Συνέντευξη με τον συνθέτη, πιανίστα και ενορχηστρωτή, Χρίστο Θεοδώρου, με αφορμή τη συναυλία - επιτομή στο συνθετικό του έργο
«Γραμμένα για φωνή» ονομάζει τη συναυλία - γιορτή που ετοιμάζει στην αίθουσα Banquet του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, το Σάββατο 8 Δεκεμβρίου, ο συνθέτης, πιανίστας και ενορχηστρωτής, Χρίστος Θεοδώρου, ένας αρχετυπικός ως προς το συναίσθημα, μελωδιστής και λυρικός δημιουργός που αφουγκράζεται τον παλμό του λόγου κρατώντας την έπαρση μόνο στο καλλιτεχνικό του «είναι» και όχι στο δημόσιο «φαίνεσθαι». Τη βραδιά αυτή, επιτομή στο συνθετικό του έργο, που μοιράζεται στο τραγούδι, το μιούζικαλ και το θέατρο, οι Βικτωρία Ταγκούλη, Γιώργης Χριστοδούλου, Έλενα Παπανικολάου και Πολυξένη Καράκογλου, πλαισιωμένοι από οκταμελή ορχήστρα, ερμηνεύουν τους σύγχρονους στιχουργούς συνεργάτες του συνθέτη (Μιχάλης Γελασάκης, Χρήστος Κανελλόπουλος κ.ά.), αλλά και ανέκδοτα τραγούδια σε ποίηση των Νίκου Εγγονόπουλου, Γιώργου Σαραντάρη και Ναπολέοντα Λαπαθιώτη. Στο πνεύμα, δηλαδή, αυτών που γράφει και ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, στo «Τα μάγια της πεταλούδας», ένα από τα τέσσερα πρωτότυπα μιούζικαλ που έχει συνθέσει ο Θεοδώρου: «Να πας ποιητή και να πεις στους ανθρώπους ότι ο έρωτας με την ίδια ένταση γεννιέται σε κάθε πλάσμα της ζωής./ Ότι ο ρυθμός που έχει το φύλλο που λικνίζεται/ ίδιος είναι με τον ρυθμό τού μακρινού αστεριού. / Ότι τις ίδιες λέξεις που λέει μια πηγή μες στη σκιά / τις ίδιες λέξεις και με τον ίδιο τον σκοπό κι η θάλασσα τις ψέλνει./ Να πεις του ανθρώπου να είναι ταπεινός. / Όλα στη Φύση όμοια είναι!»
Τη συνέντευξη πήρε ο Σπύρος ΑραβανήςΠοια είναι η μέσα σου «φωνή» η οποία σε οδηγεί στη σύνθεση και πόσο άλλαξε με τα χρόνια;Η μέσα μου «φωνή» θα έλεγα ότι είναι η ανάγκη για επικοινωνία, αποδοχή, αγάπη και η δημιουργία είναι ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθούν αυτά. Είναι η μήτρα όπου θέλω να επιστρέφω για να γεννηθεί κάτι νέο, εκεί όπου βρίσκω τον αληθινό μου εαυτό. Είναι η ευχαρίστηση, η ηδονή που με κατακλύζει, όταν γράφω κάτι καινούριο. Βέβαια κάποιες φορές όλο αυτό περιέχει πόνο. Όμως, όταν «καλείσαι» να αντιμετωπίσεις τις προσωπικές σου σκιές, πάντα, όταν τις φωτίζεις γράφοντας, όλα απ’ την επόμενη κιόλας στιγμή, γίνονται ελαφρύτερα. Δεν νομίζω, λοιπόν, ότι έχει αλλάξει πολύ αυτή μου η ανάγκη, ίσα ίσα που με τον καιρό μεγαλώνει μέσα μου.
«Ευαίσθητη όσο και εξωστρεφή συναυλία - γιορτή, έχοντας τη σκηνοθετική επιμέλεια των Φρόσω Κορρού και Δημήτρη Κουρούμπαλη». Τι σημαίνουν αυτά επί του πρακτέου;Είναι οι δύο πλευρές του μουσικού μου εαυτού. Η μία πλευρά, ευαίσθητη, τρυφερή, λυρική, ερωτική και η άλλη, έντονα ρυθμική, ξέφρενα χαρούμενη και εξωστρεφής. Στη συναυλία υπάρχουν ισόποσες οι δύο αυτές εκφάνσεις. Η Φρόσω Κορρού και ο Δημήτρης Κουρούμπαλης, αγαπημένοι μου συνεργάτες και φίλοι για χρόνια, θα φωτίσουν ατμοσφαιρικά τα τραγούδια ενισχύοντας το αίσθημά τους. Θα σκηνοθετήσουν τους ερμηνευτές πάνω στην σκηνή και θα φροντίσουν να δημιουργηθούν όμορφες εικόνες, προσθέτοντας μιαν εικαστική ματιά στο τελικό οπτικοακουστικό αποτέλεσμα.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει και συνθέσεις- τραγούδια από μιούζικαλ για τα οποία συνέθεσες πρωτότυπη μουσική, ένα είδος που υπηρετείς με συνέπεια. Θυμίζω τα «Προς κατεδάφιση» του Τένεσι Ουίλιαμς, «Ο ευτυχισμένος prince» του Όσκαρ Ουάιλντ, «Η μικρή σειρήνα» (βασισμένο στο παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν) και «Τα μάγια της πεταλούδας» του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Ποια είναι η γνώμη σου για το εν Ελλάδι σύγχρονο μουσικό θέατρο;Τον τελευταίο καιρό, ειδικά με την καινούρια Λυρική Σκηνή, γίνονται αναθέσεις καινούριων ελληνικών μουσικο-θεατρικών έργων σε σύγχρονους συνθέτες, πράγμα που είναι εξαιρετικά θετικό και σημαντικό και εύχομαι να συνεχιστεί. Εκτός από αυτό, γίνονται και επανεκτελέσεις πολύ γνωστών, αλλά και λιγότερο γνωστών αγγλόφωνων έργων στις ελληνικές σκηνές και το επίπεδο έχει ανέβει πραγματικά πολύ τα τελευταία χρόνια. Σε αυτό το θέμα είμαι αισιόδοξος. Τα δικά μου έργα, τέσσερα στον αριθμό, τα έχω συνθέσει και παρουσιάσει από το 2008 μέχρι και το 2015, με λίγα έξοδα, low bugdet παραγωγές δηλαδή, και πήγαν όλα πάρα πολύ καλά και καλλιτεχνικά και από πλευράς αποδοχής.
Διδάσκεις εδώ και χρόνια μουσική και θεατρικό τραγούδι σε σχολές. Ποιες συμβουλές δίνεις στους μαθητές σου;Το βασικότερο όλων, εκτός από την τεχνική η οποία μαθαίνεται, είναι το πώς την ώρα της εκτέλεσης ο ερμηνευτής καλείται να αδειάσει από τις σκέψεις, τις πεποιθήσεις, τον εγωισμό και την αυταρέσκεια και το πώς αδειάζοντας από όλα αυτά θα καταφέρει να συνδεθεί και να επικοινωνήσει με τη δόνηση και το αίσθημα του κειμένου, μουσικής και στίχων, αυτά δηλαδή που κρύβονται από πίσω. Είναι σημαντικό να αφηνόμαστε στη ροή του πράγματος. Γιατί όταν υπάρχει ροή, ακόμα και τα λάθη είναι όμορφα και λειτουργικά. Όταν συμβεί αυτή η άνευ όρων παράδοση στο μουσικό κείμενο, το ίδιο το τραγούδι σε παίρνει από το χέρι και σε οδηγεί εκεί που πρέπει. Ο λόγος και η αδιάκοπη επαφή με αυτόν είναι, επίσης, θεμελιώδες ζήτημα. Να απολαμβάνουμε και να εννοούμε κάθε λέξη που εκφέρουμε. Μόνο έτσι θα επικοινωνήσει αυτό που καλούμαστε να πούμε.
Εσένα τι σε «δίδαξε» αυτή η διδαχή;Στα χρόνια που διδάσκω έχω μάθει πάρα πολλά πράγματα. Να έχω τους διαύλους μου ανοιχτούς και να αντιμετωπίζω τον κάθε άνθρωπο που βρίσκεται στη θέση του μαθητή σαν μία εντελώς μοναδική οντότητα με τις δικές της λειτουργίες και ρυθμούς. Χωρίς την αγάπη, όμως, δεν νομίζω ότι νοείται κανενός είδους διδασκαλία. Είναι μια αμιγώς ερωτική διαδικασία όλο αυτό.
Ανήκεις σε μια γενιά δημιουργών που ωρίμασε μέσα στα χρόνια της κρίσης. Ποιες είναι οι μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετώπισες;Οι δυσκολίες είναι πολλές και γνωστές: η παντελής έλλειψη οικονομικής στήριξης και η άρνηση αρκετών ιθυνόντων προς την πρωτότυπη καινούρια δημιουργία. Το γεγονός ότι η κρίση μάς έκανε να στρεφόμαστε στα παλιά, γνώριμα και αγαπημένα τραγούδια, αδιαφορώντας για τα νέα τραγούδια που δημιουργούνται, τα οποία όμως είναι πολλά. Αυτό το δικαιολογώ γιατί μέσα σε ένα περιρρέον περιβάλλον ανασφάλειας, ζητάμε τη συναισθηματική ασφάλεια που μας παρέχει ένα γνωστό τραγούδι που τό ’χουμε συνδέσει με κάποιες σημαντικές μας στιγμές.
Και σε τι σε ωφέλησε;Ενίσχυσε τη διάθεσή μου να κοιτώ κυρίως μπροστά από πείσμα και πηγαίνοντας αντίθετα στις δυσκολίες που περιέγραψα.
Τα τελευταία χρόνια οι πρωτοεμφανιζόμενοι καλλιτέχνες -φωνές και δημιουργοί- έχουν πληθύνει δίνοντας στη μουσική σκηνή μιαν αίσθηση ελευθερίας, αλλά και ελευθεριότητας (έλλειψη κριτηρίων, κριτικής και αυτοκριτικής, «ανταλλακτικές» σχέσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κτλ). Ποια είναι η γνώμη σου;
Αλήθεια είναι αυτό και δεν μου αρέσει καθόλου. Είμαστε κοντά στο σημείο που το ταλέντο στην τέχνη που υπηρετεί κάποιος, δεν θα παίζει πια σπουδαίο ρόλο και θα εστιάζεται όλο το θέμα στην εκτός σκηνής δράση παρά στην επί σκηνής. Πολλές φορές δεν έχει καμία σημασία το αν κάποιος δημιουργεί δόνηση πάνω στην σκηνή, αρκεί να είναι ικανός στο να «πουλάει» τον εαυτό του εκτός σκηνής με επιτυχία. Και αυτό χρειάζεται βεβαίως, αλλά για να υπάρξει αυτό πρέπει πρώτα να υπάρχει το ταλέντο, το χάρισμα. Κυριαρχεί μια επιδερμική θεώρηση, χωρίς έρωτα, χωρίς ενέργεια, χωρίς δόνηση. Αυτό είναι ανάγκη να αλλάξει, είναι επείγουσα ανάγκη.