Η διαδικασία διαδοχής της Ανγκέλα Μέρκελ έχει ξεκινήσει. Επικρατέστερος φαίνεται ο Φρίντριχ Μερτς, που έχει στο πλευρό του τον Σόιμπλε, ο οποίος έχει καίριο λόγο για το ποιος θα πάρει το χρίσμα.Του Δημήτρη ΣμυρναίουΗ διαδικασία διαδοχής της Ανγκέλα Μέρκελ έχει ξεκινήσει, δικαιώνοντας εκείνους που πιστεύουν ότι δεν θα πρόκειται για μια απλή αλλαγή προσώπων, αλλά και για μια τεράστια ευκαιρία της νεοσυντηρητικής σκληρής πτέρυγας της Χριστιανοδημοκρατίας να ανακτήσει τον έλεγχο του κόμματος και να επηρεάσει συνολικότερα τις πολιτικές ζυμώσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη. Βασικός παίκτης σε αυτό το παιχνίδι παρασκηνίου είναι ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος αναμένεται να έχει καίριο λόγο για το ποιός θα πάρει το χρίσμα. Επικρατέστερος φαντάζει αυτή τη στιγμή ο Φρίντριχ Μερτς, εκπρόσωπος της σκληρής δεξιάς πτέρυγας και άνθρωπος της «οικονομίας» δηλαδή του χρηματοπιστωτικού κατεστημένου, αφού ακόμα παραμένει πρόεδρος στο γερμανικό παρακλάδι της Blackrock.
Θα μπορούσε να το χαρακτηρίσει κανείς και μαύρο χιούμορ. Την ώρα που οι δημοσκοπήσεις φέρνουν την εκλογική βάση της Χριστιανοδημοκρατικής Ενωσης (CDU) να προκρίνει ως διάδοχο της Ανγκέλα Μέρκελ στην προεδρία του κόμματος τον Φρίντριχ Μερτς, αυτός πρέπει να ασχοληθεί και με τους μπελάδες της εταιρίας της οποίας προΐσταται στη Γερμανία. Η Blackrock βρίσκεται στο στόχαστρο των οικονομικών εισαγγελέων, αφού φέρεται ως ένας βασικός πρωταγωνιστής του σκανδάλου Cum Ex. Πρόκειται για τα τεχνάσματα, που ακολούθησαν μεγάλα επενδυτικά και τραπεζικά ιδρύματα προκειμένου να επιτύχουν την πολλαπλή επιστροφή φόρων από μερίσματα, ένα σκάνδαλο που απασχολεί εδώ και μερικές εβδομάδες τον γερμανικό Τύπο και από το οποίο τα κρατικά ταμεία υπολογίζεται ότι έχασαν πάνω από 30 δισ. ευρώ.
Ο άνθρωπος της «οικονομίας»Ο κύριος Μερτς λοιπόν, αν και πρώτος ανακοίνωσε την πρόθεσή του να πάρει τη θέση της κυρίας Μέρκελ, είχε δηλώσει ότι θα συνεχίσει να ασκεί τα καθήκοντά του στον «ιδιωτικό τομέα», τουλάχιστον μέχρι την ημέρα της εσωκομματικής εκλογικής διαδικασίας στις 8 Δεκεμβρίου στο Αμβούργο. Προφανώς θεωρεί ότι η διπλή ιδιότητα του «επανεργοποιημένου» πολιτικού δεν είναι ασύμβατη με εκείνη του προέδρου του γερμανικού παρακλαδιού της μεγαλύτερης εταιρίας διαχείρισης κεφαλαίων στον κόσμο. Αλλωστε, ο λόγος που βρέθηκε σε αυτή τη θέση ήταν ότι οι επικεφαλής της Blackrock αναζητούσαν ένα πολιτικό πρόσωπο και όχι κάποιον τραπεζίτη για αυτή τη θέση.
Αυτή είναι η μια πλευρά του Μερτς. Του ανθρώπου δηλαδή που εκπροσωπεί με τον καλύτερο τρόπο τα συμφέροντα του χρηματοπιστωτικού κατεστημένου. Η άλλη έχει να κάνει με τις καταβολές του και τον ιδεολογικό του προσανατολισμό. Ο 62χρονος πολιτικός ποτέ δεν έκρυψε την αντιπάθειά του για τα κεντρώα ανοίγματα της Μέρκελ. Στόχος του είναι να επανατοποθετήσει την CDU σε ένα πιο δεξιό, συντηρητικό χώρο ως αντίδοτο στην εκλογική αιμορραγία της. Το παράδοξο είναι πάντως, πως ενώ ο ίδιος έχει ένα προβάδισμα στις προτιμήσεις της εκλογικής βάσης η ιδέα της συντηρητικότερης στροφής απορρίπτεται από το 63% των ψηφοφόρων, που επιθυμούν όπως λένε μια συνέχιση πολιτικής στο πλαίσιο της γραμμής Μέρκελ. Ενα περίπου 25% μόνο υποστηρίζει την ιδέα μιας «απότομης» δεξιάς στροφής.
Αυτό πάντως δεν δείχνει να ανησυχεί τον άνθρωπο, που πριν από 16 χρόνια εγκατέλειψε την πολιτική, επειδή ακριβώς έβλεπε ότι οι ιδέες του δεν έχουν πέραση σε μια κομματική ηγεσία, που είχε καταφέρει να θέσει υπό τον απόλυτο έλεγχό της η σημερινή καγκελάριος. Ο Μερτς δηλώνει ανοιχτά πώς στόχος του είναι να γίνει και καγκελάριος, χωρίς να διευκρινίζει το πότε. Αν δηλαδή θα επιδιώξει να οδηγήσει σε πρόωρη παραίτηση τη Μέρκελ ή αν μπορεί να περιμένει ως το 2021. Το τελευταίο θεωρείται έτσι και αλλιώς απίθανο με βάση τη σημερινή εικόνα του κυβερνητικού συνασπισμού. Από την άλλη κανείς δεν θεωρεί δυνατό να συμβιώσουν για μια διετία η Μέρκελ ως καγκελάριος με τον Μερτς ως αρχηγό του κόμματος.
Το μεγάλο πλεονέκτημά του απέναντι στους δύο άλλους βασικούς του αντιπάλους (γιατί υποψήφιοι θα υπάρξουν τουλάχιστον 12, αλλά χωρίς ελπίδες εκλογής οι περισσότεροι) είναι ότι έχει στο πλευρό του τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Τους συνδέει στενή μακρόχρονη φιλία και ο σημερινός πρόεδρος του Μπούντεσταγκ ήταν αυτός που τον συμβούλευσε να σπεύσει να ανακοινώσει πρώτος την υποψηφιότητά του για να εκμεταλλευτεί τη δυναμική της στιγμής. Ακούγεται επίσης ότι είναι αυτός που του ανοίγει πόρτες και μέσα στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα.
Οι δύο άλλοι δελφίνοιΑυτό που θέλουν να επιτύχουν οι δυό τους είναι να ξανακερδίσουν το κόμμα, που τους είχε πάρει «η κυρία από την Ανατολική Γερμανία», όπως κάποτε την είχε αποκαλέσει ο Μερτς. Κάτι ανάλογο θα ήθελε βεβαίως και ο ακόμα πιο ακραίος συντηρητικός Γιενς Σπαν, υπουργός Υγείας σήμερα, που ήταν ουσιαστικά από τους πρώτους μέσα στο κόμμα που είχαν τολμήσει ανοικτά να αμφισβητήσουν την Ανγκέλα Μέρκελ. Αλλά ο Σπαν είναι μόνο 38 χρονών, έχει κάποιες σκοτεινές πλευρές στο παρελθόν του ως σύμβουλος του φαρμακευτικού και παραϊατρικού λόμπι και μοιάζει πολύ ακραίος στα μάτια του μέσου ψηφοφόρου. Το σημαντικότερο όμως όλων είναι ότι δεν διαθέτει ένα μέντορα που να ονομάζεται Βόλφγκανγκ.
Μέντορας της τρίτης βασικής υποψήφιας της σημερινής γραμματέως του κόμματοςΑνεγκρέτ Κραμπ-Κάρενμπαουερ υπάρχει και είναι η ίδια η Μέρκελ. Αλλά στην παρούσα φάση αυτό μοιάζει περισσότερο με μειονέκτημα. Γιατί μπορεί η γραμμή Μέρκελ να μην αμφισβητείται έντονα από την κομματική πελατεία, αλλά είναι σαφές ότι αναζητείται μια άλλη «πολιτική συσκευασία». Ετσι η Κάρενμπαουερ, που έχει άλλωστε θητεία τριών δεκαετιών μέσα στο κόμμα και γνωρίζει καλά τους μηχανισμούς του προσπαθεί να αποτινάξει από πάνω της τη ρετσινιά της «ευνοούμενης της καγκελαρίου». Σε αυτό το πνεύμα θα κινηθεί ο δικός της προεκλογικός αγώνας, ο οποίος έχει αποφασιστεί να μεταφερθεί σε στυλ μεγάλης περιοδείας σε όλη σχεδόν την επικράτεια της χώρας με σχετικές εκδηλώσεις και «μονομαχίες» πριν από την τελική αναμέτρηση του Αμβούργου. Πάντως σε περίπτωση εκλογής της Κάρενμπάουερ θεωρητικά η συμβίωση με μια καγκελάριο Μέρκελ θα ήταν πιο ρεαλιστική. Με τον Μερτς κάτι θεωρείται μάλλον δύσκολο.
Σε κάθε περίπτωση η φυσιογνωμία της Χριστιανοδημοκρατικής Ενωσης θα αλλάξει προς το συντηρητικότερο. Το ερώτημα είναι σε ποιό βαθμό θα συμβεί αυτό και τι συνέπειες μπορεί να έχει για το πολιτικό σύστημα. Ας μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για το μεγαλύτερο κόμμα στις τάξεις του ΕΛΚ, κάτι που πιθανότατα δεν θα αλλάξει και μετά τις ευρωεκλογές. Αν συνυπολογίσουμε την επίδραση, που θα έχει η εκλογή του επίσης σκληρού συντηρητικού Μάνφρεντ Βέμπερ ως κεντρικού υποψηφίου της Χριστιανοδημοκρατίας για τη θέση του προέδρου της Κομισιόν τότε καταλαβαίνουμε προς ποιά κατεύθυνση θα θέλουν να κινηθούν οι ατμομηχανές της Ευρώπης...
•