Το 2018 που εκπνέει σε μερικά εικοσιτετράωρα ήταν, χωρίς αμφιβολία, μια δύσκολη χρονιά για τον πρόεδρο της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν. Το 2019 προμηνύεται ακόμα δυσκολότερο. Το κίνημα των κίτρινων γιλέκων που εκδηλώθηκε από τις αρχές του Νοεμβρίου και συνεχίζεται μέχρι σήμερα —παρά την κάμψη των ημερών— φαίνεται να έχει την παρουσία του και τον καινούργιο χρόνο. Για το κίνημα αυτό γράφτηκαν πολλά σχετικά με την ετερόκλητη σύγκλισή του, έγιναν αναλύσεις για το χαρακτήρα του, τους στόχους και την προοπτική του και, όπως όλα δείχνουν, θα συνεχιστεί, γιατί δεν ήταν μια στιγμιαία έκρηξη. Με την παρουσία του αιφνιδίασε τις οικονομικές και πολιτικές ελίτ, ανέτρεψε προγραμματισμούς, έφερε στην επιφάνεια την αθέατη πλευρά της γαλλικής κοινωνικής και οικονομικής ζωής, των ανθρώπων που ζουν εκτός των τειχών. Τους εγκαταλειμμένους και ξεχασμένους στις περιφέρειες που είδαν να κλείνουν όλες οι υπηρεσίες (σχολεία, ταχυδρομεία, ιατρεία κ.λπ.).
Ανέδειξε τις τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες που οξύνθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες ιδιαίτερα τα χρόνια της κρίσης και των πολιτικών της δημοσιονομικής πειθαρχίας, της λιτότητας που εκπορεύτηκαν από τις Βρυξέλλες και τις ευρωπαϊκές συνθήκες. Πρόταξε την αύξηση του κατώτατου μιθσού (SMIC), την επαναφορά του φόρου αλληλεγγύης (ISF) και έθεσε το αίτημα για δημοψηφίσματα.
Πολιτικές ευθύνεςΕπιτάχυνε τις εξελίξεις στο πολιτικό επίπεδο, με την απαξίωση σχεδόν των παραδοσιακών κομμάτων και με την αποδυνάμωση του προέδρου της Δημοκρατίας Μακρόν, όπως καταγράφεται με την κάθετη πτώση της δημοτικότητας του στις δημοσκοπήσεις. Μέσα σ΄ αυτό το πλαίσιο, η προεδρία Μακρόν προμηνύεται ακόμα πιο δύσκολη τη νέα χρονιά. Μια χρονιά που φαίνεται ότι απέχει πολύ από αυτή το 2017, όταν εκλέχθηκε στην προεδρία. Τότε η ανάπτυξη ήταν σταθερή, τα επιτόκια πολύ χαμηλά και η αύξηση του ΑΕΠ κυμάνθηκε στο 2,3%, ενώ το 2018 έπεσε στο 1,5%. Δηλαδή, παρουσίασε μια μείωση 0,7%. Για το 2019, η κυβέρνηση αισιοδοξεί ότι θα αυξηθεί στο 1,9%. Άλλοι θεσμοί, όμως, μιλούν για 1,2% αύξηση και προβλέπουν ότι το 2019 θα είναι ακόμα πιο δύσκολη χρονιά για τα δημοσιονομικά. Δεδομένου ότι το δημόσιο χρέος θα πλησιάσει και πάλι στο συμβολικό 100% του ΑΕΠ.
Οικονομικοί σχολιαστές, τέλος, επισημαίνουν ότι η ανάπτυξη το 2019 θα μπορούσε να επηρεαστεί αρνητικά και λόγω της παγκόσμιας συγκυρίας. Έτσι, χωρίς ισχυρή ανάπτυξη είναι δύσκολο να επιτευχθεί —και να διατηρηθεί— η μείωση της ανεργίας και ακόμα να επιτευχθεί ο έλεγχος των ελλειμμάτων και η συγκράτηση των δαπανών σε περίοδο κοινωνικής κρίσης. Επιπλέον, σ΄ αυτά προστίθενται και οι υποχρεώσεις που έχει αναλάβει η κυβέρνηση για το 2018 —τις οποίες όμως ανέστειλε— για το 2019. Μια από αυτές είναι η εφαρμογή ενός εκρηκτικού μέτρου της φορολόγησης των εισοδημάτων στην πηγή τους από τον Ιανουάριο του 2019. Ένα μέτρο που ψηφίστηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση Ολάντ-Βαλς και παρέμεινε σε εκκρεμότητα.
Με την εφαρμογή του, τον Ιανουάριο, αρκετοί Γάλλοι θα πάθουν ένα ψυχολογικό σοκ, γιατί θα δουν να μειώνεται το εισόδημά τους. Ο Μακρόν έχει ακόμα για το 2019 να λύσει μια δύσκολη εξίσωση: πως θα μπορέσει να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις που έχει προγραμματίσει για το ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό, τα επιδόματα ανεργίας. Τη στιγμή, μάλιστα, όπου οι Γάλλοι βρίσκονται ήδη στους δρόμους και σε κάθε περίπτωση μπορούν να δημιουργηθούν καταστάσεις μη ελεγχόμενες.
Επανεξέταση της ευρωπαϊκής πολιτικήςΟ Εμ. Μακρόν πίστευε ότι με την ευρωπαϊκή του πολιτική για το κοινό ευρωπαϊκό προϋπολογισμό κ.λπ θα μπορούσε να αποφύγει στο εσωτερικό του τις ενδεχόμενες αντιδράσεις. Τώρα, όμως, κάτω από τη πίεση των πραγμάτων, την ανυποχώρητη στάση των «κίτρινων γιλέκων», είναι υποχρεωμένος να «επανεξετάσει τη στρατηγική του για την Ευρωπαϊκή Ένωση», όπως αναφέρει η εφημερίδα «Λε Μοντ» στις 17 Δεκεμβρίου. Να ξανακοιτάξει την πολιτική του στο εσωτερικό της χώρας και να επαναπροσανατολίσει την τακτική του στις ευρωεκλογές. Σ΄ αυτή τη λογική εντάσσεται και η απόφαση του κόμματός του, LRM, να θέσει «τα κοινωνικά ζητήματα στο κέντρο της καμπάνιας στη Γαλλία και την Ευρώπη» για τις ευρωεκλογές που θα γίνουν τον Μάιο του 2019, όπως υποστήριξε ο εκπρόσωπος του κόμματος Πιερ Πέρσον. Ο ίδιος ο Μακρόν, λίγες μέρες πριν, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, είχε υποστηρίξει ότι ήταν υποχρεωμένος «να προχωρήσει σε επιπλέον δαπάνες για να απαντήσει σε όσους εξέφραζαν το αίσθημα αδικίας τους». Και πρόσθεσε πως «καμία χώρα δεν μπορεί να προχωρήσει αν δεν ακούσει το θυμό που εκφράζει ένα τμήμα του λαού».
Οι απόψεις αυτές διατυπώνονται πέντε μήνες πριν τις εκλογές από έναν ηγέτη που έδειχνε αποφασισμένος να πραγματοποιήσει ευρύτερες συνεργασίες με μια σαφή δημοκρατική, αλλά και νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση. Έτσι γίνεται φανερό πόσο σημαντικό ρόλο έχουν να παίξουν τα μαζικά κινήματα για το εργασιακό-ασφαλιστικό, το οικολογικό και τα δημοκρατικά δικαιώματα στην παρατεταμένη προεκλογική περίοδο των ευρωεκλογών. Με τον καινούργιο χρόνο, το 2019, θα αρχίσουν να προβάλουν τις θέσεις τους όλες οι πολιτικές δυνάμεις, αλλά όπως φαίνεται και τα κοινωνικά κινήματα. Τα «κίτρινα γιλέκα» ήδη προβληματίζονται, με αντιπαρατιθέμενες απόψεις στις πλατείες και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για το ποια στάση θα κρατήσουν. Ήδη δέχονται προτάσεις (αφομοίωσης τους) απ΄ όλες τις πολιτικές δυνάμεις. Η πιο σαφής, όμως, θέση είναι αυτή του Γαλλικού ΚΚ, όπως τη διατύπωσε ο εθνικός γραμματέας Φαμπιέν Ρουσέλ, για τη συγκρότηση «μιας λίστας που θα είναι ανοιχτή σε όλους: τα “κίτρινα γιλέκα”, τις “άσπρες μπλούζες”, τις “μαύρες ρόμπες”. Μια τέτοια λίστα θα έχει την ολόπλευρη συμμετοχή των κομμουνιστών για να μετατρέψουν την οργή σε ελπίδα».
Μ. Κοβάνης