης. Πολύ φοβάμαι ότι θα δούμε ακόμα πιο άγριες συμπεριφορές από τους εθνικιστές και βέβαια σύμπραξη του Τραμπ με διάφορες ακροδεξιές δυνάμεις διεθνώς.
Νέες παράμετροι πολιτικήςΤόσο ο Σάντερς όσο και ο Ομπάμα είχαν χαρακτηρίσει κρίσιμο το Νοέμβρη του 18, ήδη από την εκλογή του Τραμπ. Μια σειρά υποψηφίων που κατέβηκαν μεν με τους Δημοκρατικούς αλλά με σαφές προοδευτικό πολιτικό στίγμα μπήκαν στα νομοθετικά σώματα με πολλές πρωτιές. Εμβληματική είναι η περίπτωση της Ocasio Cortez. Πολλοί κάνουν λόγο για τη νέα γενιά Δημοκρατών. Μπορούν να επηρεάσουν την κεντρική πολιτική σκηνή; Θα ενισχυθεί η κοινωνική κινητικότητα στις ΗΠΑ από αυτές τις επιτυχίες;Η πιο σημαντική είδηση εδώ είναι η εκλογή 100 και πλέον γυναικών στην Βουλή, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων εκλέγονται για πρώτη φορά και προέρχονται από κινηματικές διαδικασίες σε τοπικό επίπεδο. Δεν είναι, δηλαδή, εντεταγμένα στελέχη από τα φυτώρια του κόμματος. Χωρίς να θέλω να παίξω το χαρτί της πολιτικής των ταυτοτήτων, ένας τέτοιος αριθμός μεταφράζεται σε άλλες παραμέτρους πολιτικής, τις οποίες ούτε η Πελόσι (σ.σ:η Πελόσι είναι η επικεφαλής των Δημοκρατικών στην Βουλή των Αντιπροσώπων) μπορεί να ελέγξει πλήρως. Επειδή είναι πολύ ικανή πολιτικός, θα το σεβαστεί βέβαια. Αλλά κανείς δεν ξέρει ακριβώς τι σημαίνει. Βέβαια, όλα αυτά θα έχουν ριζοσπαστική πολιτική σημασία αν έχουν διάρκεια. Γιατί αλλιώς θα μιλάμε για παρένθεση και στις συγκεκριμένες συνθήκες μια τέτοια παρένθεση θα είναι καταστροφική.
Την ώρα που ο Τραμπ χρησιμοποιεί την μη επανεκλογή Δημοκρατών που απέρριψαν την υποψηφιότητα Κάβανο για να επαληθεύσει την ορθότητα της πολιτικής του γραμμής, οι Δημοκρατικοί πρέπει να εκτιμήσουν και τις ριζοσπαστικές υποψηφιότητες κυρίως νέων πολιτικών με έντονα στοιχεία της πολιτικής των ταυτοτήτων που κερδίζουν άνετα σε σχέση με δημοκρατικές υποψηφιότητες που υιοθετούν τον κυρίαρχο πολιτικό λόγο. Είναι έτοιμο το κόμμα των Δημοκρατικών να αναλύσει αυτά τα αποτελέσματα;Δεν νομίζω ότι ο κόμμα αυτό είναι έτοιμο. Είναι ένα κόμμα ιδεολογικά διφορούμενο. Ένα μέρος του είναι ταγμένο καθαρά στα συμφέροντα του κεφαλαίου —συμφέροντα φιλελεύθερα μεν, του κεφαλαίου δε. Το άλλο μέρος του εκπροσωπεί αιτήματα κοινωνικής δικαιοσύνης και έχει ακόμη και σοσιαλιστικές αντιλήψεις. Αυτά τα δύο κομμάτια δεν έχουν κοινή γλώσσα για να ενωθούν σε εθνικό επίπεδο. Ή το ένα ή το άλλο υπερτερεί τοπικά, αλλά μέχρι να βρουν μια άκρη στο πως θα κινηθούν σε όλο το πολιτειακό φάσμα, το Δημοκρατικό κόμμα θα βρίσκεται δέσμιο της πολιτικής του αμφιθυμίας.